İslamiyetin kalbi boyutu üzerinde duran ve "kalbin fıkhı" diye nitelenen tasavvuf öğretisinin uygulandığı düzenli kurumsal yapılar. Kelime anlamı olarak tarik Arapça'da yol demektir. Tarikat bu kelimenin çoğulu yani "yollar" manasına gelmektedir. İslam'da sahih kabul edilen tarikatlar olduğu gibi şeriata aykırı uygulamaları barındıran heterodoks tarikat ve gruplar da tarihte görülmüştür. Tarikatlar da Mürşit denilen manevi önderler eşliğinde tasavvuf öğretisini uygulamaya istek duyan kişilere (talip) yolun esasları hakkında teorik ve pratik bilgi verilir. Yola giren kimseler (mürid) ve yolda ilerleyenler (salik) tasavvuf öğretisinin esaslarını yaptıkları pratiklerle (zikir, tefekkür, rabıta, murakabe, nafile ibadetler vs.) kendi derunlarında keşf ederler. Kadirilik, Nakşilik, Mevlevilik, Şazelilik, Halvetilik, Çiştilik,Galibilik, gibi pek çok tarikat bulunmaktadır.
Tarikatta esas olan tasavvuftur,bu alanda çok meşhur alimler vardır.Mevlana Celaleddin-i Rumi ,Hacı Bektaş-i Veli,Abdulkadir Geylani hazretleri bunların en büyük örneklerindendir.
Kadirilik
Kadirilik (Kadiriye, Osmanlıca : ﻪﻴﺮﺪﺎﻗ ) en büyük sufi tarikatlardan biri. Hz. Abdülkadir Geylani yolunun
takipçileri tarafından 12.yy'da kuruldu. Sesli zikir yapılması nedeniyle cehri tarikatlar arasında sayılır. Mensupları arasında İkinci Abdülhamid, Mustafa Hayri Öğüt gibi tanınmış kişiler vardır. Tarikat bütün dünyaya yayılmıştır.
Kadirilik birçok kola ayrılarak günümüzde de etkinliğini sürdürmektedir. Bu kollar şunlardır:Esedilik, Eşrefilik, Rumilik gibi. Kadiri tarikatının 2. Pir-i Sâni'si Şeyh İsmail-i Rumî'ye ait Kadirihâne Tekkesi Tophâne'deki Kadiriler Yokuşunda bulunmaktadır. Bütün tarikatların menbaı ve mebdei Kadiri Tarikatı'dır. Hz. Abdülkadir-i Geylani Baz-ül Eşheb ve Gavs-ül Azam olarak da bilinir.
Abdülkadir Geylani Hakkında kısa bilgi:
Abdülkadir Geylani (Arapça: ع1166-1066) (عبد القادر الجيلانى), İslam bilgini. Kadiri tarikatının kurucusudur.
Muhyiddîn, Kutb-i Rabbânî, Kutb-i a'zam, Gavs, Gavs-ül a'zam, Sultân-ul-evliyâ (evliyaların sultanı) olarak da anılır. Künyesi Ebu Muhammed'dir. Babası Ebu Salih bin Musa Cengidost'tur. Müslümanlara göre Hz. Muhammed'in torunu Hasan'ın oğlu Hasan-ı Müsenna'nın oğlu Abdullah'ın soyundandır. Annesinin ismi Fatıma, lakabı Ümm-ül-hayr olup o da peygamber soyundan gelmektedir. Bundan dolayı hem Seyyid hem de Şerif'tir.
İran'ın Geylan şehrinde 1078 (h.471) yılında doğdu. 1166 (h.561) yılında Bağdat’ta vefat etti. Türbesi Bağdat’tadır.
Çok küçük yaşlardan itibaren farklı bir yapısı olduğu çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir. Bağdat'ta dönemin tanınmış âlimlerinden dersler alarak hadis, fıkıh ve tasavvuf eğitimini geliştirdi.
Hocalarından Ebu Said Mahzumi'nin medresesinde haftada üç gün pazartesi, salı ve cuma gecesi verdiği ders ve vaazları çok yoğun ilgi görmüştür. İslâm Tasavvuf'unu herkesin anlayacağı şekilde sundu. Önceden Şafii mezhebi'nde idi. Hanbeli mezhebi unutulmak üzere olduğundan, Hanbeli mezhebine geçti ve bu tercihi mezhebin yayılmasında etkin bir yeri olmuştur.
