İnsanın olgunlaşmasının ve başkalarını olgunlaştırmasının tek yolu vardır; o da: İslâm terbiyesiyle terbiyelenmek ve terbiye etmektir. Bunun dışında olgunlaşmanın, kemâl sahibi olmanın imkân ve ihtimali yoktur. Cüz'i iradeyi frenleyip, uzuvları dinin yasakladıklarından koruyan kişi kemal yolunda gidiyor demektir. Bunun için de bilgiye sahip olmak gerekir. Dinin yasakladıklarını bilen ve bilgisiyle amel eden kişi iradesini bu yolda kullanmakla olgunlaşır. Bunun için bilgiye öncelik hakkı verilmiştir. Şunu da hemen ifade etmeliyiz ki, İlahi yasaklardan insanı alıkoymayan bilgi, bilgi olmaktan çıkar; ruhi bir tilki olur. Günümüzde aydın diye tanıtılan bir takım haydutların bildikleri kendilerini tilkileştiren faydasız kırıntılardır. Bundan dolayı faydasız ilimden Rabb'ımızın korumasını taleb ediyoruz duâlarımızda...
Şu hâller kalbi ve nefsi günahlara sevkeder; insanı ALLAH'a kulluktan uzaklaştırır:
* Şirk,
* Nifak.
* Riya.
* Ucub (Yaptıklarını ve kendini üstün görme hâli)
* Gösteriş.
* Benlik.
* Şek, şüphe.
* Hased.
* ALLAH'tan ümit kesmek.
* Cimrilik.
* Hırs.
* ALLAH'ın azabından emin olmak.
Kâlbi bunlara yasaklamanın yollarından üçü şunlardır:
1- ALLAH ve Rasülünün sevgisini herşeyden üstün tutmak.
2- ALLAH'ı çokça zikretmek.
3- Herşeyden fazla ALLAH'ın azabından korkmak.
Bunları başaran kimselerin akıl, kalb, dimağ ve ruhları olgunlaşır. Olgunlaşmanın ilk kapısı nûrun kalbe nüfuz etmesidir. O zaman kalb gözü açılır. Bu olgunlaşma olmadığında kâlb gözü mânâ âleminde karmaşık olur; o zaman da aklı ilâhi emirlerden/Kur'ân ve Sünnetten anlayamaz.
Kalbi ve nefsi günahlar diğer uzuvları da helâke yönlendirir. Günahlar kalbe yerleştiği zaman şeytan ve nefis dilin, gözlerin midenin ve müteakiben de diğer uzuvların damarlarına istek ve arzular verir.
Kalbe yerleşen günah dile de günah işletir.
* Dil'in işlediği günahlardan bir kısmı şunlardır:
1- Gıybet.
2- Nemine. (Söz taşımak)
3- Yalan.
4- Yalan yere yemin.
5- Sövmek.
6- Ashabın aleyhine konuşmak.
7- Yalancı şâhidlik yapmak.
8- Caymaya niyet ederek söz vermek.
9- Birisine lânet etmek.
10- Müslümanla alay etmek.
11- İftira etmek.
12- Dilenmek.
13- Vasiyet etmemek.
14- İlimsiz fetva vermek.
15- Ölünün üzerine feryat ile ağlamak.
16- İyiliği konuşmamak.
17- Selamı almamak.
18- Haramları tavsiye etmek.
* Gözün işlediği günahlardan bazıları:
1- Haramlara bakmak.2- Namahremin hâyâ yerlerine bakmak.
3- Başkasının evinin içinde izinsiz sağa-sola bakmak.
* Mideye işletilen günahlar:
1- Faiz alış-verişi yapmak.
2- Rüşvet almak-vermek.
3- Başkalarının malını zimmete geçirmek.
4- Sarhoşluk veren müskiratı içmek.
5- Necis şeyleri yemek-içmek.
6- Yetimlerin malını haksız yere yemek.
7- Vakıf malını haksız yere yemek ve zimmete geçirmek.
8- Başkalarının gafilliğinden istifade ederek haksız kazanç sağlamak.
