in-ان eğer -sen,-san koşul cümlesidir
in-de şayet eğer anlamında şüphe vardır.
ان درست نجحت -in dereste necehte- eğer çalışırsan başarırsın
إِن تُعَذِّبْهُمْ فَإِنَّهُمْ عِبَادُكَ وَإِن تَغْفِرْ لَهُمْ فَإِنَّكَ أَنتَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
İn tuazzibhum fe innehum ibâduk(ibâduke), ve in tagfir lehum fe inneke entel azîzul hakîm(hakîmu).
in tuazzib-hum : eğer onlara azap edersen
ve in tagfir lehum : ve eğer onları bağışlarsan (mağfiret edesen)
-daha önce lev, ve iza konuları işlenmişti
aralarındaki farkları belirtelim:
-lev- saydın olurdu anlamındadır ve geçmişteki olasılık dile getirlir.
Cevap cümlesi lam- ل ile başlar
mesela çalışsaydın başarlı olurdun
لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَيْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْيَةِ اللَّهِ وَتِلْكَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ
Lev enzelnâ hâzel kur’âne alâ cebelin le reeytehu hâşian mutesaddian min haşyetillâh(haşyetillâhi), ve tilkel emsâlu nadribuhâ lin nâsi leallehum yetefekkerûn(yetefekkerûne).
lev : eğer
le raeyte-hu : mutlaka onu gördün
* burada cevap cümlesi lam ile başlamış*
-iza- ise,dığı zaman anlamı vardır. Izada diğerlerinden farklı olarak "kesinlik" söz konusudur.
çalışırsan (çalıştğında) başarılı olursun
إِذَا جَاء نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ
İzâ câe nasrullâhi vel feth(fethu).
1. izâ câe : geldiği zaman
2. nasru allâhi : Allah'ın yardımı
3. ve el fethu : ve fetih