Bir kimsenin uydurup, iftira ederek peygamberimize nispet ettiği hadislerdir. Yani, peygamberimizin demediği bir sözü, yapmadığı bir davranışı, onaylamadığı bir şeyi, peygamberimiz dedi, yaptı, onayladı diye ortaya atmaktır.Dünyada her zaman insanları en iyi kandırmanın yolu; Allah'ı, peygamberi, Kur'an'ı, yani kısaca dini alet olarak kullanmak olmuştur. Bu tip aldatmalar, sadece İslâm tarihine de özgü değildir. İnsanlık, tarihinin her döneminde dinî inançları kullanılarak istismar edilmiştir.Kur'an'ı tahrif edemeyeceklerini görenler, tabiri caizse surda delik açmanın Kur'an dışında bir takım yalanlarla mümkün olabileceğini düşünüp, kötü emellerini hadis uydurmak suretiyle gerçekleştirmişlerdir.
İslâm tarihinde ilk hadis uydurması peygamberimizin sağlığında yapılmış; bir kişinin sevdiği kızı alabilmek için peygamberimizin ağzından bir yalan uydurması ile başlamıştır. Bunu duyan peygamberimiz ise herkesi uyarmıştır:
"Kim bilerek ve kasten benim üzerime bir yalan söylerse ateşten yerine yerleşsin."
HADİS UYDURMANIN AMAÇLARI:
1- Müslümanları içlerinden kendi silâhlarıyla vurmak, arı duru İslâm'ı tahrif ederek dini yozlaştırmak. (Bu amaç için genellikle Yahudi kökenli kişiler çok hadis uydurmuşlardır.)
2- Bazı mezhep ve tarikat gibi ekollerin kendilerini güçlendirmek ve taraftar toplama gayretleri.
3- Cahil halkın sömürülmesi.
4- Devlet adamlarına yaranabilmek, onlardan makam mevki koparabilmek.
5- Din adamı geçinen bazı sapık ve cahil kimselerin, halkı ibadet ve takvaya gayret ettirmek, kötü şeylerden de uzak tutabilmek için peygamber adına hadis uydurmanın yararlı olacağı inancına sahip olmaları.
6- Siyasi çıkarlar. (İlk kez Osman ve Ali ihtilâfı döneminde yaygınlaşan uydurmacılık daha sonra Şam'da saraylarda devam etmiştir. İstanbul'un fethini müjdeleyen hadis de o dönem uydurmalarındandır.)
7- Irk, kabile, dil, şehir ve imam taraftarlığı. (FANATİZM)
8- Gaflet, cehalet, kibir. (Bazı raviler iyi ezberleyememiş, bazıları bunamış durumda hadis rivayet etmişlerdir. Bazıları yanlışı ortaya çıkınca düzeltmemiş, bazıları da karıştırmıştır.)
UYDURULMUŞ HADİS NASIL BELLİ OLUR ?
1- Kur'an ve sahih sünnete aykırıdır.
2- Anlamı bozuktur.
3- Akla, bilime, tecrübeye, müşahedeye ve evrensel normlara ters düşer.
4- Ahlâksız, kişiliksiz, yalancı, çıkarcı vs. kişiler tarafından ortaya atılmıştır.
5- Rivayetteki sözler ve rivayetin konusu, peygambere yakışmayacak ölçüde bayağıdır.
6- Bir çok insan tarafından duyulması lâzım gelen konularda sadece bir kişi tarafından rivayet edilmiştir.
7- Rivayet eden kişinin çıkarları doğrultusundadır.
8- Tarihî ve coğrafî bilgilere uymaz.
9- Peygamber tarafından rüyada öğretildiği iddiası ile sunulur.
Uydurulmuş hadisleri tespit etmenin bunlara benzer daha bir çok yolu vardır. Ama bunların en sağlamı ve en kısa yolu hadisin KUR'AN İLE SAĞLAMASINI YAPMAKTIR.
Meselâ;
bir çok hadis kitaplarında,"VELED-İ ZİNA CENNETE GİREMEZ" ve "ÖLÜ, ARKASINDAN EHLİNİN AĞLAMASI NEDENİYLE AZAP OLUNUR" hadisleri yer almaktadır. Kur'an ile sağlaması yapıldığında bu rivayetlerin En'âm suresinin, 164. ayetine aykırı oldukları görülmektedir:
"Şunu da söyle: Allah her şeyin Rabbi iken O'ndan başka bir rab mı arayayım? HERKESİN KAZANDIĞI KENDİ ÜSTÜNDE KALIR. HİÇ BİR GÜNAHKÂR BAŞKA BİR GÜNAHKÂRIN YÜKÜNÜ TAŞIMAZ. Sonunda dönüşünüz rabbinizedir. Tartışmaya girdiğiniz şeyleri o size haber verecektir."
KONULARI İTİBARİYLE, OY BİRLİĞİYLE UYDURMA OLDUĞU KABUL EDİLEN HADİSLER:
1- Kur'an surelerinin faziletlerini konu edinen hadisler.
2- Aklı yeren hadisler.
3- Haftanın belirli günlerinde nafile namazları öven ve tavsiye eden hadisler.
4- Recep ve Şaban aylarının faziletini ve bu aylarda tutulan orucun faziletini konu alan hadisler.
5- Aşure günüyle ilgili hadisler.
6- Peygamberimizin eşi Ayşe'ye "Humeyra" (sarışın)diye hitap eden hadisler.
7- Kutuplar, gavslar gibi tarikat ve tasavvuf imamlarını konu alan hadisler.
8- Mehdi ile ilgili hadisler.
9- Şehirleri öven, bazı şehirlerin faziletlerinden bahseden hadisler.
10- Gaybe ait, yani geleceğe dair tarih veren hadisler. (Şu tarihte şu olacak, şu gün şu olur gibi.)
11- Bekârlığı öven hadisler.
12- Horoz, güvercin ve tavuk ile ilgili hadisler.
13- Peygamberler ve bazı kişilerin kabirleri hakkındaki hadisler.
14- Ebu Hanife ve İmam-ı Şafi'nin adlarının anıldığı hadisler.
15- Mürcie, Cehmiyye, Kaderiyye, Eş'ariyye mezheplerinden bahseden hadisler.
16- Kıyamet alametlerinin belirli aylarda ortaya çıkacağını haber veren hadisler.
17- Bir peygamberden daha çok bir ihtisas sahibinin tavsiyelerine benzeyen hadisler. Meselâ; "Keşkek beli kuvvetlendirir", "Yumurta ve soğan kısırlığı giderir" hadisleri gibi.
18- İmanın artıp eksilmesine dair hadisler.
19- Medine, Mekke ve Kudüs'n dışındaki şehirleri öven ya da kötüleyen hadisler.
20- Sevap veya ceza konusunda çok abartılı hadisler.
21- Hızır ve İlyas'ın hayatta olduklarına dair hadisler.
22- Abbasoğullarının hilâfetini haber veren hadisler.
23- Arap'ı, Kureyş'i ölçüsüz öven, diğer ırkları yeren hadisler.
24- Satranç ile ilgili hadisler.
25- Çocuğa Ahmed, Muhammed adını koymanın faziletine dair hadisler.
26- Evlâdı ve malı kötüleyen hadisler. ("Sizden birinizin yüz altmış yılından sonra köpek eniği yetiştirmesi, çocuk yetiştirmesinden daha hayırlıdır" hadisi gibi.)
27- İfade tarzı ve içeriği saçma olup peygambere yakışmayan hadisler
28- Akik taşından yapılmış yüzük takmanın faziletine dair hadisler.
29- Mescide kandil takmanın, hasır (halı, kilim) sermenin faziletine dair hadisler.
30- Ticareti kötüleyen hadisler.
31- Mercimek, pirinç, bakla, patlıcan, üzüm, pırasa, karpuz, ceviz gibi yiyecek maddeleri ve gül, nergis, menekşe gibi çiçek ve bitkiler hakkındaki hadisler.
32- "Ya Ali!" diye başlayan ve Ali'ye vasiyet niteliği taşıyan tüm hadisler.
İslâm tarihinde ilk hadis uydurması peygamberimizin sağlığında yapılmış; bir kişinin sevdiği kızı alabilmek için peygamberimizin ağzından bir yalan uydurması ile başlamıştır. Bunu duyan peygamberimiz ise herkesi uyarmıştır:
"Kim bilerek ve kasten benim üzerime bir yalan söylerse ateşten yerine yerleşsin."
HADİS UYDURMANIN AMAÇLARI:
1- Müslümanları içlerinden kendi silâhlarıyla vurmak, arı duru İslâm'ı tahrif ederek dini yozlaştırmak. (Bu amaç için genellikle Yahudi kökenli kişiler çok hadis uydurmuşlardır.)
2- Bazı mezhep ve tarikat gibi ekollerin kendilerini güçlendirmek ve taraftar toplama gayretleri.
3- Cahil halkın sömürülmesi.
4- Devlet adamlarına yaranabilmek, onlardan makam mevki koparabilmek.
5- Din adamı geçinen bazı sapık ve cahil kimselerin, halkı ibadet ve takvaya gayret ettirmek, kötü şeylerden de uzak tutabilmek için peygamber adına hadis uydurmanın yararlı olacağı inancına sahip olmaları.
6- Siyasi çıkarlar. (İlk kez Osman ve Ali ihtilâfı döneminde yaygınlaşan uydurmacılık daha sonra Şam'da saraylarda devam etmiştir. İstanbul'un fethini müjdeleyen hadis de o dönem uydurmalarındandır.)
7- Irk, kabile, dil, şehir ve imam taraftarlığı. (FANATİZM)
8- Gaflet, cehalet, kibir. (Bazı raviler iyi ezberleyememiş, bazıları bunamış durumda hadis rivayet etmişlerdir. Bazıları yanlışı ortaya çıkınca düzeltmemiş, bazıları da karıştırmıştır.)
UYDURULMUŞ HADİS NASIL BELLİ OLUR ?
1- Kur'an ve sahih sünnete aykırıdır.
2- Anlamı bozuktur.
3- Akla, bilime, tecrübeye, müşahedeye ve evrensel normlara ters düşer.
4- Ahlâksız, kişiliksiz, yalancı, çıkarcı vs. kişiler tarafından ortaya atılmıştır.
5- Rivayetteki sözler ve rivayetin konusu, peygambere yakışmayacak ölçüde bayağıdır.
6- Bir çok insan tarafından duyulması lâzım gelen konularda sadece bir kişi tarafından rivayet edilmiştir.
7- Rivayet eden kişinin çıkarları doğrultusundadır.
8- Tarihî ve coğrafî bilgilere uymaz.
9- Peygamber tarafından rüyada öğretildiği iddiası ile sunulur.
Uydurulmuş hadisleri tespit etmenin bunlara benzer daha bir çok yolu vardır. Ama bunların en sağlamı ve en kısa yolu hadisin KUR'AN İLE SAĞLAMASINI YAPMAKTIR.
Meselâ;
bir çok hadis kitaplarında,"VELED-İ ZİNA CENNETE GİREMEZ" ve "ÖLÜ, ARKASINDAN EHLİNİN AĞLAMASI NEDENİYLE AZAP OLUNUR" hadisleri yer almaktadır. Kur'an ile sağlaması yapıldığında bu rivayetlerin En'âm suresinin, 164. ayetine aykırı oldukları görülmektedir:
"Şunu da söyle: Allah her şeyin Rabbi iken O'ndan başka bir rab mı arayayım? HERKESİN KAZANDIĞI KENDİ ÜSTÜNDE KALIR. HİÇ BİR GÜNAHKÂR BAŞKA BİR GÜNAHKÂRIN YÜKÜNÜ TAŞIMAZ. Sonunda dönüşünüz rabbinizedir. Tartışmaya girdiğiniz şeyleri o size haber verecektir."
KONULARI İTİBARİYLE, OY BİRLİĞİYLE UYDURMA OLDUĞU KABUL EDİLEN HADİSLER:
1- Kur'an surelerinin faziletlerini konu edinen hadisler.
2- Aklı yeren hadisler.
3- Haftanın belirli günlerinde nafile namazları öven ve tavsiye eden hadisler.
4- Recep ve Şaban aylarının faziletini ve bu aylarda tutulan orucun faziletini konu alan hadisler.
5- Aşure günüyle ilgili hadisler.
6- Peygamberimizin eşi Ayşe'ye "Humeyra" (sarışın)diye hitap eden hadisler.
7- Kutuplar, gavslar gibi tarikat ve tasavvuf imamlarını konu alan hadisler.
8- Mehdi ile ilgili hadisler.
9- Şehirleri öven, bazı şehirlerin faziletlerinden bahseden hadisler.
10- Gaybe ait, yani geleceğe dair tarih veren hadisler. (Şu tarihte şu olacak, şu gün şu olur gibi.)
11- Bekârlığı öven hadisler.
12- Horoz, güvercin ve tavuk ile ilgili hadisler.
13- Peygamberler ve bazı kişilerin kabirleri hakkındaki hadisler.
14- Ebu Hanife ve İmam-ı Şafi'nin adlarının anıldığı hadisler.
15- Mürcie, Cehmiyye, Kaderiyye, Eş'ariyye mezheplerinden bahseden hadisler.
16- Kıyamet alametlerinin belirli aylarda ortaya çıkacağını haber veren hadisler.
17- Bir peygamberden daha çok bir ihtisas sahibinin tavsiyelerine benzeyen hadisler. Meselâ; "Keşkek beli kuvvetlendirir", "Yumurta ve soğan kısırlığı giderir" hadisleri gibi.
18- İmanın artıp eksilmesine dair hadisler.
19- Medine, Mekke ve Kudüs'n dışındaki şehirleri öven ya da kötüleyen hadisler.
20- Sevap veya ceza konusunda çok abartılı hadisler.
21- Hızır ve İlyas'ın hayatta olduklarına dair hadisler.
22- Abbasoğullarının hilâfetini haber veren hadisler.
23- Arap'ı, Kureyş'i ölçüsüz öven, diğer ırkları yeren hadisler.
24- Satranç ile ilgili hadisler.
25- Çocuğa Ahmed, Muhammed adını koymanın faziletine dair hadisler.
26- Evlâdı ve malı kötüleyen hadisler. ("Sizden birinizin yüz altmış yılından sonra köpek eniği yetiştirmesi, çocuk yetiştirmesinden daha hayırlıdır" hadisi gibi.)
27- İfade tarzı ve içeriği saçma olup peygambere yakışmayan hadisler
28- Akik taşından yapılmış yüzük takmanın faziletine dair hadisler.
29- Mescide kandil takmanın, hasır (halı, kilim) sermenin faziletine dair hadisler.
30- Ticareti kötüleyen hadisler.
31- Mercimek, pirinç, bakla, patlıcan, üzüm, pırasa, karpuz, ceviz gibi yiyecek maddeleri ve gül, nergis, menekşe gibi çiçek ve bitkiler hakkındaki hadisler.
32- "Ya Ali!" diye başlayan ve Ali'ye vasiyet niteliği taşıyan tüm hadisler.
..selem ve dua ile.: