Maalesef gunumuzde musluman ismini tasiyan bircok insan, hayalin gayesini belirleyen bu ifadeyi mana ve keyfiyetinden uzak bir .sekilde anlamakla ve kullanmakladir. Oyle zannediliyor ki La ilahe illallah Muhammed'ur Resulullah ifadesi dille soylenen bir kac kelimeden ibarettir. Bu soylendigi takdirde sahibini musluman yapmaya kafidir. Ister bunu suursuzca soylesin isler mana ve ehemmiyetinden bihaber olsun. Bu hata oyle derinlemesine indi ki hayatinin yuzde doksan dokuzu kufur ve sirk icinde olan insanlar bile adet uzere bu kelimeyi soyledikleri icin musluman sayildi.
Oyle zannediyorum ki bu hatali anlayisin sebebi; Kur'ani ibareleri anlama ve kavramada gunumuz toplumu ile Kur'an'in nazil oldugu donemdeki Arap loplumu arasindaki yanlis bir benzerlikler kaynaklanmaktadir.
Suphesiz ki Kuran'i Kerim, Arap lisani uzerine nazil olmustur. Ve Arap toplumu kendilerine inen bu kitabin neyi ifade ettigini cok iyi biliyorlardi. Ornegin; ilah denildigi zaman neyin kast edildigi, Rab denildiginde ne anlam ifade ettigini, taguttan ne kast edildigini gayet iyi biliyorlardi. Bunun gibi La ilahe illallah'a davet edildiklerinde neye davet edildiklerimde cok iyi biliyorlardi. Cunku bunlarla ilgili koklu bir bilgiye sahiptiler. Herhangi birisi onlara Allah'tan baska ilah yoktur, Muhammed'de onun kulu ve Resulu'dur dediginde bu adamin bununla ondan ne istedigini cok acik bir sekilde biliyordu. Bu istegiyle neyi red edip neye itaat edecegini hic bir karisikliga meydan vermeden idrak ediyordu.
Onlara Allah'a ibadet edin taguttan sakinin denildigi zaman bu davetin kendilerinde nasil bir degisiklik istedigini ve hayal nizamlarindaki degisikligin nedenli kapsamli oldugunu gayet iyi anliyorlardi. iste boyle bir ortamda Allah Resulu'nun kim "lailahe illallah" derse cennete girer ifadesinde yanlis bir anlamin istidlal edilmesine imkan yoktu. Yani hem bu ifadeyi kullanmasi, hem de bir cok sirkin beraberinde islemesi imkansizdi.
Ancak gunumuzde, toplumda bu tur kavramlar bu denli net bir sekilde anlasilmamaktadir. Bizce bununda iki onemli nedeni vardir:
1) Arap toplumunun dili ve kulturunun cok yakindan taninmamasi ve O'nun hakkinda yeterli bir bilgiye sahip olunmamasi. Ilk Arapca'nin onemli olcude ozelligini kaybettigini de soyleyebiliriz.
2) Otoriter guclerin bu kavramlari maksatli bir bicimde anlamlarindan saptirmis olmalari. Boylece dinin toplum hayalinda gercek etkisi azalacak ve onlarin saltanatlari icin bir tehlike olmaktan cikacaktir.
Ozellikle ilah, Rab ve La ilahe illallah kavramlarina bir lakim soyut anlamlar yuklenerek zihinlerde sadece mucerred bir bilgi olarak yerlesmesini sagladilar.
