Okumak nedir, önce bu konuda bir açıklama yapalım. İslâm’ın okuma dediği eylem, dört âzanın işlev gördüğü eylemdir. Bir okuma eyleminde, göz görür, dil telâffuz eder, akıl tercüme eder, kalp de ta*vır alır. Göz görecek, dil harfleri mahrecinden çıkarıp telâffuz edecek, akıl okunan bölümü anlayıp, tercüme edip kalbe aktaracak, kalpte ona göre tavır alacak. Eğer bir okuma eyleminde bu dört âzadan birisi devre dışı kalmışsa İslâm buna okuma demiyor. Meselâ göz görür, dil telâffuz eder, ama okunan bölümüm anlaşıl*madığı için akıl tercüme etmez ve kalbe aktarmazsa buna okuma denmez. Akıl okunan bölü*mü anlayıp, tercüme edip kalbe aktarmalı, kalpte ona göre bir tavır almalı ki buna okuma densin. Peki kalp nasıl tavır alır? Okunan âyet*lerde eğer cehennem, azap, vaîd konuları gündeme gelmişse kalp kor*kar, titrer, ürperir. Eğer cennet, rahmet, nimet konuları zikredil*miş-se kalp sevinir, coşar, taşar ve heyecandan kabına sığmaz bir hal alır. Eğer kâfirlerin, müş*riklerin, ehl-i kitabın Allah’a iftiralarının gün*de-me geldiği âyetler okunuyorsa kalp saygıdan boyun büker, onlar adına Allah’tan özürler dileme makamında olur. Estağfirullah, ya Rabbi senin hakkında nasıl diyebildiler bunu? Nasıl cesaret edebildi*ler sana karşı bu iftiralara? Ya Rabbi ben o ahmaklar adına senden özür diliyorum, deme konumunda olur kalp. Tabii okunan âyetlerin mânâsı anlaşılmayınca kalbin bu tür tavırlar alması mümkün olmaya*caktır.
Öyleyse okunan bölümün mânâsı mutlaka anlaşılmalıdır. Oku-nan bölümün mânâsını anlamadan mücerret okumak, Allah’ın is*tediği bir okumak değildir. Allah’ın istediği okuma kişinin gözü ile ilgi kur-duğu gerçeği, emir veya nehiy olarak aksettirmesidir. Yâni gördün ki bir kız açık saçıksa ona bakmaman gerektiği emrini kendine ala*cak-sın veya ona yardım etmen ger*çeğini anlayacaksın. Yâni o gördü*ğün kişiyle bir ilgi kuracaksın. Yâni o gör*düğün şeyle, gözünle okudu*ğun bölümle, âyetle bir ilgi kuracaksın. İşte oku*mak budur. Okumak oku-nan şeyle ilgi kurmaktır.
Öyleyse okunan bölümün mânâsı mutlaka anlaşılmalıdır. Oku-nan bölümün mânâsını anlamadan mücerret okumak, Allah’ın is*tediği bir okumak değildir. Allah’ın istediği okuma kişinin gözü ile ilgi kur-duğu gerçeği, emir veya nehiy olarak aksettirmesidir. Yâni gördün ki bir kız açık saçıksa ona bakmaman gerektiği emrini kendine ala*cak-sın veya ona yardım etmen ger*çeğini anlayacaksın. Yâni o gördü*ğün kişiyle bir ilgi kuracaksın. Yâni o gör*düğün şeyle, gözünle okudu*ğun bölümle, âyetle bir ilgi kuracaksın. İşte oku*mak budur. Okumak oku-nan şeyle ilgi kurmaktır.