Büyükanıt ağırlaştırılmış müebbetle yargılanmalı
Türkiye günlerdir “AK Parti’yi ve Gülen Cemaati’ni bitirme”yi amaçlayan “İrtica ile Mücadele Eylem Planı”nı tartışıyor.
Aslında bu planlarla ilk defa karşılaşmıyoruz. 27 Mayıs darbesi ile başlayan süreçte Türkiye’de darbe teşebbüsleri, muhtıralar, darbeler her döneme damgasını vurdu. Anayasalarımız dahi darbelerin eseri.
Çok yakın geçmişte, 28 Şubat sürecini yaşadık. Andıçlar, eylem planları, brifingler herkesin gözü önündeydi. Sivil irade sadece seyretti, hatta post-modern darbenin bir ayağını oluşturdu, bazı siyasetçiler her zaman olduğu uzlaşmayı tercih etti. Bir hükümetin devrilmesinde adeta suç ortağı oldu.
Ardından Ayışığı, Sarıkız darbe girişimleri ortaya çıktı. 27 Nisan emuhtırası ile TBMM’nin cumhurbaşkanı seçme iradesine adeta ipotek konuldu. Şimdi, yine bir hükümeti devirme planını tartışıyoruz. Yıllardır tartıştığımız gibi yine sadece tartışacak mıyız yoksa herkesin tarafı bu defa demokrasi olabilecek mi? Askeri yargıyı, darbe ve darbeye teşebbüs suçunu emekli Albay Hakim Ümit Kardaş ile konuştuk...
Emekli Askeri Hakim Ümit Kardaş, BUGÜN’e çarpıcı açıklamalarda bulundu:
Büyükanıt ağırlaştırılmış müebbetle yargılanmalı
“27 Nisan e-muhtırası teşebbüs olarak tamamen tamamlanmış bir suçtur” diyen Ümit Kardaş’a göre eski Genelkurmay Başkanı Büyükanıt ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile yargılanmalı. Kardaş, “Bu demokratik rejime doğrudan müdahaledir” dedi...
Askeri mahkemelerde görev yapan hakimler sizce bağımsız mı?
Askeri mahkemelerin kuruluşunda bulunan askeri hakimler hakim statüsünde olmalarına rağmen subay üniforması içinde görev yapıyorlar. Askeri hakime verdiği kararlar nedeniyle Yargıtay’dan bir not verildiği gibi, yükselmesinde etkili olacak şekilde kendisinin bağlı olduğu komutan tarafından da kendisine bir sicil veriliyor. Askeri hakimlerin tayinlerinde, nakillerinde, yükselmelerinde askeri idare yetkili oluyor. Buradan hareketle tarafsız olduklarını söylememiz çok fazla mümkün değil.
Askeri vesayet var
Bir güdümlülük mü var?
Tabii, bir askeri vesayet var.
Mesela albay rütbeli bir hakim askeri mahkemede tuğgenerali yargılıyor, emir-komuta zincirinin çok önemli olduğu bir kurumda bu nasıl gerçekleşiyor?
Doktora tezimde askeri mahkemelerin kaldırılması gerektiği sonucuna vardığımda, benim gerekçelerimden birisi de buydu. Bir kere asker kişilerin kendi akranları tarafından yargılanmaları düşüncesi zaten Orta Çağ’da kalmış bir düşünce. Ordu hiyerarşisi içinde ast rütbedeki bir hakimin, örneğin bir üsteğmen hakimin bir albayı yargılaması psikolojik olarak büyük bir sıkıntı yaratıyor.
Darbe sivil suçtur
Askeri Ceza Kanunu’nda darbe suçu var mı?
Rejime, anayasal düzene yönelik ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası öngörülen suçlar askeri suç değil, sivil suç. Bu sivil suçu, subaylar karargâhta işledikleri zaman askeri yargı görevli oluyor. Askeri mahkemede yargılanmaları mümkün. Ama, diyelim ki Genelkurmay Başkanı ya da 2. Başkanı işin içindeyse haklarındaki işlemi kendilerinin başlatması lazım. “Beni yargıla” demeleri lazım.
