Abdullah ibni Abbas (r.a)’den Resûlü ekrem sallallahu aleyhi ve sellem buyurur:
- Hiç bir kulun kalbinde dünya muhabbeti yerleşmesin ki, onun kalbine üç şey yapışmasın. Her halde ve muhakkak o üç şey kalbine yapışıp o kulu işgal eder:
Üç şeyden birincisi, bir meşguliyet ki dert ve meşakkat kendisinden ayrılmaz.
İkincisi: “Öyle bir fakr u fâka, yokluk korkusu kalbine yapışır ki gınâsı mümkün değildir.”
Yani dünya şöhreti ve mal hırsı kalbinden çıkmaz. Halbuki asıl zenginlik, kalbin zenginliğidir. Mal bolluğu kalbin istiğnasını izale etmez.
Üçüncüsü: Ehli kanâat gerçi aç ve çıplak da olsa zengindir. Haris olan kimse, dünya ve mafihânın maliki de olsa gene fakirdir.
Resûlü ekrem sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu:
- Kalbî ve ruhî olan hastalık küfre yakın bir sıfatdır.
Şeyh Sâdi Şirâzi kuddise sirruh buyurur:
- Mal, ömrü huzur içinde geçirmek içindir. Ömür, mal ve servet toplamak için değildir.
Gavsu’l-azam Abdülkâdir Geylanî kuddise sirruh, hakiki zenginliği ne güzel tarif ediyor. Buyuruyor ki:
- Zenginlik, Aziz ve Celil olan Allah’ın sevgisine bağlanmak ve bu sevgi ile bütünleşmekdir. Fakirlik ise, Allahü Teâlâ’dan uzaklaşmak ve kendini ondan gayrı varlıklarla zengin saymakdır.
Zengin; Allahü Teâlâ’ya yakın olmak suretiyle kalbi zafer kazanandır.
Fakir ise; Allahü Teâlâ ile kalbî yakınlık sağlayamayan ve bu zaferden mahrum kalandır.
Kim asıl zenginliği arzu ederse, dünya sevgisini de, âhiret sevgisini de, dünyadaki ve ahirettekilerin sevgisini de, hülâsa Allah’dan başka her şeyin sevgisini kalbinden çıkarsın. Eşyayı teker teker kalbinden atsın. Orada sadece ve yalnız Allahü Zül Celal vel Kemal hazretlerine yer bıraksın!
Şu elinizdeki küçük dünya nimetlerine bağlanıp kalmayınız. Allahü Teâlâ size onları, sadece yolculuk esnasında azıklar olarak yarattı. Allah yolundaki yolculuğunuzda onlardan faydalanınız. Fakat hiç bir zaman onları gaye olarak görmeyiniz. Onlar gaye değildir. Yolculuk esnasında kullanılacak vasıtalardan ibaretdir. Allahü Teâlâ size dünya nimetlerini, O’na giden yolda ziyafetler vermeniz, ve onlarla Allah yoluna delâlet etmeniz için ihsan buyurmuştur. İlmi de onunla amel etmeniz ve ışığı ile doğru yolu bulmanız için vermiştir.
İslâmiyet makul niyete mebni, ticaret yapmayı bilakis daima teşvik etmiş, hatta ubudiyet dallarından bir cüz olduğunu açıklamışdır. Ve helâl kazançla yuvasını besleyen kimseleri senâ etmiştir.
Ve netekim sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz, dürüst bir tâcirin, kıyametde şehidler ve sıddıklar ile haşrolunacağını beyan etmişlerdir.
Büyük servet sahibleri fî sebîlillah, yani Allah rızası için vakit ve servetlerinin bir kısmını hayrat yoluna sarf ederse, hem kalblerindeki dünya hırsı, keder ve sevgisi Cenâb-ı Hakk’ın izni ile zail olur, hem bu yapdıkları hayır işleri dolayısıyla Rabbımız Teâlâ hazretleri iç ferahlığı ve rûh temizliği verir.
Bu suretle o kalblerindeki kasvet ve kötü temayüller iyi huya, iyi görüşlere ve iyi düşünüşlere tebeddül eder. Dünya hırsı, düşüncesi ve kederi olmayanlar bir gönülle gecelerini ve gündüzlerini neş’e ve sükûn içinde geçirirler.
Maalesef günümüzdeki bir çok zenginler, değil hayır hasenat yolunda faideli olmak, hatta üzerlerine farz olan zekatlarını vermemek suretiyle, biçâre, fakirlerin haklarını pervasızca yemekdedirler.
- Hiç bir kulun kalbinde dünya muhabbeti yerleşmesin ki, onun kalbine üç şey yapışmasın. Her halde ve muhakkak o üç şey kalbine yapışıp o kulu işgal eder:
Üç şeyden birincisi, bir meşguliyet ki dert ve meşakkat kendisinden ayrılmaz.
İkincisi: “Öyle bir fakr u fâka, yokluk korkusu kalbine yapışır ki gınâsı mümkün değildir.”
Yani dünya şöhreti ve mal hırsı kalbinden çıkmaz. Halbuki asıl zenginlik, kalbin zenginliğidir. Mal bolluğu kalbin istiğnasını izale etmez.
Üçüncüsü: Ehli kanâat gerçi aç ve çıplak da olsa zengindir. Haris olan kimse, dünya ve mafihânın maliki de olsa gene fakirdir.
Resûlü ekrem sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu:
- Kalbî ve ruhî olan hastalık küfre yakın bir sıfatdır.
Şeyh Sâdi Şirâzi kuddise sirruh buyurur:
- Mal, ömrü huzur içinde geçirmek içindir. Ömür, mal ve servet toplamak için değildir.
Gavsu’l-azam Abdülkâdir Geylanî kuddise sirruh, hakiki zenginliği ne güzel tarif ediyor. Buyuruyor ki:
- Zenginlik, Aziz ve Celil olan Allah’ın sevgisine bağlanmak ve bu sevgi ile bütünleşmekdir. Fakirlik ise, Allahü Teâlâ’dan uzaklaşmak ve kendini ondan gayrı varlıklarla zengin saymakdır.
Zengin; Allahü Teâlâ’ya yakın olmak suretiyle kalbi zafer kazanandır.
Fakir ise; Allahü Teâlâ ile kalbî yakınlık sağlayamayan ve bu zaferden mahrum kalandır.
Kim asıl zenginliği arzu ederse, dünya sevgisini de, âhiret sevgisini de, dünyadaki ve ahirettekilerin sevgisini de, hülâsa Allah’dan başka her şeyin sevgisini kalbinden çıkarsın. Eşyayı teker teker kalbinden atsın. Orada sadece ve yalnız Allahü Zül Celal vel Kemal hazretlerine yer bıraksın!
Şu elinizdeki küçük dünya nimetlerine bağlanıp kalmayınız. Allahü Teâlâ size onları, sadece yolculuk esnasında azıklar olarak yarattı. Allah yolundaki yolculuğunuzda onlardan faydalanınız. Fakat hiç bir zaman onları gaye olarak görmeyiniz. Onlar gaye değildir. Yolculuk esnasında kullanılacak vasıtalardan ibaretdir. Allahü Teâlâ size dünya nimetlerini, O’na giden yolda ziyafetler vermeniz, ve onlarla Allah yoluna delâlet etmeniz için ihsan buyurmuştur. İlmi de onunla amel etmeniz ve ışığı ile doğru yolu bulmanız için vermiştir.
İslâmiyet makul niyete mebni, ticaret yapmayı bilakis daima teşvik etmiş, hatta ubudiyet dallarından bir cüz olduğunu açıklamışdır. Ve helâl kazançla yuvasını besleyen kimseleri senâ etmiştir.
Ve netekim sallallahü aleyhi ve sellem efendimiz, dürüst bir tâcirin, kıyametde şehidler ve sıddıklar ile haşrolunacağını beyan etmişlerdir.
Büyük servet sahibleri fî sebîlillah, yani Allah rızası için vakit ve servetlerinin bir kısmını hayrat yoluna sarf ederse, hem kalblerindeki dünya hırsı, keder ve sevgisi Cenâb-ı Hakk’ın izni ile zail olur, hem bu yapdıkları hayır işleri dolayısıyla Rabbımız Teâlâ hazretleri iç ferahlığı ve rûh temizliği verir.
Bu suretle o kalblerindeki kasvet ve kötü temayüller iyi huya, iyi görüşlere ve iyi düşünüşlere tebeddül eder. Dünya hırsı, düşüncesi ve kederi olmayanlar bir gönülle gecelerini ve gündüzlerini neş’e ve sükûn içinde geçirirler.
Maalesef günümüzdeki bir çok zenginler, değil hayır hasenat yolunda faideli olmak, hatta üzerlerine farz olan zekatlarını vermemek suretiyle, biçâre, fakirlerin haklarını pervasızca yemekdedirler.