Hoşgeldiniz İslami Forum Sayfası

[Gülüşü Yaralı]

ANNE-BABALAR ÇOCUKLARININ HAYAT, OKUL VE SINAV BAŞARILARININ ARTTIRILMASINA NASIL KATKIDA BULUNABİLİRLER (*)

Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU
Ç.Ü. Eğitim Fakültesi Dekan Yrd.

Kalemin yazdığı ve dilin söylediği en acı söz “keşke”dir.
J.G.Whitter​

Her ana-baba çocuğunun hayatta, okulda ve sınavlarda başarılı olması için gerekli desteği ve yardımı yapmayı, onu teşvik etmeyi ister, ancak genellikle bu konuda ne yapacağını bilemez. Başka bir anlatımla herkes ana-baba olur ancak herkes iyi ana-baba olamaz. Bunun için çaba gereklidir. Okul başarısını artırmak için neler yapılması gerektiği öğrenilebilir. Bunun için öncelikle bütün öğrencilerin daha iyi çalışmayı, daha çok hatırlamayı, doğal güçlerini en üst düzeylere çıkarmayı ve kendilerini başarı için nasıl motive edeceklerini öğrenebileceklerine inanmaları gerekir. Eğer siz ve çocuğunuz buna inanmıyorsanız başarı gerçekleşemez. Ancak eğer inanıyorsanız, okul başarısına giden yolda iyi durumdasınız demektir ve bu kitabı okumak size yardımcı olacaktır.

Bir ana-baba olarak, şunu bilmenizde yarar vardır; Bir şeyler öğrenerek çocuğunuzun okul başarısına katkıda bulunabilirsiniz. Unutmayın iyi ana-babalar ancak iyi öğrenciler olabilenlerdir.

Etkili öğrenme ve başarılı olma konusunda şimdi ne kadar çok şey öğrenirseniz, ileride o kadar az acı çekersiniz. Aslında şimdi çekeceğiniz cefa ileride süreceğiniz sefanın peşin ücretidir.

Sizler eğer çocuğunuza, okulda ve sınavlarda başarılı olması için, çaba gösterip de bilimsel bilginin gereklerini yapabilirseniz o zaman çocuklarınız büyüdüklerinde sizleri sevgi ve övgüyle hatırlarlar. Size sitem etmezler, “Keşke benim ana-babam şöyle davransaydı da ben bu hallere düşmeseydim” demezler.

Anne-baba olarak şu satırları okuduğunuz anda bile çocuğunuza destek vermek için asla geç kalmış değilsiniz. Ancak hiçbir zaman da bu iş için henüz erken dememelisiniz. Zeka geliştirilebilir, bellek güçlendirilebilir, başarı en üst düzeye çıkarılabilir.

İyi ana-baba olmanın 3 temel koşulu vardır. Bunlar;

(1) Ana-babanın kendi davranışlarını eleştirel bir gözle görebilmeleri,

(2) Hatalardan dönebilme olgunluğunu göstere bilmeleri,

(3) Gelişmeyi ve daha güzeli elde etmek konusunda istek ve çaba içinde olmalarıdır.

 

[Gülüşü Yaralı]

... Kendinizi geliştirmek zorundasınız. Çocuğunuzu sevdiğinizin en önemli göstergesi, kendinizi geliştirmeye çalışmanızdır. Üstelik kendinizi geliştirmek için kitap, dergi veya gazete okurken bir taraftan da çocuğunuza iyi model olmuş olacaksınız.

Aslında çocuğunuzun ilk ve en etkili öğretmeni sizsiniz. Kendi kendinize sorunuz; “Acaba ben nasıl bir öğretmenim? Ona doğru şeyleri öğretebiliyor muyum? Daha iyi olmak için başka neler yapabilirim?”

Okul başarısı bir karar vermedir. Siz ve çocuğunuz bu kararı beraberce vermelisiniz. Onun bu konudaki fikrini de sorabilirsiniz, çünkü onu ilgilendiren konularda kararı birlikte vermelisiniz. Başarı tek başına elde edilemez. Evdeki herkesin, eğer varsa büyük annenin, büyük babanın ve hatta evdeki bir muhabbet kuşunun, akvaryumdaki bir balığın bile bu süreçte etkisi vardır.