Sivil yargı bir şey yapamıyor.
Görevdeyken işlemişlerse, askeri mahalde işliyorlar ve sivil mahkeme el atamıyor.
Mesela, Ayışığı ve Sarıkız’ı sivil yargı soruşturamaz mı?
Burada şöyle bir fark var: Hepsi emekli olmuş. Emekli olduklarında, bu suç da askeri bir suç olmadığı için sivil yargının görevi. Askeri Mahkemelerin Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 17. maddesi var. Herhangi bir nedenle Silahlı Kuvvetler’den ayrılanların, sivil statüye geçenlerin işledikleri suç askeri bir suç değilse, askeri yargıyla olan irtibatı kesilir, sivil yargıya intikal eder. Açık madde var. Görevdeyken yargılama yapılamadı, ama artık görevde değiller, emekli oldular ve Darbe Günlükleri ortaya çıktı. Şimdi yapmaları lazım. Şimdi de yapılmıyor.
Bundan dik alası olmaz
28 Şubat’ta ve 27 Nisan’da olanlar da yargıya intikal etmedi.
Bence 27 Nisan e-muhtırası teşebbüs olarak tamamen tamamlanmış bir suçtur. Parlamento bir cumhurbaşkanı seçecekken öyle tehditkâr bir metin yayınlıyorsunuz ki, parlamento o görevini yapamıyor ve seçime gitmek mecburiyetinde kalıyor. Bundan dik alası olmaz.
27 Nisan’da yayınlanan bildiriyle suç mu işlendi diyorsuz?
Demokratik rejime doğrudan bir müdahale var ve bunun cezası ağırlaştırılmış müebbet hapis. Yaşar Büyükanıt, “Ben yazdım” dedi, kimse bir şey yapabildi mi? 12 Eylül de, 28 Şubat da, 27 Nisan da sorgulanmadı.
Demokrasi çıkarmak zor
Bu dediğinizin pek örneği görülmüyor.
Askeri Ceza Kanunu’nun 148. maddesine göre asker kişilerin, siyasi telkinde bulunmaları, siyasi demeç vermeleri suç. Bunu bir teğmen yapsa hemen yargılarsınız, en üst seviyede generaller yaptığı zaman seyrediyorsunuz. Bu o zaman tabiileşiyor, içselleştiriliyor. “Bize anayasayı, laikliği ne güzel anlatıyor. Weber de okumuş” diyoruz. Böyle bir içselleştirmeden, böyle bir kültürden demokrasi çıkarmak fevkalâde zor. Türkiye’deki rejimin niteliği belli. Askeri vesayet rejimi var.
Askeri mahkemenin varlık nedeni iç disiplin
Askeri mahkemelerin yetki alanı nedir?
Askeri mahkemeler, askerlerin askeri suçlarını yargılayacak, askerlik hizmeti göreviyle ilgili suçlarını yargılayacak, askeri mahalde işledikleri suçları ve askerler aleyhine işledikleri suçları yargılayacak. Bu dört ölçütle askeri yargının görev alanı alabildiğine ve tabi hakim ilkesine aykırı olarak genişletilmiştir.
15-20 suç sayarsınız...
Size göre askeri mahkemelerin görev alanı ne olmalı?
Askeri mahkemelerin varlık nedeni iç disiplini sağlamak. Firar, emre itaatsizlikte ısrar, nöbet talimatına aykırı hareket etmek gibi 15-20 suç sayarsanız. Anayasayı ve kanunları değiştirmek, askeri yargıyı sınırlı bir alana sokmak gerekiyor.
Askeri suç nedir?
Anayasa yazmış ama, “askeri suç nedir?” bir tanımı yok. Askeri Yargıtay içtihatlarına ve doktrine göre Askeri Ceza Kanunu kapsamına giren tüm suçlar, askeri suç. Askeri Ceza Kanunu, Türk Ceza Kanunu’nun aşağı yukarı üçte ikisini içine almış durumda.
Seda Şimşek/Bugün
Türkiye günlerdir “AK Parti’yi ve Gülen Cemaati’ni bitirme”yi amaçlayan “İrtica ile Mücadele Eylem Planı”nı tartışıyor.
Aslında bu planlarla ilk defa karşılaşmıyoruz. 27 Mayıs darbesi ile başlayan süreçte Türkiye’de darbe teşebbüsleri, muhtıralar, darbeler her döneme damgasını vurdu. Anayasalarımız dahi darbelerin eseri.
Çok yakın geçmişte, 28 Şubat sürecini yaşadık. Andıçlar, eylem planları, brifingler herkesin gözü önündeydi. Sivil irade sadece seyretti, hatta post-modern darbenin bir ayağını oluşturdu, bazı siyasetçiler her zaman olduğu uzlaşmayı tercih etti. Bir hükümetin devrilmesinde adeta suç ortağı oldu.
Ardından Ayışığı, Sarıkız darbe girişimleri ortaya çıktı. 27 Nisan emuhtırası ile TBMM’nin cumhurbaşkanı seçme iradesine adeta ipotek konuldu. Şimdi, yine bir hükümeti devirme planını tartışıyoruz. Yıllardır tartıştığımız gibi yine sadece tartışacak mıyız yoksa herkesin tarafı bu defa demokrasi olabilecek mi? Askeri yargıyı, darbe ve darbeye teşebbüs suçunu emekli Albay Hakim Ümit Kardaş ile konuştuk...
Emekli Askeri Hakim Ümit Kardaş, BUGÜN’e çarpıcı açıklamalarda bulundu:
Büyükanıt ağırlaştırılmış müebbetle yargılanmalı
“27 Nisan e-muhtırası teşebbüs olarak tamamen tamamlanmış bir suçtur” diyen Ümit Kardaş’a göre eski Genelkurmay Başkanı Büyükanıt ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile yargılanmalı. Kardaş, “Bu demokratik rejime doğrudan müdahaledir” dedi...
Askeri mahkemelerde görev yapan hakimler sizce bağımsız mı?
Askeri mahkemelerin kuruluşunda bulunan askeri hakimler hakim statüsünde olmalarına rağmen subay üniforması içinde görev yapıyorlar. Askeri hakime verdiği kararlar nedeniyle Yargıtay’dan bir not verildiği gibi, yükselmesinde etkili olacak şekilde kendisinin bağlı olduğu komutan tarafından da kendisine bir sicil veriliyor. Askeri hakimlerin tayinlerinde, nakillerinde, yükselmelerinde askeri idare yetkili oluyor. Buradan hareketle tarafsız olduklarını söylememiz çok fazla mümkün değil.
Askeri vesayet var
Bir güdümlülük mü var?
Tabii, bir askeri vesayet var.
Mesela albay rütbeli bir hakim askeri mahkemede tuğgenerali yargılıyor, emir-komuta zincirinin çok önemli olduğu bir kurumda bu nasıl gerçekleşiyor?
Doktora tezimde askeri mahkemelerin kaldırılması gerektiği sonucuna vardığımda, benim gerekçelerimden birisi de buydu. Bir kere asker kişilerin kendi akranları tarafından yargılanmaları düşüncesi zaten Orta Çağ’da kalmış bir düşünce. Ordu hiyerarşisi içinde ast rütbedeki bir hakimin, örneğin bir üsteğmen hakimin bir albayı yargılaması psikolojik olarak büyük bir sıkıntı yaratıyor.
Darbe sivil suçtur
Askeri Ceza Kanunu’nda darbe suçu var mı?
Rejime, anayasal düzene yönelik ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası öngörülen suçlar askeri suç değil, sivil suç. Bu sivil suçu, subaylar karargâhta işledikleri zaman askeri yargı görevli oluyor. Askeri mahkemede yargılanmaları mümkün. Ama, diyelim ki Genelkurmay Başkanı ya da 2. Başkanı işin içindeyse haklarındaki işlemi kendilerinin başlatması lazım. “Beni yargıla” demeleri lazım.
Sivil yargı bir şey yapamıyor.
Görevdeyken işlemişlerse, askeri mahalde işliyorlar ve sivil mahkeme el atamıyor.
Mesela, Ayışığı ve Sarıkız’ı sivil yargı soruşturamaz mı?
Burada şöyle bir fark var: Hepsi emekli olmuş. Emekli olduklarında, bu suç da askeri bir suç olmadığı için sivil yargının görevi. Askeri Mahkemelerin Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu’nun 17. maddesi var. Herhangi bir nedenle Silahlı Kuvvetler’den ayrılanların, sivil statüye geçenlerin işledikleri suç askeri bir suç değilse, askeri yargıyla olan irtibatı kesilir, sivil yargıya intikal eder. Açık madde var. Görevdeyken yargılama yapılamadı, ama artık görevde değiller, emekli oldular ve Darbe Günlükleri ortaya çıktı. Şimdi yapmaları lazım. Şimdi de yapılmıyor.
Bundan dik alası olmaz
28 Şubat’ta ve 27 Nisan’da olanlar da yargıya intikal etmedi.
Bence 27 Nisan e-muhtırası teşebbüs olarak tamamen tamamlanmış bir suçtur. Parlamento bir cumhurbaşkanı seçecekken öyle tehditkâr bir metin yayınlıyorsunuz ki, parlamento o görevini yapamıyor ve seçime gitmek mecburiyetinde kalıyor. Bundan dik alası olmaz.
27 Nisan’da yayınlanan bildiriyle suç mu işlendi diyorsuz?
Demokratik rejime doğrudan bir müdahale var ve bunun cezası ağırlaştırılmış müebbet hapis. Yaşar Büyükanıt, “Ben yazdım” dedi, kimse bir şey yapabildi mi? 12 Eylül de, 28 Şubat da, 27 Nisan da sorgulanmadı.
Demokrasi çıkarmak zor
Bu dediğinizin pek örneği görülmüyor.
Askeri Ceza Kanunu’nun 148. maddesine göre asker kişilerin, siyasi telkinde bulunmaları, siyasi demeç vermeleri suç. Bunu bir teğmen yapsa hemen yargılarsınız, en üst seviyede generaller yaptığı zaman seyrediyorsunuz. Bu o zaman tabiileşiyor, içselleştiriliyor. “Bize anayasayı, laikliği ne güzel anlatıyor. Weber de okumuş” diyoruz. Böyle bir içselleştirmeden, böyle bir kültürden demokrasi çıkarmak fevkalâde zor. Türkiye’deki rejimin niteliği belli. Askeri vesayet rejimi var.
Askeri mahkemenin varlık nedeni iç disiplin
Askeri mahkemelerin yetki alanı nedir?
Askeri mahkemeler, askerlerin askeri suçlarını yargılayacak, askerlik hizmeti göreviyle ilgili suçlarını yargılayacak, askeri mahalde işledikleri suçları ve askerler aleyhine işledikleri suçları yargılayacak. Bu dört ölçütle askeri yargının görev alanı alabildiğine ve tabi hakim ilkesine aykırı olarak genişletilmiştir.
15-20 suç sayarsınız...
Size göre askeri mahkemelerin görev alanı ne olmalı?
Askeri mahkemelerin varlık nedeni iç disiplini sağlamak. Firar, emre itaatsizlikte ısrar, nöbet talimatına aykırı hareket etmek gibi 15-20 suç sayarsanız. Anayasayı ve kanunları değiştirmek, askeri yargıyı sınırlı bir alana sokmak gerekiyor.
Askeri suç nedir?
Anayasa yazmış ama, “askeri suç nedir?” bir tanımı yok. Askeri Yargıtay içtihatlarına ve doktrine göre Askeri Ceza Kanunu kapsamına giren tüm suçlar, askeri suç. Askeri Ceza Kanunu, Türk Ceza Kanunu’nun aşağı yukarı üçte ikisini içine almış durumda.
Seda Şimşek/Bugün