Namazın cem edilmesi
Hz. Peygamber (s.a.a) Ögleyle Ikindi ve Aksamla Yatsi Namazini Cem ve Tefrik Ediyordu
Müslim bin Haccac kendi sihahinda "el-Cem-u Beyne'es- Salateyni fi'l Hazar" babinda ravilerin silsilesini naklederek Ibn-i Abbas'dan söyle nakletmistir: "Resulullah (s.a.a), ögleyle ikindi ve aksamla yatsi namazini hiçbir korku ve seferde olmaksizin cem olarak kildi."
Yine Ibn-i Abbas söyle nakletmistir:
"Resulullah'la (s.a.a) sekiz rekat ögleyle ikindi namazini ve yedi rekat da aksamla yatsi namazini cem olarak kildim."
Ayni hadisi Imam Ahmed bin Hanbel, Müsned'in birinci cüz'ünde diger bir hadis de ekleyerek nakl etmistir; Ibn-i Abbas söyle dedi:
"Resulullah (s.a.a) Medine'de ikamet ettigi halde yolcu olmadigi halde yedi sekiz rekat namaz kildi (yani ögleyle ikindiyi ve aksamla da yatsiyi cem etti)."
Müslim, bu kabilden bir kaç hadis naklediyor; o yere kadar ki söyle yaziyor: Abdullah bin Sakik söyle dedi:
"Bir gün ikindi vaktinden sonra Ibn-i Abbas bize hutbe okuyup sohbet ediyordu (konusmasi o kadar sürdü ki) günes batti, yildizlar çikti ve halkin; "Es-salat! Es-salat" (Namâz! Namâz!) sesleri yükseldi, ama Ibn-i Abbas itina etmedi. Bu esnada Beni Temim'den olan bir kisi yüksek bir sesle; "Es-salat! Es-salat!" diye bagirdi. Bunun üzerine Ibn-i Abbas cevaben söyle dedi:
"Annesiz! Sünneti bana ögretmek mi istiyorsun? (Oysaki ben) Resulullah'in ögleyle ikindi ve aksamla da yatsi namazlarini cem ettigini gördüm"
Abdullah diyor ki; onun bu sözünden kalbimde bir vesvese icat oldu, bu yüzden Ebu Hureyre'nin yanina gidip bu meseleyi ona sordum, Ebu Hureyre de onu tasdik etti ve bu mesele Ibn-i Abbas'in söyledigi gibidir dedi.
Yine baska bir yolla Abdullah bin Sakik-i Akili'den söyle naklediyor:
"Abdullah Ibn-i Abbas'in konusmasi o kadar uzun sürdü ki, artik hava karardi; bir adam üç defa ard arda; "es- salât" diye bagirdi. Bunun üzerine Ibn-i Abbas sinirlenerek söyle dedi: "Annesiz! Sen mi namazi (bana) ögretiyorsun? Oysaki biz Resulullah'in zamaninda iki namazin arasini cem ediyorduk."
Zerkani, Ibn-i Malik'in "Muvatta" kitabinin serhinin birinci cüz'ünde "el-Cem'u Beyn'es- Salateyn" babinda Amr bin Hirem, o da Ebi Sa'sa vasitasiyla Nesai'den söyle naklediyor:
"Ibn-i Abbas Basra'da ögleyle ikindi ve aksamla da yatsi namazini onlarin arasinda bir fasila (ara) vermeksizin cem ederek kiliyordu ve; "Resulullah ( s.a.a) namazi bu sekilde eda ediyordu" diyordu."
Yine Müslim Sahih'de, Malik Muvatta'nin "Cem'un Beyn'es Salateyn" babinda imam Ahmed bin Hanbel "Müsned"de ravilerin silsilesini naklederek Said bin Cübeyr, o da Ibn-i Abbas'dan söyle dedigini nakletmislerdir:
"Resulullah (s.a.a) ögleyle ikindi namazini Medine'de hiçbir korku ve yolculuk olmaksizin cem olarak kildi."
Ebu Zübeyr (ra) söyle diyor: Said'e; "Neden Peygamber (s.a.a) namazi cem olarak kiliyordu?" diye sordugumda dedi ki: Ben de ayni soruyu Ibn-i Abbas'a sordum, o da cevaben; "Çünkü Peygamber ( s.a.a) ümmetinin zorluk ve mesakkate düsmesini istemiyordu" dedi.
Yine bir kaç hadiste Ibn-i Abbas'in söyle dedigini naklediyorlar: " Resulullah (s.a.a) ögleyle ikindi ve aksamla yatsi namazini, hiçbir korku ve yagmur olmaksizin (ara vermeden) cem etti."
Bu babda çok hadisler nakletmislerdir. Ama namazi cem etmenin caiz olmasina dair daha açik delil "Cem'un Beyn'es Salateyn" ismiyle belirlenen bablardir; cem hadislerini mezkur babda nakletmenin kendisi, namazi cem olarak (ara vermeksizin) kilmanin mutlaka caiz olmasina bir delildir. Böyle olmasaydi o zaman her biri (yani vatanda cem etmek ve yolculukta cem etmek) için özel bir bab ayirmalari gerekirdi. Binaenaleyh, sihah ve muteber kitaplarda naklolunan hadisler, namazin hem yolculukta ve hem de vatanda cem olarak kilmanin caiz olmasiyla ilgilidir.
Müslim, Nesai ve Ahmed bin Hanbel gibi Sihah sahiplerinin, Sahih-i Müslim ve Sahih-i Buhari'yi serh edenlerin ve kendi diger büyük alimlerin nakletmeleri hedef ve maksadimiz için yeterlidir.
Binaenaleyh, "Cem'un- Beyn'es Salateyn" babinda icaze ve ruhsat unvaniyla nakledilen hadisler, Cumhur (Ehl-i Sünnet) alimlerinin akidesidir, kendi sihahlarinda bile bu hadislerin sihhatina ikrar etmislerdir.
Nitekim Allame Nevevi Sahih-i Müslim'in serhinde, Askalani, Kastalani ve Zekeriyya-i Ensari Sahih-i Buhari'ye yazdiklari serhlerinde ve Zerkani Malik'in Muvatta'sina yazdigi serhte ve sizin diger büyük alimlerin hadisleri özellikle Ibn-i Abbas'in hadisini naklettikten sonra onun sihhatina ve ümmetin mesakkat ve zorluga düsmemesi için bu hadislerin namazin vatanda cem olarak kilinmasinin açik bir delili olduguna itiraf etmislerdir.
Arz ettigimiz gibi Ibn-i Abbas'in hitabesi o kadar uzun sürdü ki dinleyiciler yüksek bir sesle; "es-salât" diyerek yildizlarin çiktigini ve namaz vaktinin yetistigini hatirlattilar Ama bununla birlikte Ibn-i Abbas (hibr-i ümmet) kasten aksam namazini yatsi namazinin vaktine dek tehir etti; o zaman her iki namazi beraber kildi. Ebu Hureyre de Resulullah'in bu sekil namaz kildigina itiraf etmistir.
Nevvab: Öyleyse bu iki grup Müslüman kardesin birbirinin canina düsmesine, adavet gözüyle birbirlerine bakmasina ve birbirlerinin amellerini kötülemesine sebep olan bu ihtilaflar nereden dogmustur?
Resulullah(s.a.a )'in buyrugu geregince hak ve batili birbirinden ayiran ve kiyamet gününe kadar Kur'ân'dan ayrilmayacak olan Hz. Peygamber'in (bütün günahlardan tertemiz olan) Ehl-i Beyti'ne uyarak namazin mutlaka (ister yolculukta, ister vatanda, ister özürlü, isterse özürsüz olsun) cem kilinmasinin caiz olduguna hükmetmislerdir. Bu cevaz, namaz kilanin insiyatifine birakilmistir; yani namaz kilan bir kimse ögleyle ikindi ve aksamla yatsi namazini kolaylik ve rahatlik için cem olarak bir vakitte veya tefrik olarak fazilet vakitlerinde kilmak için insiyatif sahibidir.
Elbette tefrik seklinde (ayri olarak) ve fazilet vakitlerinde kilinmasi cem etmekten daha faziletlidir. Nitekim bu mesele ilmihal kitaplarinda kamil bir sekilde zikredilmistir.
Ama genellikle halkin mesguliyet ve sikintilari çok, az bir faziletle namazin kaza olma kaygisi da mümkün ve mukaddes Islam seriatinin hedefi de halki zorluk ve mesakkate salmamak oldugundan dolayi sialar namazlarini cem olarak kiliyorlar.
