*Çocuklarda görülen döküntülü hastalıklar… *
*KIZIL:* Genellikle 3-10 yaş arası çocuklarda bademcik enfeksiyonu ve
döküntüyle beliren, ağır komplikasyonlar ve salgınlar yapabilen, akut bir
enfeksiyon hastalığıdır. Bulaşma damlacık enfeksiyonuyla olur. Hasta kişiler
yada taşıyıcılardan geçer. Sebebi A grubundan Beta dediğimiz bakterilerdir.
Kuluçka dönemi 2-4gündür.
a) Başlangıç Dönemi: Ani yüksek ateş, baş ağrısı, kusma, boğaz ağrısı
görülür. 24-48 saat sürer.
b) Döküntü Dönemi: Döküntüler boyun, koltuk altı, kasıklardan başlar, gövde,
el ve ayaklara doğru ilerler. El, ayak aralarında ve ağız etrafında olmaz.
Kıvrım yerlerinde en fazladır. Ağır vakalarda deride kanamalar olur. Deri,
kırmızı mürekkep sürülmüş gibidir. Arada sağlam deri görülmez, bastırılırsa
deri beyazlaşır. Döküntü birkaç saatten 1 haftaya kadar devam edebilir. Dil
paslıdır, beyaz çilek gibidir. Birkaç gün sonra dilin beyazlığı kaybolur,
(ahududu dili) kırmızı kabarık dil ortaya çıkar. Boğaz çok kırmızı bazen
beyaz tabaka yada beyaz noktacıklar ile kaplıdır. Boyunda lenf bezi büyümesi
olabilir.
c) İyileşme dönemi: Döküntüler solduktan sonra deri bir süre pürtüklü kalır.
10. gün civarında soyulmalar başlar. El ve ayaklarda da döküntüden 4-6 hafta
sonraya kadar soyulmalar görülebilir.
*KOMPLİKASYONLAR:
*Döküntünün hafif veya fazla olması ile hastalığın ağırlığının ve
komplikasyonların ilgisi yoktur.
a) Kulak iltihabı, sinüzit, menenjit, zatürre, lenf bezi absesi.
b) Hastalıktan 2-6 hafta sonra akut romatizmal ateş ve nefrit görülebilir.
(Böbrekiltihabı)
Laboratuvar bulgularında, boğaz kültüründe beta hemolitik streptokoklar
saptanır. Lökosit artmıştır ASO titresi yükselir.
*TEDAVİ VE BAKIM:
*Uygun antibiyotiklerle tedavisi yapılır. Özel diyet yoktur. Ateşli dönemde
hastanın yeterince sıvı almasına dikkat etmelidir. Tedavi ile iki gün içinde
bulaşıcılık kalkar. Henüz aşısı yoktur. Ateşi düşürmek için ateş düşürücü
verilir, gerekirse ağız bakımı verilebilir. Yakın çevresinde küçükler varsa
korumaya alınır. Antibiyotik bittikten 3-5 gün sonratam idrar tahlili
yaptırılarak kontrole gelinir.
*KIZAMIKÇIK (RUBELLA)
*Kızamıkçık virüsü ile bulaşır. Gebelikte (özellikle ilk üç ayda)
geçirilirse doğacak bebekte ağır sakatlıklar olabilir. Doğumdan önce anneden
bebek eş yoluyla, doğumdan sonra havadan damlacık enfeksiyonu ile geçer.
Başlangıçta 1-2 gün süren nezle, kulak arkası, boyun arkası, lenf bezleri
büyüyebilir. Döküntüler kızamığın hafif şekline benzer. En fazla gövdede
görülür. Bazen birkaç saatte kaybolur. 1-3 gün sürebilir. Kulak arkası,
boyun arkası ve ensede lenf bezleri şiş ve ağrılıdır. Bulaşıcılık süresi
döküntüden 1 gün öncesinden 4 gün sonrasına kadardır. Hastalığı geçiren
hayat boyu bağışıklık kazanır. Korunma aşı iledir. Kuluçka dönemi 14-21
gündür.