* Kulağa işletilen günahlardan da bir kısmı şunlardır:
1- Gizli konuşanların sözünü dinlemek.
2- Gıybetçilerin gıybetini dinlemek.
3- Haram olan herhangi bir sözü dinlemek.
4- Duyulmasının istenmediği şeyleri araştırıp duymak gayreti göstermek. Burada Kur'ân-ı Kerim'den şu âyeti hatırlatalım: "Hakkında kesin bir bilgi hâsıl olmayan şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalpten her biri yaptığından sorumludur." (İsra suresi, âyet: 3)
Şu hâller kalbi ve nefsi günahlara sevkeder; insanı ALLAH'a kulluktan uzaklaştırır:
* Şirk,
* Nifak.
* Riya.
* Ucub (Yaptıklarını ve kendini üstün görme hâli)
* Gösteriş.
* Benlik.
* Şek, şüphe.
* Hased.
* ALLAH'tan ümit kesmek.
* Cimrilik.
* Hırs.
* ALLAH'ın azabından emin olmak.
Kâlbi bunlara yasaklamanın yollarından üçü şunlardır:
1- ALLAH ve Rasülünün sevgisini herşeyden üstün tutmak.
2- ALLAH'ı çokça zikretmek.
3- Herşeyden fazla ALLAH'ın azabından korkmak.
Bunları başaran kimselerin akıl, kalb, dimağ ve ruhları olgunlaşır. Olgunlaşmanın ilk kapısı nûrun kalbe nüfuz etmesidir. O zaman kalb gözü açılır. Bu olgunlaşma olmadığında kâlb gözü mânâ âleminde karmaşık olur; o zaman da aklı ilâhi emirlerden/Kur'ân ve Sünnetten anlayamaz.
Kalbi ve nefsi günahlar diğer uzuvları da helâke yönlendirir. Günahlar kalbe yerleştiği zaman şeytan ve nefis dilin, gözlerin midenin ve müteakiben de diğer uzuvların damarlarına istek ve arzular verir.
Kalbe yerleşen günah dile de günah işletir.
* Dil'in işlediği günahlardan bir kısmı şunlardır:
1- Gıybet.
2- Nemine. (Söz taşımak)
3- Yalan.
4- Yalan yere yemin.
5- Sövmek.
6- Ashabın aleyhine konuşmak.
7- Yalancı şâhidlik yapmak.
8- Caymaya niyet ederek söz vermek.
9- Birisine lânet etmek.
10- Müslümanla alay etmek.
11- İftira etmek.
12- Dilenmek.
13- Vasiyet etmemek.
14- İlimsiz fetva vermek.
15- Ölünün üzerine feryat ile ağlamak.
16- İyiliği konuşmamak.
17- Selamı almamak.
18- Haramları tavsiye etmek.
* Gözün işlediği günahlardan bazıları:
1- Haramlara bakmak.2- Namahremin hâyâ yerlerine bakmak.
3- Başkasının evinin içinde izinsiz sağa-sola bakmak.
* Mideye işletilen günahlar:
1- Faiz alış-verişi yapmak.
2- Rüşvet almak-vermek.
3- Başkalarının malını zimmete geçirmek.
4- Sarhoşluk veren müskiratı içmek.
5- Necis şeyleri yemek-içmek.
6- Yetimlerin malını haksız yere yemek.
7- Vakıf malını haksız yere yemek ve zimmete geçirmek.
8- Başkalarının gafilliğinden istifade ederek haksız kazanç sağlamak.
* Kulağa işletilen günahlardan da bir kısmı şunlardır:
1- Gizli konuşanların sözünü dinlemek.
2- Gıybetçilerin gıybetini dinlemek.
3- Haram olan herhangi bir sözü dinlemek.
4- Duyulmasının istenmediği şeyleri araştırıp duymak gayreti göstermek. Burada Kur'ân-ı Kerim'den şu âyeti hatırlatalım: "Hakkında kesin bir bilgi hâsıl olmayan şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalpten her biri yaptığından sorumludur." (İsra suresi, âyet: 3)