Abdülkâdir Geylânî'nin çok sayıda kız ve erkek çocuk sahibi olmuştur. Onlar vâsıtasıyla Kadirilik Mısır, Kuzey Afrika, Endülüs (İspanya), Irak, Suriye ve Anadolu'ya yayılmıştır. Oğullarından Ebû Abdurrahmân Şerafeddîn Îsâ Mısır'a yerleşmiş olup Mısır'daki Kâdirî şeriflerin dedesidir. Abdülkâdir Geylânî'nin torunları, Kuzey Afrika'da daha çok "Şerif", Irak, Suriye ve Anadolu'da ise Seyyid ve Geylânî diye anılmaktadır.2005 yılında çekilen ve dünyada büyük yankılar koparan KURTLAR VADİSİ IRAK filminde bu tarikatın ritüellerine ışık tutulmuş ve zikir ayini temsil edilmiştir.
KİTAPLARI
Günyet-üt-Talibin
Fütuh-ul-Gayb
Feth-ur- Rabbani
Füyuzat-ı Rabbaniyye
Hizb-ül-Besair
Cila-ül-Hatır
El-Mevahib-ur-Rahmaniyye
Yevakit-ül- Hikem
Melfuzat-ı Geylani
Divanu Gavsi'l A'zam
Risale-i Gavsiyye
Sırrü'l Esrar
Nakşibendilik
Nakşibendilik (Nakşbendiyye, Osmanlıca: ﻧﻘﺸﺒﻨﺪﻴﻪ), Abdulhalik-ıl Güjdevani tarafından sistemleştirilen, Muhammed Bahauddin Şah-ı Nakşibendi'nin isim babası olduğu İslam dini tarikatı.
"Nakış yapan" anlamına gelen Nakşibend; Nakşibendi mürşitlerinin, kalbi dünyadan ahirete bağladığı düşünüldüğü için bu adı almıştır.
Nakşibendi tarikatı diğer İslami tarikatlara göre İslami bilimlere daha fazla önem vermiştir. Zamanla İslam dünyasındaki Medreseli, Tekkeli ayrımının uzlaşmasına sebep olmuştur.
Nakşibendi tarikatında sessiz zikir uygulanır.
Mevlevilik
Mevlevilik (Mevleviyye, Osmanlıca: ﻣﻮﻠﻮﻴﻪ) en büyük ve ünlü sufi tarikatlarından biri. Adını kurucusu Sultan Veled'in babası ve tarikatın ilkelerini oluşturan Mevlana Celaleddin Rumi'den (Mevlana) alır.
Mevlana bir tarikat kurmamış olsa da bunun temellerini attı. Dostlarıyla birlikte sohbet toplantıları düzenler, bu toplantılarda dini konuşmalar yapılır, müzik dinlenir ve sema yapılır ve zikredilirdi. Zamanla Mevlana'nın fikirleri yayıldı ve toplantılarına katılmak isteyenlerin sayısı arttı. Bu kişilerin bazıları İran ve Arabistan gibi yabancı ülkelerden geliyorlardı. Mevlana, toplantılara düzen vermek için bazı kurallar koydu. Bu düzen, Mevlevilik tarikatı ritüellerinin kökenini oluşturacaktı.
Mevlana'nın oğlu Sultan Veled postnişin (şeyh) olduktan sonra bir tarikat merkezi (tekke) inşa edildi. Bu tekkede Kur'an ve Mesnevi okunuyor, sema yapılıyordu. Zamanla tarikat diğer illere, hatta komşu İslam ülkelerine de yayıldı. Böylece Mevlevilik en yaygın sünni tarikatlardan biri haline geldi. Mevlana'nın, yakınları ve dostlarının defnedilmiş olduğu Konya'daki Yeşilkubbe (Kubbei Hadre), tarikatın manevi merkezi halini aldı. Bugün de pek çok müslüman bu türbeyi ve yanındaki tekkeyi ziyaret etmektedir.
Mevleviliğin başlangıcında, sema ayini dervişlerin vecde gelmesiyle başlıyordu. Ulu Arif Çelebi zamanında semadan önce Kur'an ve gazeller okunmaya başladı. Sema ayini Mukabele denilen günümüzdeki şeklini 15.yy'da Pir Adil Çelebi zamanında aldı.
Galibi Tarikatı (Galibilik)
Kadiri ve Rufai Tarikatlarının birleşiminden doğan Galibi Tarikatı.Muhammedi Tasavvufun bir kolu. Peygamberinin getirdiği ahkam dan ayrılmadan zamanın Haramiyeti beli olan dışındaki medeniyet ve teknolojisini tasavvufi bir anlayış içersinde dinin vazgeçilmezi kabul eden .H.Galip Hasan Kuşçuoğlu'nun Dini anlayış ve dünyayı görüşüne göre 21.yüzyılda sistemleştirdiğini ,mesheb olarak Hanefilik'i takip ettiklerini meşrep olarak Alevi olduklarını belirtirler.Muhamedi bir tarikat.