Çocuklarınıza şunu söyleyebilirsiniz; “Başarı ona ulaşılmaya karar verildiğinde kazanılmış demektir”. Ancak bu kararı beraberce vermelisiniz. Yani çocuğunuzu bu mücadelede yalnız bırakmamalısınız.

Evdeki herkes üzerine düşen fedakarlığı yapmalıdır. Örneğin, siz TV seyrederken çocuğunuza “haydi sen git ders çalış” dememelisiniz. Siz de bir kitapla, dergiyle, gazeteyle, bir resimle hatta çocuğunuzun ders kitaplarıyla meşgul olmaya çalışmalısınız (çocuk o zaman derslerinin değerli olduğunu düşünecektir). Çocuk sizi ne yaparken görürse onu yapmaya yönelir. Madem ki çocukların böyle bir eğilimleri var, o halde onların bu eğilimlerinden faydalanmak gerekir.Unutmayın ki, En etkili nasihat iyi model olmaktır. Başarı için çaba ve fedakarlık şarttır. Hiç bir başarı kolaylıkla kazanılmaz. Eğer öyle olsaydı çevremizde bir çok üst düzeyde başarılı insan olurdu. Oysa çevremizde daha çok normal düzeyde veya başarısız insanlar var. Bunun nedeni basit; başarıya giden yol zor...Veya orta düzeyde başarılı olmaya giden yol kolay…

Başarılı olmak için önce
(1) Amaç belirlenmelidir. Ancak bu amaç elbette ki anlamlı bir amaç olmalıdır. Örneğin; 6-7 yaşlarında bisiklete binmeye çalışan bir çocuğu veya TV’de somon balıklarının geri dönüş seyahatlerini hiç izlediniz mi? Tıpkı onların amaçları gibi…
(2) Bu amaca ulaşabilmek için uygun bir plan yapılmalı ancak bu plan çok katı olmamalıdır
ve (3) Bu plana mümkün olduğu kadar uyulmalı ve ısrar edilmelidir.

(...)
​

 

[Gülüşü Yaralı]

...Bir Ana-baba olarak iyimser olmanız da gerekli ve önemlidir. Önce siz iyimser olmalı böylece çocuklarınıza da iyimser olmayı ve başarıyı ümit etmeyi öğretmelisiniz. İyimser olma okulda öğretilmez, bunu çocuğunuza evde siz öğreteceksiniz. İyi bir ana-baba hiçbir zaman iyi bir kötümser olamaz, olmamalıdır. Dolayısıyla umudunuz varsa ve bunu çocuk hissediyorsa, ona bunu abartıya kaçmadan, rol yapmadan hissettirmelisiniz. Onlar çok daha duyarlıdırlar ve sizin kendisine gerçekten güvendiğinizi hissettikleri anda emin olun daha iyisini başaracaklardır. Çünkü beyin uyuyan bir devdir ve onu uyandırmak mümkündür.

Başarısızlıklar geçicidir. Yapılan hatalar, başarısızlıklar aslında doğru kullanıldıklarında başarıyı sağlama konusunda birer araç olabilirler. Hiç kimse geçici başarısızlıklar yaşamadan kalıcı ve gerçek başarıyı yakalamamıştır. Başarısızlıklar başarıya ulaşmak için peşin ödenen ücretlerdir. Başarısızlıklar biraz çirkin maske giymiş sevimli kişiler gibidir.

Çocuğunuzun okul başarısını artırmak için eleştirmen olmanız gerekmez. Çocuklarınıza ne kadar güvenebilirseniz onlar onu yaparlar. Böyle davranırsanız muhtemelen sizi hayal kırıklığına uğratmayacaklardır. Ancak güvendiğinizi bir başarıyla ilişkilendirmek zorundasınız. Çocuğa küçük başarılarında bile olumlu sıfatlarla yaklaşırsanız ona en büyük hazine olan “kendine güven” duygusunu kazandırmış olursunuz.

(...)







​

 

[Gülüşü Yaralı]

...Güvenmez, onlara bazı olumsuz sıfatlar (tembel, aptal, dağınık, salak, geri zekalı vb.) kullanırsanız, bu durumda sonuç bu sıfatların bir süre sonra gerçekleşmesi olacaktır. Başarısızlığın temelinde yetersizlik yoktur, kendine olan güvensizlik vardır. Unutmayın ki okulda işler kötü gitmeye başladığı zaman çocuğunuz kötü yada aptal değildir, sadece gençtir.

Çocuğunuzun en kötü olduğu an sizin en iyi olmanız gereken andır. Çocuğunuz okulda bazen kötü günler yaşayabilir. O’na okulda yaşadığı en kötü günün sadece bir gün olduğunu, diğer günlerin daha iyi günler olacağını anlatınız. Eğer çocuğunuzun okul başarısında pay sahibi olmak istiyorsanız, başarısızlıklar konusunda da pay sahibi olmaya hazır olmalısınız.

Çocuklarınızın mükemmel olmalarını da asla beklemeyiniz. Çünkü çok yüksek beklentiler daha sonra birer engelleyici faktör olarak karşınıza çıkabilir. Çocuklar kendi çaplarında en iyisini yapabiliyorlarsa bu yeterlidir. Çaba gösteriyorlarsa başarısız olsalar bile onları ödüllendirmeyi tercih ediniz. En yüksek çabayı her zaman başarı olarak kabul ediniz. Yani onların gösterdikleri mücadeleyi ödüllendiriniz. Onları asla başkalarıyla kıyaslamayınız. (Bu arada çocuklara asla “asla” demeyiniz. Çünkü bir süre sonra bu aslalar size geri “asla” olarak döner). Onlara kesinlikle küsmeyiniz, kızgın olduğunuz bir sırada hayat dersi vermeye kalkmayınız.

Çocuğunuz gelişme gösterdiyse onu ödüllendiriniz. Sadece en üst derecelere ulaştığında değil, gelişmenin başarı olduğunu kabul ediniz. Ona “aferim” demekte cömert olunuz, başarılarını aşırıya kaçmadan övünüz, aşırıya kaçarsanız samimiyetinizden şüpheye düşer. Bunun için çocuğun kendisinden çok yaptığı davranışları övünüz (çünkü çocuğa durup dururken “aferim” derseniz, çocuk “neden?” diyecektir).Onun basit ve kolay davranışlarını övmemeyi tercih ediniz. Sadece övmüş olmak için övmek çocuğun gerçek başarısını düşürür. Onun çabasını ve özgün başarılarını övünüz. Onun belirli bir konudaki yeteneklerini, eğilimini başka birinin bulmasına izin vermeyiniz. Onun size olan güveninin devam etmesi için her şeyi yapınız. Örneğin herhangi bir konuyla ilgili bir bilgi verecekseniz mutlaka doğru bilgi veriniz. “Nasıl olsa anlamaz”, “Bunu onun iyiliği için yapıyorum” gibi gerekçelerin armasına sığınmayınız. “Kaybolan güven geri gelmez”. Onun beğendiğiniz özelliklerini dile getirmek için fırsat kollamayınız. Bunu başkalarının yanında yapmaktan da çekinmeyiniz.

(...)
​

 

[Gülüşü Yaralı]

...Başkalarının yanında yapmamanız gereken bir başka davranış da onu eleştirmektir. Çocuğun hatasını asla başkalarının yanında eleştirmeyiniz. Sık eleştirilen çocuklar içe kapanık ve güvensiz olurlar. Çocuğun dış görünüşü ve özellikleri ile ilgili hep olumlu sözler söyleyiniz. “Şişko, kemikleri sayılıyor, iskeletor, red-kit, salako” vb. sözleri asla söylemeyiniz. Bu tür sözler onlarda hayat boyu sürecek yetersizlik duygusunu oluşturmaktan başka işe yaramaz. Onunla iddialaşmayınız, ancak yumuşak bir sesle “Ben böyle düşünüyorum” deyiniz ve susunuz. (Bu yolla çocuğunuzun dediğinizi kabul etme ihtimali artar…Hemen değilse bile daha sonra).

Sizin istediğiniz ancak çocuğunuzun yapamadığı bir çok şey gerçekte çocuğunuzun elinden gelmediği için yapamadığı şeylerdir. Ve sizler çocuklarınızın sahip olmadıkları özelliklerine üzülmek yerine sahip olduklarına sevinmeyi tercih ediniz. Onu olduğu gibi kabul ediniz, olmasını istediğiniz gibi değil.

Çocuğunuza başarılı olması için para vermekten kaçınınız. Başarıyı satın alamazsınız. Özellikle çocuğunuza ödevini yapması için para vermeyiniz. Bu onun iyi olmasını garanti etmez sadece şımarmasına neden olur.

Okula her gün devam etmek başarının ilk adımıdır. Çocuklar genelde erken kalkmak istemezler. Bu durumda onlara “herkesin bir işi olduğunu kendisinin işinin de bu olduğunu ve bunun devredilemeyeceğini” söyleyiniz ve bu konuda asla geri adım atmayınız.

(...)

















​

 

[Gülüşü Yaralı]

...Bir çok ana-baba çocuklarının başarılı karnelerini saklarlar. Eğer çocuk geçmişe göre şimdi başarılıysa başarısız olduğu dönemlerdeki karnelerini de saklayın ki çocuk daha sonra gerçekleştirdiği gelişmeyi görsün. Bu onları motive edecektir. Ancak bu strateji için çocuğun öncelikle başarıyı yakalamış olması gerekir.

Çocuğunuza çalışırken, okurken vites değiştirebileceğini de öğretiniz. Tüm okuma materyalleri aynı hızla okunup, aynı hızla öğrenilmez.

Evde dönem başı kutlamaları yapıyor musunuz? Sadece tatil başlangıcını değil, öğrenim başlangıcını da kutlayınız. Yeni elbiseler, yeni fırsatlar, yeni öğretmenler, yeni kitaplar, yeni öğrenilecekler var... Bu, öğrenmenin mutlu bir şey olduğunun mesajını verir. Tıpkı tatilin mutluluk vereceğinin mesajı gibi...

Çocuğa istediği herhangi bir şeyi elde edebileceğini, ancak istediği her şeyi elde edemeyeceğini belirtiniz.

Çocuğunuzun başarısı için kullanılabilecek temel çalışma stratejileri;

1) Öğrenilenleri akıldan tekrar etme etkinlikleri (Öğrenci kendi cümleleriyle yüksek sesle öğrendiklerini kendi kendine veya başkalarına-hatta bir teybe-anlatılmalıdır).

2) Yazma ve çizme etkinlikleri; Bu strateji için “konu tekrar çalışma kartları” kullanılmalıdır -bu kartlar her ders için farklı renkte ve birer iskambil kağıdı büyüklüğünde kartonlar olabilir- Bu kartların iki yönüne çalışılan konu ile ilgili örnekler, kritik noktalar, formüller, nedenler-sonuçlar, sözcükler ve tanımları, problem ve çözümleri, sorular ve cevapları, önemli olay ve kavramlar yazılıp sık sık gözden geçirilmelidir.

2.1) Çocuk öğrendikleriyle ilgili olan grafik, şema, çizelge, harita ve krokileri önce akıllarından çizilmeli daha sonra bunların doğru olup olmadığını notlara ve kitaplara bakarak onaylamalı veya eksikliklerini düzeltmelidir.

2.2) Çalışılan konuyla ilgili aktif ve canlı olma önemlidir ve bunun için neden-sonuç tabloları, aşamalı sıralamalar, örüntü şemaları kullanılabilir.

2.3) Bilgiyi hatırlamak için bellek güçlendirici teknikleri kullanılabilir (Örnek; sıfat fiil ekleri: -an-ası-mez-ar-dik-ecek-miş, vb.)

2.4) Analojiler (benzetmeler) yapılabilir: Öğrenciler yeni öğrendikleriyle eskiden bildikleri arasında bağlar oluşturmaya çalışmalıdırlar.

3) Hayalinde canlandırma, göz önüne getirme etkinlikleri (Öğrenciler gözlerini kapatıp, akıllarındaki çizelgeleri, şemaları, grafikleri, kelimeleri, kavramları, haritaları, olayları, dönemleri hatırlamaya çalışmalıdırlar).

(...)
​

 

[Gülüşü Yaralı]

... Unutmayın başarılı olanlar kendilerini sevenler, kendilerine güvenenler ve kendileriyle barışık olanlardır. Evde gülümsemeye çalışınız. Unutmayınız evin içinde gülmek, evde doğan bir güneş gibidir. Canınız sıkılmış bile olsa gülümsemenizi korumaya çalışınız. Davranışlar davranışları doğurur ne kadar haklı nedenlere dayanılırsa dayanılsın kızgın ve öfkeli bir tarz çocuğunu da aynı özelliklere sahip olmasına neden olur. Kavgacılık ve hırçınlık öğrenilmiş davranışlardır. Bir şey kırıldığı, bozulduğu veya kaybolduğu zaman çevrenizdekileri suçlamayın. Olmuş olanı değiştiremezsiniz. Çocuğunuz yolunda gitmeyen bir şeye nasıl tepki vereceğini size bakarak öğrenecektir. Kendinizi kontrol ediniz. Kendini kontrol edemeyen çevresini edemez. Çocuğunuzun bazı huylarından memnun değilseniz kendinizin ve eşinizin aynı yaştaki durumunu soruşturunuz. Şaşılacak benzerlikler bulduğunuzu göreceksiniz.

Çocuklar kızgın insanları sevmezler, evde kızmaya hazır bir insan gibi dolaşmayınız. Başarısız olan öğrencilerin büyük çoğunluğu başarısızlıkta aile etkenini birinci plana almışlardır. Ana-babanın sinirli mizaçları nedeniyle evde huzurlu bir hava olmaması, ana-baba arasındaki anlaşmazlığın sık sık sert ve kırıcı tartışmalarla ortaya çıkması, kısaca öğrencinin aile içinde kendini huzurlu hissetmemesi başarısızlığın ana kaynağıdır.

(...)
​

 

[Gülüşü Yaralı]

... Her yılın sonunda çocuğunuzla oturup bir değerlendirme yapınız.
Neler iyi yapıldı? Neler yapılmadı? Gelecek sene neler yapılmalı?

Çocuğunuzun okul ve sınav başarısını yükseltmek konusunda asla durmayınız, asla geri çekilmeyiniz, asla pes etmeyiniz. Özellikle ergenlik döneminde çocuklar çabuk pes ederler. Hiç uğraşmadan hemen geri çekilebilirler. Buna izin vermeyiniz, onlara gerekirse özel dersler aldırarak başarıyı tatmalarını sağlayınız. Sizin göreviniz; onları yönlendirmek, cesaretlendirmek, karar vermek, model olmak ve etkilemektir. Onların olabileceklerinden daha aşağılarda bir yerlere gelmesine asla izin vermemelisiniz. Bu toplumsal kalkınma için de çok çok önemlidir ve sizin bu konuda sorumluluğunuz vardır. Aslında çocuk sahibi olmak büyük bir sorumluluk ve aynı zamanda büyük bir fırsattır. Her gün kendinizi geliştirmeye devam ediniz, çocuğunuzu sevdiğinizin göstergesi ona çikolata almak, bisiklet almak, bilgisayar almakla anlaşılmaz. Kendinizi bu konuda geliştirmeyi gerçekten istiyor ve çaba gösteriyor musunuz? Eğer bunu yapıyorsanız o zaman çocuğunuzu gerçekten seviyorsunuz demektir. Çocuğunuzun başarısı için sıkı çalışma, fazla çaba, zor seçimler, fedakarlıklar gerekecektir. Eğer çocuklar başarısız olurlarsa bu durumun oluşturmasında bazı öğretmenlerin ve yöneticilerin hataları olabilir ama gerçek neden siz ve çocuğunuz bu başarıyı yeterince istememişsinizdir. Okul başarısı için çocukların bugün gereksinim duyduğu şeyler, aslında her zaman gereksinim duyduğu şeylerdir; planlama, disiplin, zorluklar, saygı duyma, kabul görme, şanslar, seçimler, ikinci şanslar, affetme ve güçlü bir sevgi. Zaten ana-baba olmak bu gereksinimleri karşılamanın yollarını bulmaktır.

(...)
​

 

[Gülüşü Yaralı]

... Sonuç olarak,
er veya geç çocuklar kendi kanatlarının gücünü test edeceklerdir. Kendi hatalarını yapacak, kendi problemlerini çözeceklerdir. Çocuklar işlerini kendileri yaparlarsa daha güçlü büyürler, başkaları onlar için işleri hallederlerse değil… Dişinizi sıkınız. Onlara özgürlük vererek de yardımcı olabilirisiniz. Çocuğa saygı duymak onun bağımsız bir varlık olduğunu kabullenmek demektir ve kaplumbağanın yürüyebilmesi için kafasını kabuğundan dışarı çıkarması gerekir.



(*) Bu yazı Yrd. Doç. Dr. M.Oğuz Kutlu ve Yrd. Doç. Dr. Ali Temel’in Adana Nobel Kitabevi tarafından yayımlanan “Okul ve Sınav Başarısını Yükseltmek için Anne-Babalara Öneriler” adlı kitabının giriş bölümünden alınmıştır.