Aybaşı iken dua ve tesbih çekilebilir, Kur'an okunabilir mi?
Halk dilinde aybaşı, adet görme, adet olma, adet kanaması denilen kadınlara mahsus hale fıkıh ilminde hayız denir.
Hayız hali, kadınların ergenliğe erdikten yani buluğ çağına girdikten menopoza kadar gördükleri fizyolojik bir olaydır. Kadında döl yatağının yani rahmin iç yüzünü kaplayan zarın, yumurtanın döllenmeyip ölmesi ve hormon salgısının kesilmesi üzerine parçalanarak kanla birlikte dışarı atılmasından ibarettir. Hayız kanının durmasıyla kadının temizlik dönemi başlar.
Hayız hali, İslam dininde bazı ibadetlerin yapılmasına engel olan "Hükmi Kirlilik" olarak ifade edilmiştir. Çünkü hayız, iradi olmayan bir hükmi kirlilik hali olduğundan, cinsi münasebet ve ihtilamdan kaynaklanan, gusül veya teyemmümle giderilmesi mümkün olan cünüplükten farklıdır.
Kur'an-ı Kerim'in Bakara Sûresi, 222. ayetinde hayız konusuna yer verilmiştir. Allah (cc) hayızın kadınlar için bir nevi sıkıntı ve rahatsızlık olduğunu belirtmiştir.
Hayızlı kadın dua edebilir, tesbih çekebilir, dua niyetiyle Kur'an'dan dua ayetlerini okuyabilir. Fatiha, İhlas, Felak, Nas gibi sûreler buna örnektir. Besmele, kelime-i tevhid ve şehadeti de okuyabilir. İhtiyaç halinde mescide girebilirler.
Hayızlı kadının Kur'an okuması ve Mushafı eline alması Hanefiler de dahil fakihlerin çoğunluğuna göre caiz değildir. Maliki fakihleri ise; kadının hayız süresi içinde Kur'an okuyabileceğine, fakat hayız kanı kesildiği andan itibaren gusledip temizleninceye kadar cünüp hükmünde olup Kur'an okuyamayacağını belirtmişlerdir. İbn Hazm bu şartı da aramaz. Malikiler ve İbn Hazm dahil bir grup İslam bilgini, cünüplük halinin iradi, hayızın ise gayri iradi oluşundan hareketle böyle bir ayırım yapmayı gerekli görmüşlerdir. Özellikle Malikiler kadınların Kur'an öğretimi ve öğrenimi için böyle bir ruhsata ihtiyaç bulunduğu noktasında hareket etmişlerdir.
Kur'an öğretimi ve öğrenimi ile meşgul olan kadınlar hatta, mazeret beyan etmesinin kendisini zor durumda bırakacağı bir ortamda bulunan kadınlar için böyle bir ruhsat vardır.
Ezber yapan kız öğrenciler, tefsir ve meal çalışan bayanlara aynı ruhsat söz konusudur.
Dr. Jale Şimşek