Riya ile yapılan işler :Beden ile, elbise ile, konuşma ile, taatta (gösteriş için namazını birinin yanında güzel kılmak yürürken yavaş giderek başını eğer, yalnızken sür'atli yürür, sağına soluna bakar... diğer kısım riyâ; müridinin ve talebesinin çok olduğunu gösterir
YA RESULALLAH ÜZÜNTÜ MAĞARASI NEDİR? DİYE SORDUKLARINDA,” iNSANLAR GÖRSÜN VE DUYSUNLAR DİYE KUR'AN OKUYANLARIN CEHENNEMDE BULUNACAKLARI BİR VADİDİR. Cehennem bile her gün yetmiş kere bu hüzün vâdisinden Allah'a sığınır”
Yine buyurdu: “Allah Tealâ, içinde bir zerre riyâ bulunan ameli (iş ve ibadetleri) kabul etmez.
Muâz (r.a) ağlıyordu. Ömer (r.a) “Niçin ağlıyorsun” dediğinde ,”Resulallah'tan (sallâllahü aleyhi ve sellem) az bir riyâ şirktir”, diye duydum, dedi. Hadis-i şerifte geldi ki; “Riyakârlara Kıyamet Günü bir ses gelir: Ey riyakâr, ey alçak, ey gaddar! Amelin zâyi oldu (işlerin boşa çevrildi). Mükâfatın (kurtuluş ve ongunluğa kavuşman) iptal edildi. Git, kim için iş yaptıysan karşılığını ondan ara.”
Şeddat ibn Evs (radıyallahü anh) diyor: Resûllullah'ı (s.a.v.) gördüm ağlıyordu.”Yâ Resullullah, niçin ağlıyorsunuz?” dedim.”Ümmetimin şirke gideceğinden korkuyorum; Put'a Ay'a ve Güneş'e tapmazlar, fakat başkalarının görmesi için ibadet ederler.” buyurdu.Yine buyurdu: “Hiçbir gölgenin bulunmadığı gün, Arş'ın gölgesinde bulunanlardan biri, sağ eliyle sadaka verirken sol elinden saklayan kimsedir”. Yine buyurdu:”Allahü Tealâ yeri yaratınca, yer titredi.Teskin için dağları yarattı. Melekler, Allahü Tealâ dağlardan daha kuvvetli bir şey yaratmadı, dediler. Sonra dağları delmek için demiri yarattı. Sonra demiri eritmek için ateşi yarattı. Sonra ateşi söndürmek için suyu yarattı. Sonra havaya, suyu dondurması için emretti.Bunun üzerine melekler birbirlerine muhalefet edip, Allahü Tealâ'ya yarattıklarının en kuvvetlisi hangisidir, diye soralım dediler. Allahü Tealâ, sağ eli ile sadaka verdiğini sol eli bilmeyen insandan kuvvetli bir şey yaratmadım, buyurdu.”Muâz (r.a) der ki: Resulullah (sav) buyurdu: “Allahü Tealâ gökleri yaratmadan önce, yedi melek yarattı. Sonra gökleri yarattı. Her meleği bir göğe verip, gök kapılarının kapıcılığı görevini onlara verdi. Yeryüzünde bulunup, insanların amellerini yazan melekler ki, bunlara hafaza melekleri denir,kulun sabahtan akşama kadar yaptığı ameli yükseltirler, birinci kat göğe çıkarırlar. Kulun amelini över ve o kadar ibadet ediyor ki, nuru güneşin ziyası gibidir, derler. Birinci kat gökteki melek, bu ameli götürünüz, yüzüne çarpınız, der. Çünkü ben, gıybet edenleri beklerim Allahü Tealâ bana, gıybet edeni bırakma, yoksa ameli sana geçer, buyurdu. Sonra gıybet etmemiş bir kimsenin amelini çıkarır, ikinci kat göğe kadar çıkar. Oradaki melek, bu ameli (işleri) götür, sahibinin yüzüne vur. Çünkü bunu dünya için yapmış, toplantılarda insanlara övünmüştür, bana onun amelini geri çevirmeyi emrettiler, der. Bir başkasının amelini çıkarır. İçinde sadaka, oruç ve namaz bulunur. Hafaza meleği onun nurundan şaşar kalır. Üçüncü kat göğe çıkınca, oradaki melek: Ben, kibirlenenler için görevliyim, ululuk satanların amelini (ibadet ve işlerini) geri çeviririm, bu kimse kendini insanlardan büyük tutardı, der. Sonra bir başkasının amelini (işlerini)çıkarırlar.Dördüncü göğe kadar yükselir. Oradaki melek ben ucb için görevliyim, onun ameli ucbdan (yâni kendini beğenmeden) kurtulmuş değildir. Onun işleri (ameli) benden geçemez. Sonra bir başkasının işlerini(amelini) yükseltirler. O amel, damada teslim edilecek gelin gibi süslü olur. Beşinci kat göğe kadar götürürler. Oradaki melek, o ameli (işlerini) sahibinin yüzüne çarpın ve “boynunu vurun” Çünkü ben hased (kıskançlık, çekememezlik) ile görevliyim. İlim ve amelde kendi derecesine çıkana hased ederdi, der. Sonra başkasının amelini yükseltirler. Onda namaz, oruç, zekât, hac ve umre bulunur. Altıncı göğe kadar engelsiz çıkar. Oradaki melek bu ameli götürün, yüzüne çarpın. Çünkü bu kimse, belâ ve sıkıntı sahiplerine acımaz, hattâ sevinirdi.Ben ise rahmet meleğiyim. Rahmetsiz ameli geri 'boşa' çevirmeyi bana emrettiler, der. Sonra bir başkasının amelini yükseltirler. Onda namazın, orucun tamamı, nafaka, cihad, verâ bulunur. Güneş gibi parlar. Nûru göklere yayılır. Ona kimse engel olmaz. Yedinci kat göğe gelince, oradaki melek, bu ameli götürün, sahibinin yüzüne vurun. Kalbini mühürleyin. Çünkü o bu işler ile Allahü Tealâ'yı istemedi. Bundan maksadı, âlimlerin, (bilgili makam mevki sahibi olanların) yanında yer ve tesir kazanmak ve isminin şehirlerde söylenmesi idi. Böyle olan riyakârdır. Allah Tealâ riyakârların amelini kabul etmez, onların işlerini boşa çevirir, der. Sonra başkasının amelini yükseltirler. Yedi gökten de geçer. Amelinde güzel ahlâk, zikir ve tesbih olur. Gökteki bütün melekler, bu temiz ameldir (iyi işlerdir) ve ihlâslı (içtenlikle yapılanlardır) diye tanıklık ederler. Hak Tealâ, siz onun amelini(işlerini), ben ise kalbini bilirim. O bu işleri benim için yapmadı. Kalbinde başka niyeti vardı. Ben ki, Allahım, lânetim ona olsun, buyurur. Meleklerin hepsi lânet okurlar ve senin ve bizim lânetimiz onun üzerine olsun derler. Gökler de, bizim lânetimiz onun üzerine olsun derler. Yedi kat gökler ve yedi kat gökte olanlar da lânet ederler.” Bunun gibi daha nice şeyler riyâ hakkında bildirilmiştir.
Resulullah'ın dilinden ilim şehrinin kapısı diye nitelendirilen Ali (r.a) buyurur: “Kıyamet günü malları size ucuz satmadılar mı? İsteklerinizi yerine getirmediler mi? Size daha önce selâm vermediler mi? Denir” Yani bütün bunlarla işlediklerinizin karşılığını dünyada iken aldınız ve içtenlikle, sırf Allahü Tealâ için amel etmediniz demektir. İnsanlardan kaçıp ibadetle meşgul olan bir kimse, “Biz fitneden kaçtık. Korkarız ki bu işte fitne bizi bırakmadı. Çünkü bir kimseyi gördüğümüz zaman, yaptıklarımızın karşılığında mümkün olur ki bize hürmet edilmesini, hakkımızın gözetilmesini beklemek gibi bir yanlışın girdabına düşebiliriz.”dedi.Bu nedenledir ki muhlisler ibadetlerini günahları gibi gizlemişlerdir. Çünkü Kıyamet Günü yalnız Allah için olandan başkası kabul edilmez.(Daha geniş bilgi için Bkz.Kimya-yı Saadet kitabının Taat ve İbadetteki Riyâdan Kurtulmanın Çaresi Bölümüne)B)
YA RESULALLAH ÜZÜNTÜ MAĞARASI NEDİR? DİYE SORDUKLARINDA,” iNSANLAR GÖRSÜN VE DUYSUNLAR DİYE KUR'AN OKUYANLARIN CEHENNEMDE BULUNACAKLARI BİR VADİDİR. Cehennem bile her gün yetmiş kere bu hüzün vâdisinden Allah'a sığınır”
Yine buyurdu: “Allah Tealâ, içinde bir zerre riyâ bulunan ameli (iş ve ibadetleri) kabul etmez.
Muâz (r.a) ağlıyordu. Ömer (r.a) “Niçin ağlıyorsun” dediğinde ,”Resulallah'tan (sallâllahü aleyhi ve sellem) az bir riyâ şirktir”, diye duydum, dedi. Hadis-i şerifte geldi ki; “Riyakârlara Kıyamet Günü bir ses gelir: Ey riyakâr, ey alçak, ey gaddar! Amelin zâyi oldu (işlerin boşa çevrildi). Mükâfatın (kurtuluş ve ongunluğa kavuşman) iptal edildi. Git, kim için iş yaptıysan karşılığını ondan ara.”
Şeddat ibn Evs (radıyallahü anh) diyor: Resûllullah'ı (s.a.v.) gördüm ağlıyordu.”Yâ Resullullah, niçin ağlıyorsunuz?” dedim.”Ümmetimin şirke gideceğinden korkuyorum; Put'a Ay'a ve Güneş'e tapmazlar, fakat başkalarının görmesi için ibadet ederler.” buyurdu.Yine buyurdu: “Hiçbir gölgenin bulunmadığı gün, Arş'ın gölgesinde bulunanlardan biri, sağ eliyle sadaka verirken sol elinden saklayan kimsedir”. Yine buyurdu:”Allahü Tealâ yeri yaratınca, yer titredi.Teskin için dağları yarattı. Melekler, Allahü Tealâ dağlardan daha kuvvetli bir şey yaratmadı, dediler. Sonra dağları delmek için demiri yarattı. Sonra demiri eritmek için ateşi yarattı. Sonra ateşi söndürmek için suyu yarattı. Sonra havaya, suyu dondurması için emretti.Bunun üzerine melekler birbirlerine muhalefet edip, Allahü Tealâ'ya yarattıklarının en kuvvetlisi hangisidir, diye soralım dediler. Allahü Tealâ, sağ eli ile sadaka verdiğini sol eli bilmeyen insandan kuvvetli bir şey yaratmadım, buyurdu.”Muâz (r.a) der ki: Resulullah (sav) buyurdu: “Allahü Tealâ gökleri yaratmadan önce, yedi melek yarattı. Sonra gökleri yarattı. Her meleği bir göğe verip, gök kapılarının kapıcılığı görevini onlara verdi. Yeryüzünde bulunup, insanların amellerini yazan melekler ki, bunlara hafaza melekleri denir,kulun sabahtan akşama kadar yaptığı ameli yükseltirler, birinci kat göğe çıkarırlar. Kulun amelini över ve o kadar ibadet ediyor ki, nuru güneşin ziyası gibidir, derler. Birinci kat gökteki melek, bu ameli götürünüz, yüzüne çarpınız, der. Çünkü ben, gıybet edenleri beklerim Allahü Tealâ bana, gıybet edeni bırakma, yoksa ameli sana geçer, buyurdu. Sonra gıybet etmemiş bir kimsenin amelini çıkarır, ikinci kat göğe kadar çıkar. Oradaki melek, bu ameli (işleri) götür, sahibinin yüzüne vur. Çünkü bunu dünya için yapmış, toplantılarda insanlara övünmüştür, bana onun amelini geri çevirmeyi emrettiler, der. Bir başkasının amelini çıkarır. İçinde sadaka, oruç ve namaz bulunur. Hafaza meleği onun nurundan şaşar kalır. Üçüncü kat göğe çıkınca, oradaki melek: Ben, kibirlenenler için görevliyim, ululuk satanların amelini (ibadet ve işlerini) geri çeviririm, bu kimse kendini insanlardan büyük tutardı, der. Sonra bir başkasının amelini (işlerini)çıkarırlar.Dördüncü göğe kadar yükselir. Oradaki melek ben ucb için görevliyim, onun ameli ucbdan (yâni kendini beğenmeden) kurtulmuş değildir. Onun işleri (ameli) benden geçemez. Sonra bir başkasının işlerini(amelini) yükseltirler. O amel, damada teslim edilecek gelin gibi süslü olur. Beşinci kat göğe kadar götürürler. Oradaki melek, o ameli (işlerini) sahibinin yüzüne çarpın ve “boynunu vurun” Çünkü ben hased (kıskançlık, çekememezlik) ile görevliyim. İlim ve amelde kendi derecesine çıkana hased ederdi, der. Sonra başkasının amelini yükseltirler. Onda namaz, oruç, zekât, hac ve umre bulunur. Altıncı göğe kadar engelsiz çıkar. Oradaki melek bu ameli götürün, yüzüne çarpın. Çünkü bu kimse, belâ ve sıkıntı sahiplerine acımaz, hattâ sevinirdi.Ben ise rahmet meleğiyim. Rahmetsiz ameli geri 'boşa' çevirmeyi bana emrettiler, der. Sonra bir başkasının amelini yükseltirler. Onda namazın, orucun tamamı, nafaka, cihad, verâ bulunur. Güneş gibi parlar. Nûru göklere yayılır. Ona kimse engel olmaz. Yedinci kat göğe gelince, oradaki melek, bu ameli götürün, sahibinin yüzüne vurun. Kalbini mühürleyin. Çünkü o bu işler ile Allahü Tealâ'yı istemedi. Bundan maksadı, âlimlerin, (bilgili makam mevki sahibi olanların) yanında yer ve tesir kazanmak ve isminin şehirlerde söylenmesi idi. Böyle olan riyakârdır. Allah Tealâ riyakârların amelini kabul etmez, onların işlerini boşa çevirir, der. Sonra başkasının amelini yükseltirler. Yedi gökten de geçer. Amelinde güzel ahlâk, zikir ve tesbih olur. Gökteki bütün melekler, bu temiz ameldir (iyi işlerdir) ve ihlâslı (içtenlikle yapılanlardır) diye tanıklık ederler. Hak Tealâ, siz onun amelini(işlerini), ben ise kalbini bilirim. O bu işleri benim için yapmadı. Kalbinde başka niyeti vardı. Ben ki, Allahım, lânetim ona olsun, buyurur. Meleklerin hepsi lânet okurlar ve senin ve bizim lânetimiz onun üzerine olsun derler. Gökler de, bizim lânetimiz onun üzerine olsun derler. Yedi kat gökler ve yedi kat gökte olanlar da lânet ederler.” Bunun gibi daha nice şeyler riyâ hakkında bildirilmiştir.
Resulullah'ın dilinden ilim şehrinin kapısı diye nitelendirilen Ali (r.a) buyurur: “Kıyamet günü malları size ucuz satmadılar mı? İsteklerinizi yerine getirmediler mi? Size daha önce selâm vermediler mi? Denir” Yani bütün bunlarla işlediklerinizin karşılığını dünyada iken aldınız ve içtenlikle, sırf Allahü Tealâ için amel etmediniz demektir. İnsanlardan kaçıp ibadetle meşgul olan bir kimse, “Biz fitneden kaçtık. Korkarız ki bu işte fitne bizi bırakmadı. Çünkü bir kimseyi gördüğümüz zaman, yaptıklarımızın karşılığında mümkün olur ki bize hürmet edilmesini, hakkımızın gözetilmesini beklemek gibi bir yanlışın girdabına düşebiliriz.”dedi.Bu nedenledir ki muhlisler ibadetlerini günahları gibi gizlemişlerdir. Çünkü Kıyamet Günü yalnız Allah için olandan başkası kabul edilmez.(Daha geniş bilgi için Bkz.Kimya-yı Saadet kitabının Taat ve İbadetteki Riyâdan Kurtulmanın Çaresi Bölümüne)B)