[sıze=4] ehl-i sünnet itikâdı[/sıze]
hadis-i şerifte, ümmetin 73 fırkaya ayrılacağı, birisi hariç diğerlerinin cehenneme gideceği,.cennete gidecek tek fırkanın peygamber aleyhisselâmın ve eshâb-ı kirâmın yolundan giden fırka olduğu bildirilmiştir. Itikatda ayrılık olmaz. Islâm âlimleri, hadis-i şerifler ve icma ile hâsıl olan hükümleri sistemleştirmişlerdir. Bu sisteme ehl-i sünnet vel cemaat dendiği bütün mu’teber kitaplarda yazılıdır. Sonradan çıkmış değildir. Tek doğru olan islâm itikadının adıdır. allah'ın ezeldeki sıfatları mahluk ve sonradan olma değildir. Allah'ın sıfatlarının yaratılmış ve sonradan olduğunu söyleyen, yahut tereddüt eden veya şüphe eden kimse yüce allah'ı inkar etmiş olur.
kur'an-ı kerim, allah kelamı olup, mushaflarda yazılı, kalplerde mahfuz,dil ile okunur ve hz.peygamber'e indirilmiştir. Bizim kur'an-ı kerim'i teleffuzumuz, yazmamız ve okumamız mahluktur fakat kur'an mahluk değildir. Allah'ın kur'an'da belirttiği musa ve diğer peygamberlerden, firavun ve iblis'ten naklen verdiği haberlerin hepsi allah kelamıdır, onlardan haber vermektedir. Kur'an ise allah'ın kelamı olup, kadim ve ezelidir.
[lıst]
[*]
allah bir şey'dir, fakat diğer şeyler gibi değildir. O'nun varlığı cisim, cevher, araz, had, zıd, eş ve ortaktan uzaktır. O'nun kur'an'da zikrettiği gibi eli, yüzü ve nefsi vardır, allah'ın kur'an'da zikrettiği gibi el, yüz ve nefs gibi şeyler, keyfiyetsiz sıfatlardır.o'nun eli, kudreti veya nimetidir denilemez . Zira bu takdirde sıfat iptal edilmiş olur.bu, kaderiyye ve mutezile'nin görüşüdür.o'nun elinin, keyfiyetsiz sıfat olması gibi, gazabı ve rızası da keyfiyetsiz sıfatlarından iki sıfattır.
[*]
allah, eşyayı bir şeyden yaratmadı. Allah, eşyayı oluşundan önce, ezelde biliyordu. O, eşyayı takdir eden ve oluşturandır.
[*]
allah'ın dilemesi, ilmi, kazası,takdiri ve levh-i mahfuz'daki yazısı olmadan, dünya ve ahirette hiçbir şey vaki olmaz. Ancak onun levh-i mahfuz'daki yazısı , hüküm olarak değil, vasıf olarak yazılıdır. Kaza, kader ve dilemek, o'nun nasıl olduğu bilinmeyen sıfatlarındandır. Allah, yok olanı yokluğu halinde yok olarak bilir, onun yarattığı zaman nasıl olacağını bilir,var olanı,varlığı halinde var olarak bilir, onun yokluğunun nasıl olacağını bilir.allah ayakta duranın ayakta duruş halini, oturduğu zaman da oturuş halini bilir. Bütün bu durumlarda allah'ın ilminde ne bir değişme, ne de sonradan olma bir şey hasıl olmaz.değişme ve ihtilaf, yaratılanlardan olur.
[*]
allah'ın 'allah musa'ya hitap etti.' 130 ayetinde belirttiği gibi, musa allah'ın kelamını işitti. şüphesiz ki allah, musa ile konuşmasından önce de, kelam sıfatı ile muttasıfı. Yüce allah yaratmadan da ezelde yaratıcı idi. Allah, musa'ya hitap ettiğinde, ezelde sıfatı olan kelamı ile konuştu. O'nun sıfatlarının hepsi, mahlukların sıfatlarından başkadır. O bilir, fakat bizim işittiğimiz gibi değil. O kadirdir, fakat bizim gücümüzün yettiği gibi değil. Biz uzuvlar ve harflerle konuşuruz. Oysaki allah, uzuvsuz ve harfsiz konuşur. Harfler mahluktur, fakat allah'ın kelamı mahluk değildir.
[*]
allah insanları küfür ve imandan hali olarak yaratmış, sonra onlara hitap ederek emretmiş ve nehyetmiştir. Kafir olan; kendi fiili, hakkı inkar ve reddetmesi ve allah'ın yardımını kesmesiyle küfre sapmıştır. Iman eden de kendi fiili, ikrarı, tasdiki ve allah'ın muvaffakiyet ve yardımını ile iman etmiştir. Allah ademin neslini, sulbünden insan şeklinde çıkarmış,onlara akıl vermiş, hitap etmiş, imanı enredip, küfrü yasaklamıştır. Onlar da onun rabb olduğunu ikrar etmişlerdir. Bu , onların imanıdır. Işte onlar bu fıtrat üzerine doğarlar. Bundan sonra küfre sapan bu fıtratıdeğiştirip bozmuş olur. Iman ve tasdik eden de fıtratında sebat ve devam göstermiş olur. Allah, kullarının hiç birini iman veya küfre zorlamamış. Onları mü'min veya kafir olarak yaratmamıştır. Fakat onları şahıslar olarak yaratmıştır. Iman ve küfür kulların fiilleridir. Allah, küfre sapanı, küfrü esnasında kafir olarak bilir.o kimse daha sonra iman ederse, imanı halinde mü'min olarak bilir, ilmi ve sıfatı değişmeksizin onu sever.
[*]
kulların hareket ve sükün gibi bütün fiilleri hakikatten kendi kesbleri (kazançları)'dir.onların yaratıcısı ise yüce allah'tır.onların hepsi allah'ın dilemesi, ilmi,hükmü ve kaderi ile olur. Taatların hepsi, allah'ın emri, muhabbetti, rızası, ilmi,dilemesi, kazası ve takdiri ile vacip kılınmıştır. Masiyetlerin hepsi de allah'ın ilmi, kazası , takdiri ve dilemesi ile olmakla beraber, rızası ve emri değildir.
[*]
peygamberlerin hepsi de (salat ve selam olsun) küçük, büyük günah,küfür ve çirkin hallerden münezzehtir. Fakat onların sürçme ve hataları vaki olmuştur. Hz.muhammed , allah'ın sevgili kulu, resülü, nebisi, seçilmiş tertemiz kuludur. O hiçbir zaman puta tapmamış , göz açıp kapayacak bir an bile allah'a ortak koşmamaktır. O, küçük büyük hiçbir günah işlememiştir.
[*]
peygamberlerden sonra insanların en faziletlisi, ebu bekr es-sıddık, sonra ömer el-faruk, sonra osman b. Affan zu'n-nureyn, daha sonra aliyyu'l-murtaza'dır. Allah hepsinden razı olsun. Onlar doğruluk üzere , doğruluktan ayrılmayan, ibadet eden kimselerdir. Hepsine sevgi ve saygı duyarız. Hz.peygamber'in ashabının hepsini sadece hayırla anarız.
<lı style="text-alıgn: Justify">
bir müslümanı , helal saymaması şartıyla, büyük günahlardan birini işlemesi ile kafir sayamayız. Bu durumdaki bir kimseden iman ismini kaldıramayız, ona gerçek amlamda mü'min deriz. Bir mü'minin kafir olamamakla beraber günahkar olması caizdir. Günahlar, mü'mine zarar vermez demeyiz. Keza günah işleyen kimse cehennem'e girmez de demeyiz. Dünyadan mü'min olarak ayrılan kimse,fasık da olsa cehenem'de ebedi kalacaktır, demeyiz. Mürcie'nin dediği gibi, iyiliklerimiz makbul, kötülüklerimiz de affetdilmiştir, demeyiz. Fakat kim bütün şartlarına uygun, müfsit ayıplardan uzak amel işler ve onu küfür ve dinden dönme gibi şeylerle boşa çıkarmaz ve dünyadan mü'min olarak ayrılırsa şüphesiz allah onun amelini zayi etmez, bilakis kabul eder ve ondan dolayı sevap verir, deriz. Allah'a ortak koşmak ve küfür dışında, büyük ve küçük günah işleyen, fakat tevbe etmeden mü'min olarak ölen kimsenin durumu allah'ın dilemesine bağlıdır. Dilerse ona cehennem'de azap eder, dilerse affeder ve hiç azaba uğratmaz. Herhangi bir amele riya karıştığı zaman, o amelin ecrini yokeder. Keza ucüb(kendi amelini üsütün görmek)de böyledir.
[*]
peygamberlerin mucizeleri ve velilerin kerametleri haktır. Ancak haberlerde belirtildiği üzere iblis, firavun ve deccal gibi allah düşmanlarına ait olan, onların şimdiye kadar vukua geliş ve gelecekhallerine mucize de, keramet de demeyiz.bu onların hacetlerini yerine getirmedir. Zira , allah, düşmanlarının ihtiyaçlarını, onları derece derece cezaya çekmek ve sonunda cezalandırmak şeklinde yerine getirir. Onlar da bunu aldanarak azgınlık ve küfürde haddiaşarlar. Bunların hepsi de caiz ve mümkündür.
[*]
yüce allah yaratmadan önce de yaratıcı, rızık vermeden evvel de rızıklandırıcı idi. Allah ahrette görülecektir. Müminler allahı cennette aralarında mesafe olmaksızın, teşbihsiz ve keyfiyetsiz olarak baş gözleriyle göreceklerdir.
[*]
iman; dil ile ikrar kalb ile tasdiktir. Gökte ve yerde bulunanların imanı, iman edilmesi gereken şeyler yönünden artmaz ve eksilmez, fakat yakin ve tasdik yönünden artar ve eksilir. Müminler iman ve tevhid hususunda birbirlerine musavidirler. Fakat amel itibariyle birbirlerinden farklıdırlar.
[*]
islam allahın emirlerine teslim olmak ve itaat etmek demektir. Lugat itibariyle iman ve islam arasında fark vardır. Fakat islamsız iman imansız da islam olmaz. Onların ikisi de bir şeyin içi ve dışı gibidirler.
[*]
din ise; iman ve şeriatlerin hepsine verilen bir isimdir. Biz, yüce allahı kendisini kitabında tavsif ettiği bütün sıfatlarıyla gerçek olarak biliriz.
[*]
hiç kimse allahın şanına layık şekilde hakkıyla ibadet etmeğe kadir değildir. Fakat insan ancak allahın kitabında, rasulullahın bildirdiği ölçüde allaha ibadet eder.
[*]
bütün müminler; marifet yakin, tevekkül, muhabbet, rıza, korku ve ümit ve iman hususunda birbirlerine musavidirler. Bu konuda imanın dışındaki hususlarda farklılaşırlar.
[*]
allah, kullarına karşı lutufkardır, adildir, kulun hakettiği sevabı lütfuyla kat kat fazlasıyla verir. Kulunu, adaletinin icabı olarak işlediği günahdan dolayı cezalandırır. Keza lütuf olarak bağışlarda.
[*]
peygamberlerin şefaatı haktır. Peygamberimizin şefaati, günahkar müminler ve onlardan büyük günah işleyip cezayı hak etmiş olanlar için hakk ve sabittir.
[*]
kıyamet günü amellerin mizanla tartılacağı hususu haktır. Hz.peygamberin havzı haktır. Kıyamet günü, hasimler arasında iyilikler, alınarak kısas ve hesaplaşma olması haktır. Iyilikler bulunmadığı takdirde kötülüklerin atılması, hak ve caizdir.
[*]
cennet ve cehennem halen yaratılmıştır, ebediyyen de fani olmayacaklardır.
[*]
yüce allahın cezası da, sevabı da ebedidir.
[*]
allah dilediğini kendisinin bir lutfu olarak hidayete ulaştırır. Ilediğini de adaletinin gereği olarak sapıklığa düşürür. Allahın sapıklığa düşürmesi, hızlanıdır. Hızlanın manası ise; allahın razı olacağı şeylerden onun muvaffak kılmayıp, yardımını kesmesidir. Bu allahın adaleti gereğidir. Keza, allahın günahkarları, isyanları sebebiyle cezalandırması da adaleti icabıdır.
[*]
şeytan, mümin kuldan imanı baskı ve cebirle alır, dememiz doğru değildir. Fakat kul imanı terkederse şeytan da onun imanını alır, deriz.
[*]
kabirde münkerle nekirin sualleri haktır.
[*]
kabirde ruhun cesde iade edilmesi haktır.
[*]
bütün kafirler ve asi müminler için kabir sıkıntısı ve azabı haktır.
[*]
alimlerin, allahın sıfatlarını farsça(arapçadan başka bir dille) söylemeleri caizdir. Fakat yed yani el kelimesi, allahın sıfatı olarak söylenemez. Fakat fasça olarak ruy-i huda allahın yüzü demek değil, keramet ve zillet manasındadır. Itaatli olarak kul, allaha keyfiyetsiz olarak, asi kul ise keyfiyetsiz olarak allahtan uzak olur. Yakınlık, uzaklık ve yönelmek yalvaran kula racidir. Keza, cennette komşuluk ve allahın önünde bulunmak, keyfiyetsiz şeylerdir.
[*]
kuran allahın rasulüne indirilmiş olup, mushaflarda yazılıdır.
[*]
kemal manasında kuran ayetlerinin hepside fazilet ve büyüklük bakımından. Birbirine müsavidir. Fakat bazısında zikir ve zikredilen fazileti bahis konusudur. Ayetel kürsi buna misaldir. Burada zikredilen allahın yüceliği, azameti ve sıfatlarıdır. Bu ayette hem zikir, hem de zikredilenin fazileti olarak, iki fazilet biraraya gelmiştir. Bu kısımda ise sadece zikir fazileti vardır. Kafirlerin kıssalarında olduğu gibi, bu ayetlerde zikredilenin bir fazileti yoktur, çünkü zikredilenler kafirlerdir. Keza allahın isim ve sıfatlarının hepsi de azamet ve fazillette musavidir, aralarında farklılık yoktur.
[*]
insan tevhid ilminin inceliklerinden herhangi birinde güçlükle karşılaşırsa, sorup öğreneceği bir alim buluncaya kadar, allah katında doğru olana inanması gerekir. Böyle bir kimseyi arayıp bulmakta gecikmesi değildir. Bu hususta tereddüd edilerek beklemek mazur görülmez. Eğer tereddüt ederek beklerse kafir olur.
[*]
mirac haberi haktır. Onu reddeden sapık ve bidatcı olur.
[*]
deccalın, yecüc ve mecucun ortaya çıkması, güneşin batıdan doğması, hz.isanın gökten inmesi ve sahih haberlerde bildirilen kıyamet alametlerinin hepsi de hakktır.
[*]
yüce allah dilediğini doğru yola hidayet eder.
[*]
muhammed aleyhisselam son peygamberdir. Ondan sonra peygamber gelmez.
[*]
eshâb-ı kirâmın tamamını sevmek, hiçbirini kötülememek gerekir.
[/lıst]
) Allah islah etsin