*6. HASTALIK (ROSEOLA İNFANTUM,EXANTHEMA SUBİTUM)
*Genellikle 6 ay ile 3 yaş arası çocuklarda görülen bir virüs hastalığıdır.
6 ay civarında görüldüğü için hastalığa bu ad verilmiştir. Birkaç gün süren
(3-4gün) yüksek ateş sonrası döküntü görülür, ateş düşer. Döküntü en fazla
gövdededir. Karın ve sırtta kabarık kırmızı noktacık şeklindedir. Yüz ve
bacaklarda daha az görülür. Bulaşma damlacık yolu iledir. Kuluçka dönemi
10-14 gündür. Aşısı yoktur. Yüksek ateş nedeniyle ateşli havale geçirebilir,
dikkatli olunmalıdır.
*5. HASTALIK (ERYTHEMA İNFECTİOSUM, MEGALERİTEMA)
*2-12 yaşlar arasında görülen, hafif döküntülü bir virüs hastalığıdır.
Çoğunlukla 5 yaş civarında görüldüğü için bu isim verilmiştir. Damlacık
enfeksiyonu ile bulaşır. Kuluçka dönemi 6-14 gündür. Döküntüler yüzde
kelebek şeklinde bunu izleyerek kol ve bacaklarda halka şeklinde görülür.
Ateş yok veya hafiftir. Bağışıklık hayat boyudur. Aşısı yoktur.
*İSHAL
*Bebekler katı gıdalara geçene kadar günde bir kaç kez yumuşak ya da sulu
kaka çıkarabilir. Eğer bebeğiniz her zamankinden daha sık ya da miktar
olarak fazla sulu, sümüksü, yeşilimsi kaka yapıyorsa ishali var demektir.
İshal, özellikle 6 aylıktan 2 yaşına kadar olan çocuklar arasında çok
yaygındır. İshalin en önemli nedeni mikroplardır. Bu mikroplar yiyecek veya
içeceklerle bağırsağa ulaşırlar.Kirli eller ve yiyecekler en önemli
taşıyıcılardır.
Eğer bebeğinizde:
1) İshal ile beraber ateş varsa
2) Dışkıda kan varsa
3) Altı saat içinde 3`ten fazla kaka çıkarıyorsa
4) İshalle beraber kusma varsa
5) Beslenme bozukluğu başlamışsa
6) Verilen gıdayı alamıyorsa
7) Bir haftadan uzun sürmüşse mutlaka doktorunuza danışın
İshalin tedavisindeki ana ilke çocuğun kaybettiği suyu ve mineralleri yerine
koymaktır. Genellikle ishal kendiliğinden 3-7 gün içerisinde düzelir.
Şeker-tuz eriyiği (eczanelerde hazır olarak satılıyor) 1 litre suyun içine 1
hazır poşet boşaltılır. 24 saat içinde çocuğa içirilir.
Bol miktarda su ve sulu gıdalar (kola, ayran, meyve suları, çay, maden
suyu) verebilirsiniz. Püreler yedirebilirsiniz (patates, havuç, elma,
şeftali, muz). Anne sütü alan bebekler anne sütü ile beslenmeye devam
edilmelidir. Asla anne sütü kesilmemelidir. Çocuk kusuyor diye asla ağızdan
verilen gıdalar kesilmemelidir. İshalde ilaç kullanmaya genellikle gerek
yoktur. Ateş varsa ishalli çocuğa fitil verilmez, ağızdan ateş düşürücüler
verilir. Çok nadir durumlarda serum vermek gerekebilir.
*ÇOCUKLARDA KABIZLIK
*Kabızlık, çocuklarda sık rastlanır. Anne babayı üzen bir durumdur.