Ibadet kelimesini de bir takim sembolik hareketlerle sinirladilar. Din kelimesini bazen bir mezhep, bazende Allah ile kul arasinda manevi bag seklinde topluma empoze ettiler. Tagut kelimesini pul ve seytan gibi bir takim soyul seylerle acikladilar. Boylece gun gec tikce insanlar Kur'an'in esrarini anlamaktan mana ve gelis amacini bilmekten uzaklastiriliyordu. Su cok iyi bilinmelidir ki Islam dinine girmenin ve o yuce dinin mensubu olmanin ifadesi olan La Ilahe illallah ibaresi ne vicdani bir duygusallik ve ne de bir kac kuru laftan ibarettir.O Allah Resulune tabi olmanin, O'nun hidayeti uzere yasamanin ve getirdigi nizami gerceklestirmenin ifadesidir. O insanligi kurtulusa cagirmanin parolasidir. Allah ve Resulu'ne tabi olmanin ve bu tabiyetin hayata butun yansimalariyla bir ibare seklinde billurlasmasidir. O ilahi davanin vazgecilmez semboludur. O halde agizlarda gevelenen bir kac kuru laf veya costurucu sozler onu ifade etmeye kafi degildir.
Bu sozu soyleyen kisinin samimiyeti; Allah'a olan muhabbeti ve Resulu'nun getirmis oldugu seriata tabi olmasiyla mumkundur. Aksi taktirde davasinda yalanci olmaktan oteye gecemez.
Butun Isl?m alimlerin ittifaki ile sabittir ki sehadet sadece mucerret bilgiden ibaret degildir. Bilgi ve ikrara keyfiyet kazandiran inkiyattir. Inkiyadi olmayan bilgi mucerrede, ikrar ise kuru bir lala donusur. Eger boyle olmamis olsaydi; gerek ehli kitaptan ve gerekse musriklerden bazilari Resulullah'in Peygamberligine ve onun dogruluguna sehadet ettiklerini goruyoruz. Bu durumda da onlarin mu'min olduklarini kabul etmemiz gerekir. Oysa bakiyoruz ki onlarin bu yondeki sehadeti onlari mu'min yapmaya kafi gelmiyor.
Allah dininin bir takim belirleyici vasiflari vardir. Onlar olusmayincaya dek sehadet de gerceklesmez. Sehadet ifadesinin getirdigi suur Allah Resulu'ne ittiba ve O'nun seriatina teslimiyettir, Isl?m Tevhid akidesinin esasini bu ibareyle atar. Allah'in Uluhiyyetine sehadet, Rububiyyetine sehadet, Melikiyyetine sehadet ve Ubudiyyetin de (kulluk) yalniz ve yalniz O'na olabilecegine sehadet.
Uluhiyyet'ine sehadet etme suuru, butun beser hayatinda ve her turlu ictimai munasebetlerde hakimiyet hakkini yalniz, ve yalniz Allah'a ait kilmayi gerektirir. Kainat'in yaratilisinda tek olan Allah tedbir ve idare etmede de tektir. O hak sadece O'na aittir, ilahi dinin tasavvur sekli ve ona iman etmenin usulu budur. Mufsidlerin ve inkarcilarin tasavvur ettikleri gibi degil.
Simdi bu ozet aciklamalardan sonra "Kim La Ilahe illallah derse cennet'e girer" hadisinden yanlis anlamlar cikarildigini diger bir kac hadisle birlikte inceleyelim.
"Ubude b. Samid (ra)den Resulullah'in soyle dedigi rivayet edilmistir. "Kim La ilahe illallah'a sehadet edip, Allah'in tek oldugu ve hic bir ortagi bulunmadigina, Hz. Muhammed (S.A.V.)'in onun kulu ve Resulu olduguna sehadet ederse cennete girer." (Buhari-Muslim)
"Osman (ra)'dan Resulullah (S.A.V.)'in soyle dedigini rivayet edilmistir, -kim La ilahe illallah manasim idrak ederek olurse cennete girer." (Muslim)
Ebu Abdullah Tarik b. Esyem (ra)'den rivayete gore Nebi (S.A.V.) soyle buyurmustur: "Bir kimse, Allah'tan baska Ilah yoktur der ve insanlarin tapmakta olduklari Allah'tan baska mabudlari inkar ederse, onun mali, cani haramdir. Gizli hallerinin hesabi ise Allah'a aittir." (Muslim)
"Ey kitap ehli ancak Allah'a kulluk etmeniz ona hic bir seyi es kosmamaniz, Allah'i birakip birbirimizi Rab olarak benimsememek uzere bizimle sizin aranizda musterek bir soze gelin. Eger yuz cevirirlerse bizim musluman oldugumuza sahit olun deyin" (Al-i Imran 64)
"Dinde zorlama yoktur ve gercektende dogru ve yanlis yollar apacik meydandadir. Kim tagutu (Allah'in hukmunu tanimayan azgin otorite sahiplerini) tanimayip da Allah'a iman ederse muhakkak ki saglam ve kopmaz bir ipe sarilmis olur. Allah isitici ve bilicidir" Bakara 256
"Ey Muhammed: Allah'tan baska hicbir Ilahin olmadigini bil. Kendinin, iman etmis erkek ve kadinlarinin gunahlarinin bagislanmasini dile.Allah gezdiginiz yeride duracaginiz yeride bilir.
Ubade b. Samit (ra.)in hadisini dikkatle inceledigimizde hadiste gecen "kim La ilahe illallah'a sehadet ederse" kismi dikkate sayan bir bolum olarak goze carpmaktadir. Sehide kelimesinin, sahitlik etti anlaminda oldugu bilinmektedir. Sehadet ise bilmesi gereken bir konudur. Her hangi bir konuda sahitlik etmemiz icin o konu hakkinda yakini bilgiye sahib olmamiz gerekmektedir. Aksi takdirde yalanci sahitlik olur.
O halde hadisi su sekilde anlamamiz, mumkundur. Kim -La ilahe illallah Muhammed'en Resulullah- ibaresini bilincli ve suurlu bir sekilde ikrar eder. Allah'a hic bir suretle ortak kosmadan yasamini bu dogrultuda yonlendirirse Allah ona cennetini nasip eder. Ebu Abdullah Tarik b. Esyem (ra)'den rivayet edilen hadisi inceledigimiz de burada da degisik bir cephede bilincli iman etmenin zaruretine dikkat cekildigini goruruz.
Kim La ilahe illallah der ve bunu ancak insanlarin tapmakta olduklari Allah'tan baska mabutlari inkar ve red anlaminda soylerse onun mali ve cani muminlere haramdir.
Dikkat edilirse La ilahe illallah'dan sonraki ibare adeta O'nun tefsiri mahiyetinde kullanilmistir. O halde hem La ilahe illallah ifadesini kullanmak hem de Allah'tan baska bir takim, hukum sahihlerinin hukum ve otoritesini kabullenmek kisiyi tezada dusurur.
Bu hadislerden sunu anlamaklayiz:
La ilahe illallah'i Allah'tan baska her turlu hakim guclerin hakimiyetlerini kanun ve nizamlarini red etmek, yalniz ve yalniz. Allah'in hakimiyetine ve O'nun hukmune boyun egmenin zarureti seklinde anlamaniz, gerekmektedir.
Ey Muhammed: Allah'tan baska hicbir ilahin olmadigini bil." ayeti kerimesi akillara dogruluk verecek bicimde Kendi Resulune La ilahe illallah'i bilme ve anlama konusunda emir sigasiyla hitab etmektedir.
Iste hayatin asil amacini belirleyen bu ibarenin keyfiyeti bu kelimeyle ifade edilirken suphesiz ki kelimelerde kalan anlamsiz bir takim sozcuklerden ziyade bilincli bir inanc ve suurlu bir eylem kastedilmektedir. Tabi ki bunu da despotlarin topluma empoze ettigi anlamda degil, Allah ve Resulu'nun muradina uygun bir bicimde idrak cimekle mumkundur.
Bilincsiz bir iman iddiasi akli selimce red edildigi gibi Kitap ve Sunnete gore de gecerli degildir. Anlasilmayan bir takim seylerin insandan inanc haline gelmesi elbette abesidir. Cunku inancin pratige yansimasi zorunlulugu vardir. Hakikati anlasilmayan bir dusunce pratige nasil yansiyacaktir.
Hasili La ilahe illallah'in insanda iman seklinde olusmasi icin manasini bilincli bir sekilde idrak edip pratige yansimasi lazimdir. Aksi takdirde bos bir iman iddiasindan baska bir sey olmaz
Oyle zannediyorum ki bu hatali anlayisin sebebi; Kur'ani ibareleri anlama ve kavramada gunumuz toplumu ile Kur'an'in nazil oldugu donemdeki Arap loplumu arasindaki yanlis bir benzerlikler kaynaklanmaktadir.
Suphesiz ki Kuran'i Kerim, Arap lisani uzerine nazil olmustur. Ve Arap toplumu kendilerine inen bu kitabin neyi ifade ettigini cok iyi biliyorlardi. Ornegin; ilah denildigi zaman neyin kast edildigi, Rab denildiginde ne anlam ifade ettigini, taguttan ne kast edildigini gayet iyi biliyorlardi. Bunun gibi La ilahe illallah'a davet edildiklerinde neye davet edildiklerimde cok iyi biliyorlardi. Cunku bunlarla ilgili koklu bir bilgiye sahiptiler. Herhangi birisi onlara Allah'tan baska ilah yoktur, Muhammed'de onun kulu ve Resulu'dur dediginde bu adamin bununla ondan ne istedigini cok acik bir sekilde biliyordu. Bu istegiyle neyi red edip neye itaat edecegini hic bir karisikliga meydan vermeden idrak ediyordu.
Onlara Allah'a ibadet edin taguttan sakinin denildigi zaman bu davetin kendilerinde nasil bir degisiklik istedigini ve hayal nizamlarindaki degisikligin nedenli kapsamli oldugunu gayet iyi anliyorlardi. iste boyle bir ortamda Allah Resulu'nun kim "lailahe illallah" derse cennete girer ifadesinde yanlis bir anlamin istidlal edilmesine imkan yoktu. Yani hem bu ifadeyi kullanmasi, hem de bir cok sirkin beraberinde islemesi imkansizdi.
Ancak gunumuzde, toplumda bu tur kavramlar bu denli net bir sekilde anlasilmamaktadir. Bizce bununda iki onemli nedeni vardir:
1) Arap toplumunun dili ve kulturunun cok yakindan taninmamasi ve O'nun hakkinda yeterli bir bilgiye sahip olunmamasi. Ilk Arapca'nin onemli olcude ozelligini kaybettigini de soyleyebiliriz.
2) Otoriter guclerin bu kavramlari maksatli bir bicimde anlamlarindan saptirmis olmalari. Boylece dinin toplum hayalinda gercek etkisi azalacak ve onlarin saltanatlari icin bir tehlike olmaktan cikacaktir.
Ozellikle ilah, Rab ve La ilahe illallah kavramlarina bir lakim soyut anlamlar yuklenerek zihinlerde sadece mucerred bir bilgi olarak yerlesmesini sagladilar.
Ibadet kelimesini de bir takim sembolik hareketlerle sinirladilar. Din kelimesini bazen bir mezhep, bazende Allah ile kul arasinda manevi bag seklinde topluma empoze ettiler. Tagut kelimesini pul ve seytan gibi bir takim soyul seylerle acikladilar. Boylece gun gec tikce insanlar Kur'an'in esrarini anlamaktan mana ve gelis amacini bilmekten uzaklastiriliyordu. Su cok iyi bilinmelidir ki Islam dinine girmenin ve o yuce dinin mensubu olmanin ifadesi olan La Ilahe illallah ibaresi ne vicdani bir duygusallik ve ne de bir kac kuru laftan ibarettir.O Allah Resulune tabi olmanin, O'nun hidayeti uzere yasamanin ve getirdigi nizami gerceklestirmenin ifadesidir. O insanligi kurtulusa cagirmanin parolasidir. Allah ve Resulu'ne tabi olmanin ve bu tabiyetin hayata butun yansimalariyla bir ibare seklinde billurlasmasidir. O ilahi davanin vazgecilmez semboludur. O halde agizlarda gevelenen bir kac kuru laf veya costurucu sozler onu ifade etmeye kafi degildir.
Bu sozu soyleyen kisinin samimiyeti; Allah'a olan muhabbeti ve Resulu'nun getirmis oldugu seriata tabi olmasiyla mumkundur. Aksi taktirde davasinda yalanci olmaktan oteye gecemez.
Butun Isl?m alimlerin ittifaki ile sabittir ki sehadet sadece mucerret bilgiden ibaret degildir. Bilgi ve ikrara keyfiyet kazandiran inkiyattir. Inkiyadi olmayan bilgi mucerrede, ikrar ise kuru bir lala donusur. Eger boyle olmamis olsaydi; gerek ehli kitaptan ve gerekse musriklerden bazilari Resulullah'in Peygamberligine ve onun dogruluguna sehadet ettiklerini goruyoruz. Bu durumda da onlarin mu'min olduklarini kabul etmemiz gerekir. Oysa bakiyoruz ki onlarin bu yondeki sehadeti onlari mu'min yapmaya kafi gelmiyor.
Allah dininin bir takim belirleyici vasiflari vardir. Onlar olusmayincaya dek sehadet de gerceklesmez. Sehadet ifadesinin getirdigi suur Allah Resulu'ne ittiba ve O'nun seriatina teslimiyettir, Isl?m Tevhid akidesinin esasini bu ibareyle atar. Allah'in Uluhiyyetine sehadet, Rububiyyetine sehadet, Melikiyyetine sehadet ve Ubudiyyetin de (kulluk) yalniz ve yalniz O'na olabilecegine sehadet.
Uluhiyyet'ine sehadet etme suuru, butun beser hayatinda ve her turlu ictimai munasebetlerde hakimiyet hakkini yalniz, ve yalniz Allah'a ait kilmayi gerektirir. Kainat'in yaratilisinda tek olan Allah tedbir ve idare etmede de tektir. O hak sadece O'na aittir, ilahi dinin tasavvur sekli ve ona iman etmenin usulu budur. Mufsidlerin ve inkarcilarin tasavvur ettikleri gibi degil.
Simdi bu ozet aciklamalardan sonra "Kim La Ilahe illallah derse cennet'e girer" hadisinden yanlis anlamlar cikarildigini diger bir kac hadisle birlikte inceleyelim.
"Ubude b. Samid (ra)den Resulullah'in soyle dedigi rivayet edilmistir. "Kim La ilahe illallah'a sehadet edip, Allah'in tek oldugu ve hic bir ortagi bulunmadigina, Hz. Muhammed (S.A.V.)'in onun kulu ve Resulu olduguna sehadet ederse cennete girer." (Buhari-Muslim)
"Osman (ra)'dan Resulullah (S.A.V.)'in soyle dedigini rivayet edilmistir, -kim La ilahe illallah manasim idrak ederek olurse cennete girer." (Muslim)
Ebu Abdullah Tarik b. Esyem (ra)'den rivayete gore Nebi (S.A.V.) soyle buyurmustur: "Bir kimse, Allah'tan baska Ilah yoktur der ve insanlarin tapmakta olduklari Allah'tan baska mabudlari inkar ederse, onun mali, cani haramdir. Gizli hallerinin hesabi ise Allah'a aittir." (Muslim)
"Ey kitap ehli ancak Allah'a kulluk etmeniz ona hic bir seyi es kosmamaniz, Allah'i birakip birbirimizi Rab olarak benimsememek uzere bizimle sizin aranizda musterek bir soze gelin. Eger yuz cevirirlerse bizim musluman oldugumuza sahit olun deyin" (Al-i Imran 64)
"Dinde zorlama yoktur ve gercektende dogru ve yanlis yollar apacik meydandadir. Kim tagutu (Allah'in hukmunu tanimayan azgin otorite sahiplerini) tanimayip da Allah'a iman ederse muhakkak ki saglam ve kopmaz bir ipe sarilmis olur. Allah isitici ve bilicidir" Bakara 256
"Ey Muhammed: Allah'tan baska hicbir Ilahin olmadigini bil. Kendinin, iman etmis erkek ve kadinlarinin gunahlarinin bagislanmasini dile.Allah gezdiginiz yeride duracaginiz yeride bilir.
Ubade b. Samit (ra.)in hadisini dikkatle inceledigimizde hadiste gecen "kim La ilahe illallah'a sehadet ederse" kismi dikkate sayan bir bolum olarak goze carpmaktadir. Sehide kelimesinin, sahitlik etti anlaminda oldugu bilinmektedir. Sehadet ise bilmesi gereken bir konudur. Her hangi bir konuda sahitlik etmemiz icin o konu hakkinda yakini bilgiye sahib olmamiz gerekmektedir. Aksi takdirde yalanci sahitlik olur.
O halde hadisi su sekilde anlamamiz, mumkundur. Kim -La ilahe illallah Muhammed'en Resulullah- ibaresini bilincli ve suurlu bir sekilde ikrar eder. Allah'a hic bir suretle ortak kosmadan yasamini bu dogrultuda yonlendirirse Allah ona cennetini nasip eder. Ebu Abdullah Tarik b. Esyem (ra)'den rivayet edilen hadisi inceledigimiz de burada da degisik bir cephede bilincli iman etmenin zaruretine dikkat cekildigini goruruz.
Kim La ilahe illallah der ve bunu ancak insanlarin tapmakta olduklari Allah'tan baska mabutlari inkar ve red anlaminda soylerse onun mali ve cani muminlere haramdir.
Dikkat edilirse La ilahe illallah'dan sonraki ibare adeta O'nun tefsiri mahiyetinde kullanilmistir. O halde hem La ilahe illallah ifadesini kullanmak hem de Allah'tan baska bir takim, hukum sahihlerinin hukum ve otoritesini kabullenmek kisiyi tezada dusurur.
Bu hadislerden sunu anlamaklayiz:
La ilahe illallah'i Allah'tan baska her turlu hakim guclerin hakimiyetlerini kanun ve nizamlarini red etmek, yalniz ve yalniz. Allah'in hakimiyetine ve O'nun hukmune boyun egmenin zarureti seklinde anlamaniz, gerekmektedir.
Ey Muhammed: Allah'tan baska hicbir ilahin olmadigini bil." ayeti kerimesi akillara dogruluk verecek bicimde Kendi Resulune La ilahe illallah'i bilme ve anlama konusunda emir sigasiyla hitab etmektedir.
Iste hayatin asil amacini belirleyen bu ibarenin keyfiyeti bu kelimeyle ifade edilirken suphesiz ki kelimelerde kalan anlamsiz bir takim sozcuklerden ziyade bilincli bir inanc ve suurlu bir eylem kastedilmektedir. Tabi ki bunu da despotlarin topluma empoze ettigi anlamda degil, Allah ve Resulu'nun muradina uygun bir bicimde idrak cimekle mumkundur.
Bilincsiz bir iman iddiasi akli selimce red edildigi gibi Kitap ve Sunnete gore de gecerli degildir. Anlasilmayan bir takim seylerin insandan inanc haline gelmesi elbette abesidir. Cunku inancin pratige yansimasi zorunlulugu vardir. Hakikati anlasilmayan bir dusunce pratige nasil yansiyacaktir.
Hasili La ilahe illallah'in insanda iman seklinde olusmasi icin manasini bilincli bir sekilde idrak edip pratige yansimasi lazimdir. Aksi takdirde bos bir iman iddiasindan baska bir sey olmaz