Galibi tarikatı , Abdulkadir Geylani ve Ahmed Er Rufai'nin tasavvufi prensiplerini benimser. Bunların dışında zamana uyumlu benimsediklerini bildirdikleri,çeşitli prensipler şöyle sıralanabilir: İslam'ın Esaslarına itaat etmek; tevhidi benimseyen herkesi Müslüman kabul etmek; İslam'daki iman inancının temellerine,zamana uyumlu tasavvufî bir şekilde uymak; Pir' in Tarifetiği Tasavvufi ibadet ve zikirleri uygulamak.Evliya'ın anlayışını kabulenmek; Galibi Zikri toplantılarına katılmak. mezhep olarak Hanefilik'i takip ettiklerini meşrep olarak Alevi olduklarını belirtirler.
Tarikatta esas olan tasavvuftur,bu alanda çok meşhur alimler vardır.Mevlana Celaleddin-i Rumi ,Hacı Bektaş-i Veli,Abdulkadir Geylani hazretleri bunların en büyük örneklerindendir.
Kadirilik
Kadirilik (Kadiriye, Osmanlıca : ﻪﻴﺮﺪﺎﻗ ) en büyük sufi tarikatlardan biri. Hz. Abdülkadir Geylani yolunun
takipçileri tarafından 12.yy'da kuruldu. Sesli zikir yapılması nedeniyle cehri tarikatlar arasında sayılır. Mensupları arasında İkinci Abdülhamid, Mustafa Hayri Öğüt gibi tanınmış kişiler vardır. Tarikat bütün dünyaya yayılmıştır.
Kadirilik birçok kola ayrılarak günümüzde de etkinliğini sürdürmektedir. Bu kollar şunlardır:Esedilik, Eşrefilik, Rumilik gibi. Kadiri tarikatının 2. Pir-i Sâni'si Şeyh İsmail-i Rumî'ye ait Kadirihâne Tekkesi Tophâne'deki Kadiriler Yokuşunda bulunmaktadır. Bütün tarikatların menbaı ve mebdei Kadiri Tarikatı'dır. Hz. Abdülkadir-i Geylani Baz-ül Eşheb ve Gavs-ül Azam olarak da bilinir.
Abdülkadir Geylani Hakkında kısa bilgi:
Abdülkadir Geylani (Arapça: ع1166-1066) (عبد القادر الجيلانى), İslam bilgini. Kadiri tarikatının kurucusudur.
Muhyiddîn, Kutb-i Rabbânî, Kutb-i a'zam, Gavs, Gavs-ül a'zam, Sultân-ul-evliyâ (evliyaların sultanı) olarak da anılır. Künyesi Ebu Muhammed'dir. Babası Ebu Salih bin Musa Cengidost'tur. Müslümanlara göre Hz. Muhammed'in torunu Hasan'ın oğlu Hasan-ı Müsenna'nın oğlu Abdullah'ın soyundandır. Annesinin ismi Fatıma, lakabı Ümm-ül-hayr olup o da peygamber soyundan gelmektedir. Bundan dolayı hem Seyyid hem de Şerif'tir.
İran'ın Geylan şehrinde 1078 (h.471) yılında doğdu. 1166 (h.561) yılında Bağdat’ta vefat etti. Türbesi Bağdat’tadır.
Çok küçük yaşlardan itibaren farklı bir yapısı olduğu çeşitli kaynaklarda belirtilmektedir. Bağdat'ta dönemin tanınmış âlimlerinden dersler alarak hadis, fıkıh ve tasavvuf eğitimini geliştirdi.
Hocalarından Ebu Said Mahzumi'nin medresesinde haftada üç gün pazartesi, salı ve cuma gecesi verdiği ders ve vaazları çok yoğun ilgi görmüştür. İslâm Tasavvuf'unu herkesin anlayacağı şekilde sundu. Önceden Şafii mezhebi'nde idi. Hanbeli mezhebi unutulmak üzere olduğundan, Hanbeli mezhebine geçti ve bu tercihi mezhebin yayılmasında etkin bir yeri olmuştur.
Abdülkâdir Geylânî'nin çok sayıda kız ve erkek çocuk sahibi olmuştur. Onlar vâsıtasıyla Kadirilik Mısır, Kuzey Afrika, Endülüs (İspanya), Irak, Suriye ve Anadolu'ya yayılmıştır. Oğullarından Ebû Abdurrahmân Şerafeddîn Îsâ Mısır'a yerleşmiş olup Mısır'daki Kâdirî şeriflerin dedesidir. Abdülkâdir Geylânî'nin torunları, Kuzey Afrika'da daha çok "Şerif", Irak, Suriye ve Anadolu'da ise Seyyid ve Geylânî diye anılmaktadır.2005 yılında çekilen ve dünyada büyük yankılar koparan KURTLAR VADİSİ IRAK filminde bu tarikatın ritüellerine ışık tutulmuş ve zikir ayini temsil edilmiştir.
KİTAPLARI
Günyet-üt-Talibin
Fütuh-ul-Gayb
Feth-ur- Rabbani
Füyuzat-ı Rabbaniyye
Hizb-ül-Besair
Cila-ül-Hatır
El-Mevahib-ur-Rahmaniyye
Yevakit-ül- Hikem
Melfuzat-ı Geylani
Divanu Gavsi'l A'zam
Risale-i Gavsiyye
Sırrü'l Esrar
Nakşibendilik
Nakşibendilik (Nakşbendiyye, Osmanlıca: ﻧﻘﺸﺒﻨﺪﻴﻪ), Abdulhalik-ıl Güjdevani tarafından sistemleştirilen, Muhammed Bahauddin Şah-ı Nakşibendi'nin isim babası olduğu İslam dini tarikatı.
"Nakış yapan" anlamına gelen Nakşibend; Nakşibendi mürşitlerinin, kalbi dünyadan ahirete bağladığı düşünüldüğü için bu adı almıştır.
Nakşibendi tarikatı diğer İslami tarikatlara göre İslami bilimlere daha fazla önem vermiştir. Zamanla İslam dünyasındaki Medreseli, Tekkeli ayrımının uzlaşmasına sebep olmuştur.
Nakşibendi tarikatında sessiz zikir uygulanır.
Mevlevilik
Mevlevilik (Mevleviyye, Osmanlıca: ﻣﻮﻠﻮﻴﻪ) en büyük ve ünlü sufi tarikatlarından biri. Adını kurucusu Sultan Veled'in babası ve tarikatın ilkelerini oluşturan Mevlana Celaleddin Rumi'den (Mevlana) alır.
Mevlana bir tarikat kurmamış olsa da bunun temellerini attı. Dostlarıyla birlikte sohbet toplantıları düzenler, bu toplantılarda dini konuşmalar yapılır, müzik dinlenir ve sema yapılır ve zikredilirdi. Zamanla Mevlana'nın fikirleri yayıldı ve toplantılarına katılmak isteyenlerin sayısı arttı. Bu kişilerin bazıları İran ve Arabistan gibi yabancı ülkelerden geliyorlardı. Mevlana, toplantılara düzen vermek için bazı kurallar koydu. Bu düzen, Mevlevilik tarikatı ritüellerinin kökenini oluşturacaktı.
Mevlana'nın oğlu Sultan Veled postnişin (şeyh) olduktan sonra bir tarikat merkezi (tekke) inşa edildi. Bu tekkede Kur'an ve Mesnevi okunuyor, sema yapılıyordu. Zamanla tarikat diğer illere, hatta komşu İslam ülkelerine de yayıldı. Böylece Mevlevilik en yaygın sünni tarikatlardan biri haline geldi. Mevlana'nın, yakınları ve dostlarının defnedilmiş olduğu Konya'daki Yeşilkubbe (Kubbei Hadre), tarikatın manevi merkezi halini aldı. Bugün de pek çok müslüman bu türbeyi ve yanındaki tekkeyi ziyaret etmektedir.
Mevleviliğin başlangıcında, sema ayini dervişlerin vecde gelmesiyle başlıyordu. Ulu Arif Çelebi zamanında semadan önce Kur'an ve gazeller okunmaya başladı. Sema ayini Mukabele denilen günümüzdeki şeklini 15.yy'da Pir Adil Çelebi zamanında aldı.
Galibi Tarikatı (Galibilik)
Kadiri ve Rufai Tarikatlarının birleşiminden doğan Galibi Tarikatı.Muhammedi Tasavvufun bir kolu. Peygamberinin getirdiği ahkam dan ayrılmadan zamanın Haramiyeti beli olan dışındaki medeniyet ve teknolojisini tasavvufi bir anlayış içersinde dinin vazgeçilmezi kabul eden .H.Galip Hasan Kuşçuoğlu'nun Dini anlayış ve dünyayı görüşüne göre 21.yüzyılda sistemleştirdiğini ,mesheb olarak Hanefilik'i takip ettiklerini meşrep olarak Alevi olduklarını belirtirler.Muhamedi bir tarikat.
Galibi tarikatı , Abdulkadir Geylani ve Ahmed Er Rufai'nin tasavvufi prensiplerini benimser. Bunların dışında zamana uyumlu benimsediklerini bildirdikleri,çeşitli prensipler şöyle sıralanabilir: İslam'ın Esaslarına itaat etmek; tevhidi benimseyen herkesi Müslüman kabul etmek; İslam'daki iman inancının temellerine,zamana uyumlu tasavvufî bir şekilde uymak; Pir' in Tarifetiği Tasavvufi ibadet ve zikirleri uygulamak.Evliya'ın anlayışını kabulenmek; Galibi Zikri toplantılarına katılmak. mezhep olarak Hanefilik'i takip ettiklerini meşrep olarak Alevi olduklarını belirtirler.