Çoğunlukla basit tedbirlerle önü alınır. Pek çok sebep olmakla beraberen sık
rastlanan neden beslenme düzeniyle ilgilidir. Anne sütü alanlarda genellikle
kabızlık görülmez, yumuşak altın sarısı kaka görülür. Kabızlık genellikle
anne sütünden mamalara ve ek gıdalara geçişte görülmektedir. Bunun en büyük
nedeni; adapte mamalardaki proteinler ve diğer gıdalarla çocuğun ilk
karşılaşması sonucunda barsak aktivitesinin azalmasıdır. Mamaları
hazırlarken su oranı düşük yapılırsa kabızlık daha sık görülür. Bu nedenle
mama hazırlarken 30cc suya 1 ölçek silme mama konmasına dikkat etmek
gerekir. Mama oranı yüksek olursa kabızlık daha sık görülür. Kabız olan her
çocuğun iyi bir muayeneden geçilmesinde yarar vardır. Nadiren de olsa
kabızlığın altında ciddi bir neden yatıyor olabilir. Bu konuda çocuk doktoru
aileye gerekli bilgiyi verir.
Kabızlıkta Alınacak Tedbirler:
1) Çocukların sulu gıdaları yeteri kadar alması sağlanmalıdır.
2) Çocuklar posalı gıdalara alıştırılmalıdır.
3) Aşağıdaki gıdalar kabızlığa karşı genellikle iyi gelir.
a) Armut suyu ve püresi
b) Kayısı hoşafı
c) Mürdüm eriği (siyah erik) hoşafı
d) İncir
e) Yulaf ezmesi
f) Zeytin yağlı kabak çorbası
4) Kolalı, kakaolu gıdalar ile kuruyemiş süt ve süt ürünleri rahatsızlığı
boyunca kesilebilir. Bu gıdalarda ayına uygun olarak çocuklara verildiğinde
kabızlığın ortadan kalktığı görülür. Büyük çocuklarda her gün tuvalete çıkma
alışkanlığı kazandırmakta yarar vardır. Bazı durumlarda ülkemizde aşırı süt
tüketimi yapılmakta bu da kabızlığa yol açmaktadır. Kabızlığı uzun
sürenlerde eğer süt alma hikayesi varsa süt ve süt ürünlerinin kesilmesinde
yarar vardır. Gıdaların içerisine bir çay kaşığı yulaf ezmesi ve bir çay
kaşığı zeytinyağı koymak kabızlığa karşı iyi gelir. Kabızlık önleyici
ilaçlar da doktor önerisiyle duruma göre kullanılabilir.
*Prof. Dr. Sırrı BEKTAŞ
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı*
*KIZIL:* Genellikle 3-10 yaş arası çocuklarda bademcik enfeksiyonu ve
döküntüyle beliren, ağır komplikasyonlar ve salgınlar yapabilen, akut bir
enfeksiyon hastalığıdır. Bulaşma damlacık enfeksiyonuyla olur. Hasta kişiler
yada taşıyıcılardan geçer. Sebebi A grubundan Beta dediğimiz bakterilerdir.
Kuluçka dönemi 2-4gündür.
a) Başlangıç Dönemi: Ani yüksek ateş, baş ağrısı, kusma, boğaz ağrısı
görülür. 24-48 saat sürer.
b) Döküntü Dönemi: Döküntüler boyun, koltuk altı, kasıklardan başlar, gövde,
el ve ayaklara doğru ilerler. El, ayak aralarında ve ağız etrafında olmaz.
Kıvrım yerlerinde en fazladır. Ağır vakalarda deride kanamalar olur. Deri,
kırmızı mürekkep sürülmüş gibidir. Arada sağlam deri görülmez, bastırılırsa
deri beyazlaşır. Döküntü birkaç saatten 1 haftaya kadar devam edebilir. Dil
paslıdır, beyaz çilek gibidir. Birkaç gün sonra dilin beyazlığı kaybolur,
(ahududu dili) kırmızı kabarık dil ortaya çıkar. Boğaz çok kırmızı bazen
beyaz tabaka yada beyaz noktacıklar ile kaplıdır. Boyunda lenf bezi büyümesi
olabilir.
c) İyileşme dönemi: Döküntüler solduktan sonra deri bir süre pürtüklü kalır.
10. gün civarında soyulmalar başlar. El ve ayaklarda da döküntüden 4-6 hafta
sonraya kadar soyulmalar görülebilir.
*KOMPLİKASYONLAR:
*Döküntünün hafif veya fazla olması ile hastalığın ağırlığının ve
komplikasyonların ilgisi yoktur.
a) Kulak iltihabı, sinüzit, menenjit, zatürre, lenf bezi absesi.
b) Hastalıktan 2-6 hafta sonra akut romatizmal ateş ve nefrit görülebilir.
(Böbrekiltihabı)
Laboratuvar bulgularında, boğaz kültüründe beta hemolitik streptokoklar
saptanır. Lökosit artmıştır ASO titresi yükselir.
*TEDAVİ VE BAKIM:
*Uygun antibiyotiklerle tedavisi yapılır. Özel diyet yoktur. Ateşli dönemde
hastanın yeterince sıvı almasına dikkat etmelidir. Tedavi ile iki gün içinde
bulaşıcılık kalkar. Henüz aşısı yoktur. Ateşi düşürmek için ateş düşürücü
verilir, gerekirse ağız bakımı verilebilir. Yakın çevresinde küçükler varsa
korumaya alınır. Antibiyotik bittikten 3-5 gün sonratam idrar tahlili
yaptırılarak kontrole gelinir.
*KIZAMIKÇIK (RUBELLA)
*Kızamıkçık virüsü ile bulaşır. Gebelikte (özellikle ilk üç ayda)
geçirilirse doğacak bebekte ağır sakatlıklar olabilir. Doğumdan önce anneden
bebek eş yoluyla, doğumdan sonra havadan damlacık enfeksiyonu ile geçer.
Başlangıçta 1-2 gün süren nezle, kulak arkası, boyun arkası, lenf bezleri
büyüyebilir. Döküntüler kızamığın hafif şekline benzer. En fazla gövdede
görülür. Bazen birkaç saatte kaybolur. 1-3 gün sürebilir. Kulak arkası,
boyun arkası ve ensede lenf bezleri şiş ve ağrılıdır. Bulaşıcılık süresi
döküntüden 1 gün öncesinden 4 gün sonrasına kadardır. Hastalığı geçiren
hayat boyu bağışıklık kazanır. Korunma aşı iledir. Kuluçka dönemi 14-21
gündür.
*6. HASTALIK (ROSEOLA İNFANTUM,EXANTHEMA SUBİTUM)
*Genellikle 6 ay ile 3 yaş arası çocuklarda görülen bir virüs hastalığıdır.
6 ay civarında görüldüğü için hastalığa bu ad verilmiştir. Birkaç gün süren
(3-4gün) yüksek ateş sonrası döküntü görülür, ateş düşer. Döküntü en fazla
gövdededir. Karın ve sırtta kabarık kırmızı noktacık şeklindedir. Yüz ve
bacaklarda daha az görülür. Bulaşma damlacık yolu iledir. Kuluçka dönemi
10-14 gündür. Aşısı yoktur. Yüksek ateş nedeniyle ateşli havale geçirebilir,
dikkatli olunmalıdır.
*5. HASTALIK (ERYTHEMA İNFECTİOSUM, MEGALERİTEMA)
*2-12 yaşlar arasında görülen, hafif döküntülü bir virüs hastalığıdır.
Çoğunlukla 5 yaş civarında görüldüğü için bu isim verilmiştir. Damlacık
enfeksiyonu ile bulaşır. Kuluçka dönemi 6-14 gündür. Döküntüler yüzde
kelebek şeklinde bunu izleyerek kol ve bacaklarda halka şeklinde görülür.
Ateş yok veya hafiftir. Bağışıklık hayat boyudur. Aşısı yoktur.
*İSHAL
*Bebekler katı gıdalara geçene kadar günde bir kaç kez yumuşak ya da sulu
kaka çıkarabilir. Eğer bebeğiniz her zamankinden daha sık ya da miktar
olarak fazla sulu, sümüksü, yeşilimsi kaka yapıyorsa ishali var demektir.
İshal, özellikle 6 aylıktan 2 yaşına kadar olan çocuklar arasında çok
yaygındır. İshalin en önemli nedeni mikroplardır. Bu mikroplar yiyecek veya
içeceklerle bağırsağa ulaşırlar.Kirli eller ve yiyecekler en önemli
taşıyıcılardır.
Eğer bebeğinizde:
1) İshal ile beraber ateş varsa
2) Dışkıda kan varsa
3) Altı saat içinde 3`ten fazla kaka çıkarıyorsa
4) İshalle beraber kusma varsa
5) Beslenme bozukluğu başlamışsa
6) Verilen gıdayı alamıyorsa
7) Bir haftadan uzun sürmüşse mutlaka doktorunuza danışın
İshalin tedavisindeki ana ilke çocuğun kaybettiği suyu ve mineralleri yerine
koymaktır. Genellikle ishal kendiliğinden 3-7 gün içerisinde düzelir.
Şeker-tuz eriyiği (eczanelerde hazır olarak satılıyor) 1 litre suyun içine 1
hazır poşet boşaltılır. 24 saat içinde çocuğa içirilir.
Bol miktarda su ve sulu gıdalar (kola, ayran, meyve suları, çay, maden
suyu) verebilirsiniz. Püreler yedirebilirsiniz (patates, havuç, elma,
şeftali, muz). Anne sütü alan bebekler anne sütü ile beslenmeye devam
edilmelidir. Asla anne sütü kesilmemelidir. Çocuk kusuyor diye asla ağızdan
verilen gıdalar kesilmemelidir. İshalde ilaç kullanmaya genellikle gerek
yoktur. Ateş varsa ishalli çocuğa fitil verilmez, ağızdan ateş düşürücüler
verilir. Çok nadir durumlarda serum vermek gerekebilir.
*ÇOCUKLARDA KABIZLIK
*Kabızlık, çocuklarda sık rastlanır. Anne babayı üzen bir durumdur.
Çoğunlukla basit tedbirlerle önü alınır. Pek çok sebep olmakla beraberen sık
rastlanan neden beslenme düzeniyle ilgilidir. Anne sütü alanlarda genellikle
kabızlık görülmez, yumuşak altın sarısı kaka görülür. Kabızlık genellikle
anne sütünden mamalara ve ek gıdalara geçişte görülmektedir. Bunun en büyük
nedeni; adapte mamalardaki proteinler ve diğer gıdalarla çocuğun ilk
karşılaşması sonucunda barsak aktivitesinin azalmasıdır. Mamaları
hazırlarken su oranı düşük yapılırsa kabızlık daha sık görülür. Bu nedenle
mama hazırlarken 30cc suya 1 ölçek silme mama konmasına dikkat etmek
gerekir. Mama oranı yüksek olursa kabızlık daha sık görülür. Kabız olan her
çocuğun iyi bir muayeneden geçilmesinde yarar vardır. Nadiren de olsa
kabızlığın altında ciddi bir neden yatıyor olabilir. Bu konuda çocuk doktoru
aileye gerekli bilgiyi verir.
Kabızlıkta Alınacak Tedbirler:
1) Çocukların sulu gıdaları yeteri kadar alması sağlanmalıdır.
2) Çocuklar posalı gıdalara alıştırılmalıdır.
3) Aşağıdaki gıdalar kabızlığa karşı genellikle iyi gelir.
a) Armut suyu ve püresi
b) Kayısı hoşafı
c) Mürdüm eriği (siyah erik) hoşafı
d) İncir
e) Yulaf ezmesi
f) Zeytin yağlı kabak çorbası
4) Kolalı, kakaolu gıdalar ile kuruyemiş süt ve süt ürünleri rahatsızlığı
boyunca kesilebilir. Bu gıdalarda ayına uygun olarak çocuklara verildiğinde
kabızlığın ortadan kalktığı görülür. Büyük çocuklarda her gün tuvalete çıkma
alışkanlığı kazandırmakta yarar vardır. Bazı durumlarda ülkemizde aşırı süt
tüketimi yapılmakta bu da kabızlığa yol açmaktadır. Kabızlığı uzun
sürenlerde eğer süt alma hikayesi varsa süt ve süt ürünlerinin kesilmesinde
yarar vardır. Gıdaların içerisine bir çay kaşığı yulaf ezmesi ve bir çay
kaşığı zeytinyağı koymak kabızlığa karşı iyi gelir. Kabızlık önleyici
ilaçlar da doktor önerisiyle duruma göre kullanılabilir.
*Prof. Dr. Sırrı BEKTAŞ
Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı*