İş ve ibadet, ihlas elde etmek içindir. İhlas da, hakiki ma’bud ve kayıtsız, şartsız var olan Allahü teâlâyı sevmek, Onu tanımak içindir. Ma'ruf-ı Kerhi hazretleri; "Üstün olmak sevdasında olan, ebedi olarak kurtulamaz" buyurmuştur.
İslamiyet’e tam uyabilmek, ilim, amel ve ihlas ile olur. Her sözde, her işte, her harekette, her duruşta, kendiliğinden hasıl olan ihlas, muhlas olan kimseye nasip olur.
Cüneyd-i Bağdadi hazretleri buyurdu ki:
"Bir kimse, yaptığı ibadetlerini ihlas ile yaparsa, Allahü teâlâ o kimseye, boş hallerden, lüzumsuz heveslerden halas olmak, kurtulmak nimetini, rahatını ihsan eder."
İhlas, halis, temiz etmek, niyeti temizlemek, dünya faydalarını düşünmeden bütün işleri, ibadetleri yalnız Allah için yapmak demektir. Davud-i İskenderi hazretleri buyurdu ki:
"Amelin ve ilmin halis olanını iste! Halis niyetle Allahü teâlâya ibadet ederken, insanlık hâli bazı kusurların olursa, onlar için de derhal tevbe et!"
İhlas, gerek beden ile, gerek mal ile yapılan farz veya nafile bütün ibadetleri, mesela hayrat ve hasenat yapmayı, Müslümanları sevindirmeyi, onları sıkıntıdan kurtarmayı, zikri, istigfarı Allah rızası için yapmaktır.
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
"Bütün müminler ibadet yaparken, Allahü teâlâ emrettiği ve beğendiği için yapmağa niyet ediyorlar. Böylece ihlas ile yapıyorlar. Fakat bütün işlerin, iyiliklerin hep ihlas ile yapılması ve bu ihlasın kalbe hemen gelmesi lazımdır. Bazı kimselerde, ibadetlere başlarken yapılan niyet, ihlas, zahmet çekerek, kendini zorlayarak hasıl oluyor ve kısa bir zaman devam ediyor. Sonra kalbe nefsin arzuları geliyor. Devamlı ihlas sahiplerine Muhlas denir. Zahmet çekerek elde edilen, devamsız ihlasın sahiplerine Muhlis denir. Muhlas olana, ibadet yapmak, tatlı ve kolay olur. Çünkü bunlarda, nefslerinin arzusu ve şeytanın vesvesesi kalmamıştır. Böyle ihlas, insanın kalbine ancak bir Velinin kalbinden gelir."
İbadete başlarken nefs ve şeytan ile mücadele ederek, devamsız olan ihlas elde edilebilince, böyle ihlas ile yapılan ibadetler de, zamanla nefsi zayıflatır, devamlı ihlas elde etmeye sebep olur. Fakat buna kavuşmak senelerce sürer.
Bir gün Peygamber efendimiz, huzurunda bulunanlara hitaben buyurdu ki:
(Kıyamet günü, ilk hesaba çekilecek üç sınıf insan vardır.
Bunlardan birincisi, Allahü teâlânın kendisine ilim verdiği kimsedir. Cenab-ı Hak buna;
-Sana ilim verdim. Bu ilimle ne yaptın, ne gibi amel işledin diye soracak. O kimse de;
-Ya Rabbi, sabah-akşam bana verdiğin ilimle sana kulluk ettim, ibadet ettim. Kullarına senin dinini anlattım ve bunları da senin rızan için yaptım diyecek. Allahü teâlâ, bu kimseye hitaben;
-Yalan söylüyorsun. Sen, sana verdiğim ilimle, falan kimse ne kadar bilgili, ne kadar âlim desinler diye öyle yaptın ve bu şekilde meşhur da oldun buyuracak ve melekler de;
-Evet buyurduğun gibi ya Rabbi diyerek Cenab-ı Hakkı tasdik edeceklerdir.
İlk önce hesaba çekilecek ikinci sınıftaki kimse ise, kendisine mal, servet verilendir. Allahü teâlâ;
-Sana verdiğim malla, servetle ne yaptın diye soracak. O kimse;
-Ya Rabbi, bana verdiğin malı, sabah-akşam demeden senin kullarına dağıttım, tasaddukta bulundum diyecek. Allahü teâlâ;
-Yalan söylüyorsun. Falan kimse ne cömert ne hayır sahibi bir kişidir desinler diye dağıttın, onlar da sana böyle söyledi, muradına kavuştun buyuracak.
İlkönce hesaba çekileceklerin üçüncüsü ise, harpte ölendir. Allahü teâlâ;
-Sana verdiğim güç, kuvvetle ne yaptın diye soracak. O kimse;
-Ya Rabbi, bana verdiğin gücü, kuvveti, senin yolunda harcadım, senin rızan için düşmanlarınla harp ettim ve öldürüldüm diyecek. Allahü teâlâ ve melekler;
-Yalan söylüyorsun. Falan kimse, ne kahramandır, ne yiğittir desinler diye harbe gittin, döğüştün ve öldürüldün. Sana da böyle söylediler buyururlar.)
Daha sonra Peygamber efendimiz, Ebu Hüreyre hazretlerine dönerek;
-Ey Eba Hüreyre, işte Kıyamet günü, Cehennem ateşinin ilk yakacağı kimseler bunlardır buyurmuşlardır.
Molla Cami hazretleri; "Bir kimse bütün ilimleri kendinde toplasa, Allahü teâlânın rızasına uygun hareket etmedikçe kurtulamaz" buyurmuştur.
Sâlim bin Abdullah hazretleri buyurdu ki:
“Allahü teâlânın rızasını gözetirsen, Allahü teâlâ sana yardımcı insanlar gönderir. Allahü teâlânın yardımı, herkesin niyetinin derecesine göredir. Eğer niyet tam halis olursa, Allahü teâlânın yardımı da tam olur. Eğer niyet noksan olursa, Allahü teâlânın yardımı da ona göre olur."
Netice olarak, Ma'ruf-ı Kerhi hazretlerinin, zaman zaman kendi nefsine hitaben buyurduğu gibi;
"Ey nefsim! Halis ol, temizlen ki, halas olasın, kurtulasın."
İslamiyet’e tam uyabilmek, ilim, amel ve ihlas ile olur. Her sözde, her işte, her harekette, her duruşta, kendiliğinden hasıl olan ihlas, muhlas olan kimseye nasip olur.
Cüneyd-i Bağdadi hazretleri buyurdu ki:
"Bir kimse, yaptığı ibadetlerini ihlas ile yaparsa, Allahü teâlâ o kimseye, boş hallerden, lüzumsuz heveslerden halas olmak, kurtulmak nimetini, rahatını ihsan eder."
İhlas, halis, temiz etmek, niyeti temizlemek, dünya faydalarını düşünmeden bütün işleri, ibadetleri yalnız Allah için yapmak demektir. Davud-i İskenderi hazretleri buyurdu ki:
"Amelin ve ilmin halis olanını iste! Halis niyetle Allahü teâlâya ibadet ederken, insanlık hâli bazı kusurların olursa, onlar için de derhal tevbe et!"
İhlas, gerek beden ile, gerek mal ile yapılan farz veya nafile bütün ibadetleri, mesela hayrat ve hasenat yapmayı, Müslümanları sevindirmeyi, onları sıkıntıdan kurtarmayı, zikri, istigfarı Allah rızası için yapmaktır.
İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
"Bütün müminler ibadet yaparken, Allahü teâlâ emrettiği ve beğendiği için yapmağa niyet ediyorlar. Böylece ihlas ile yapıyorlar. Fakat bütün işlerin, iyiliklerin hep ihlas ile yapılması ve bu ihlasın kalbe hemen gelmesi lazımdır. Bazı kimselerde, ibadetlere başlarken yapılan niyet, ihlas, zahmet çekerek, kendini zorlayarak hasıl oluyor ve kısa bir zaman devam ediyor. Sonra kalbe nefsin arzuları geliyor. Devamlı ihlas sahiplerine Muhlas denir. Zahmet çekerek elde edilen, devamsız ihlasın sahiplerine Muhlis denir. Muhlas olana, ibadet yapmak, tatlı ve kolay olur. Çünkü bunlarda, nefslerinin arzusu ve şeytanın vesvesesi kalmamıştır. Böyle ihlas, insanın kalbine ancak bir Velinin kalbinden gelir."
İbadete başlarken nefs ve şeytan ile mücadele ederek, devamsız olan ihlas elde edilebilince, böyle ihlas ile yapılan ibadetler de, zamanla nefsi zayıflatır, devamlı ihlas elde etmeye sebep olur. Fakat buna kavuşmak senelerce sürer.
Bir gün Peygamber efendimiz, huzurunda bulunanlara hitaben buyurdu ki:
(Kıyamet günü, ilk hesaba çekilecek üç sınıf insan vardır.
Bunlardan birincisi, Allahü teâlânın kendisine ilim verdiği kimsedir. Cenab-ı Hak buna;
-Sana ilim verdim. Bu ilimle ne yaptın, ne gibi amel işledin diye soracak. O kimse de;
-Ya Rabbi, sabah-akşam bana verdiğin ilimle sana kulluk ettim, ibadet ettim. Kullarına senin dinini anlattım ve bunları da senin rızan için yaptım diyecek. Allahü teâlâ, bu kimseye hitaben;
-Yalan söylüyorsun. Sen, sana verdiğim ilimle, falan kimse ne kadar bilgili, ne kadar âlim desinler diye öyle yaptın ve bu şekilde meşhur da oldun buyuracak ve melekler de;
-Evet buyurduğun gibi ya Rabbi diyerek Cenab-ı Hakkı tasdik edeceklerdir.
İlk önce hesaba çekilecek ikinci sınıftaki kimse ise, kendisine mal, servet verilendir. Allahü teâlâ;
-Sana verdiğim malla, servetle ne yaptın diye soracak. O kimse;
-Ya Rabbi, bana verdiğin malı, sabah-akşam demeden senin kullarına dağıttım, tasaddukta bulundum diyecek. Allahü teâlâ;
-Yalan söylüyorsun. Falan kimse ne cömert ne hayır sahibi bir kişidir desinler diye dağıttın, onlar da sana böyle söyledi, muradına kavuştun buyuracak.
İlkönce hesaba çekileceklerin üçüncüsü ise, harpte ölendir. Allahü teâlâ;
-Sana verdiğim güç, kuvvetle ne yaptın diye soracak. O kimse;
-Ya Rabbi, bana verdiğin gücü, kuvveti, senin yolunda harcadım, senin rızan için düşmanlarınla harp ettim ve öldürüldüm diyecek. Allahü teâlâ ve melekler;
-Yalan söylüyorsun. Falan kimse, ne kahramandır, ne yiğittir desinler diye harbe gittin, döğüştün ve öldürüldün. Sana da böyle söylediler buyururlar.)
Daha sonra Peygamber efendimiz, Ebu Hüreyre hazretlerine dönerek;
-Ey Eba Hüreyre, işte Kıyamet günü, Cehennem ateşinin ilk yakacağı kimseler bunlardır buyurmuşlardır.
Molla Cami hazretleri; "Bir kimse bütün ilimleri kendinde toplasa, Allahü teâlânın rızasına uygun hareket etmedikçe kurtulamaz" buyurmuştur.
Sâlim bin Abdullah hazretleri buyurdu ki:
“Allahü teâlânın rızasını gözetirsen, Allahü teâlâ sana yardımcı insanlar gönderir. Allahü teâlânın yardımı, herkesin niyetinin derecesine göredir. Eğer niyet tam halis olursa, Allahü teâlânın yardımı da tam olur. Eğer niyet noksan olursa, Allahü teâlânın yardımı da ona göre olur."
Netice olarak, Ma'ruf-ı Kerhi hazretlerinin, zaman zaman kendi nefsine hitaben buyurduğu gibi;
"Ey nefsim! Halis ol, temizlen ki, halas olasın, kurtulasın."