Yazımıza başlamadan önce bir açıklama yapmayı zaruri görüyorum, özellikle sohbet kanallarında Chat yapan kardeşlerimiz selam alınmadığı gerekçesiyle lüzumsuz tartışmalara girmekteler. Şunun bilinmesi gerekir ki selam farz-ı kifayedir yani bir toplulukta selam verildiği zaman cemaatten bir kişinin selamı alması diğer kişilerin üzerindeki farzı kaldırır yani selam almak birebir şahıslar için farz ancak cemaatten bir kişinin almasıyla birlikte diğer kişiler için farz-ı kifayedir. Bu yüzden kardeşlerimizin bu hususta bilgili olmaları açısından bu açıklamayı uygun gördüm.
SELAMIN KISACA ADABI
1- Bir müslümanın, tanısın tanımasın rastladığı bir müslüman kardeşine selam vermesi,
Bir Adem Resul-ü ekrem (S.A.V.) den islamın hangi ameli hayırdır diye sordu?. Resulü Ekrem efendimizde (Yemek yedirmekliğin, tanıdığın ve tanımadığın kimselere selam vermekliğindir)
(Her kim üç fazileti bir arada toplarsa imanı tamam toplamış olur.)
1- Merhametli bir kalbe sahip olmak. 2- Bildiği ve bilmediği kimselerle selamlaşmak. 3- Fakir iken yoksul olanlara sadaka vermektir.
2- Selamlaşan iki kimsenin selam alıp verme seslerini birbirine duyurmaktır. (Cehren selam vermek kalbe daha fazla sürur verdiğinden cehren selam vermek efdaldır. Selamla beraber, musafaha etmekde ate-i Resulülahtan olduğu vervidir.
(Selam vermek sünnet, iade etmek yani ve Aleykümesselam demek farzdır.)
3- İlk selam veren kimse, selam verdiği adam yalnız olsa dahi, cemi sigası ile (Es selamü aleyküm verahmetullahi veberakatih) demesi müstehaptır. Selam alan da
(Ve aleykümesselam verahmetullahi veberekatüh) der, aleyküm evvelindeki atıf vavını da söyler.
4- İki kimse karşılaştıkları zaman hangisi önce selam verirse fazilette diğerinden üstündür. Peygamber efendimize,
(Ya Rasulallah iki kişi karşılaştıkları zaman hangisi önce selam verir) denildiğinde
Peygamber efendimiz (SAV);
(Önce selam veren Allaha daha yakındır) buyurmuştur.
(İnsanların Allah nazarında en makbul olanı önce selam verenleridir) buyurulmuştur.
Diğer bir hadisi şerifte de;
(Selama ilk önce başlayan yani rastladığı din kardeşinden evvel ona selam veren kimse kibirden kurtulmuştur buyrulmuştur.
5- Kendisine selam verilen kimse, selam veren kimseye daha güzel bir selam ile iade eder. Veya benzeri ile mukabelede bulunur.
Mesela; (Es selamü aleyküm) diyen bir kimseye (Ve aleykümesselam verahmetullahi) der. (Es selamü aleyküm verahmetullahi) diyen kimseye de , (Ve aleykümesselam verahmetullahi veberekatüh) denir.
(Buna dair ayet yukarıda geçti.)
(Cenabı hak Hz. Ademi yaratığı vakit git şu oturan meleklere selam ver, selamının nasıl karşılıyacaklarını dinle. Zira onların karşılığı senin ve evladının selamı olacaktır, buyurdu. Bunun üzerine Hz. Adem (Es Selamü Aleyküm) dedi. Melekten de, (Esselamü aleyke verahmetullahi) diye mukabelede bulundular, Verahmetullahi kelimesini ziyade ettiler buyurmuştur.
Diğer bir hadisi şerifte;
(Resulü Ekrem (SAV) Hz. Aişeye (RA) hitaben; Şu zat Cibrildir, seni selamlıyor dedi. Bende Aleyhisselam verahmetullahi veberatüh dedim buyurmuştur.
6- Vesaitte gitmekte olan, yaya yürüyene, yürüyen oturana, sayısı az olan kimselerde, çok olan kimselere selam verir. Bir Hadisi şerifte;
Hayvan üzerinde olan yaya yürüyene, yürüyen oturana, az da çoğa selam verir, buyurulmuştur.
7- Küçüklerin büyüklerine selam vermesi:
Küçüğün büyüğüne selam vermesi hürmet, büyük, küçüğe selam verirse tevazu manasını alır. Bir hadisi şerifte;
Küçük büyüğe, yürüyen oturana, azlık çokluğa selam versin buyrulmuştur.
8- İki müslüman yolda giderlerken aralarında taş, ağaç gibi ve buna benzer bir engel zuhur etse, hem ayrılırken ve hem de tekrar birleşirken biri diğerine selam vermek. bir hadisi şerifte;
(Sizden biriniz, din kardeşine rastlarsa buna selam versin. Eğer aralarında taş, duvar veya ağaç hail olupta tekrar karşılaşırsa yine selam versin buyrulmuştur.
9- Her hangi bir eve girildiğinde evdekilere selam vermek. Buna dair yukarıda bir ayet geçti bir hadisi şerifte,
Kilde bin el Hanbel (RA) demiştir ki; Birgün Resulüllah efendimizin yanına selamsız girince Peygamber efendimiz (Dön Esselamü aleyküm de gireyim mi?) de buyurdu.
10- Her mümin kendi evine girdiğinde aile halkına selam vermesi (Yukarıda ayette geçti)
1l- Çocuklara selam vermek. Hadisi şerifte
(Enes (RA) çocuklara rastladığında onlara selam verir ve Rasülullahta böyle yapardı derdi.
Çocuklara selam vermek adeti peygamberi olduğundan büyüklerin tevazu ederek çocuklara selam veremsi hem sünnete intiba ve hemde çocukları selama alıştırmış olunacağından güzel islam adetini terk etmemelidir.
12- Bir meclisten kalkıp arkadaşından veya arkadaşlarından ayrılan bir kimse onlara selam vermek. Hadisi şerifte;
(Sizden biriniz bir meclise vardığında veya oradan ayrıldığında selam versin. Bu selamlardan biri diğerinden farklı değildir buyrulmuştur.
13- Fitnelerinden korkulmayan ihtiyar kadınlara selam vermek.
Bir hadisi şerifte;
(Yezid kızı Esma (RA) dan, bir çok kadınlarla oturuyorduk, Nebiyy-i Zişan geçerken bize selam verdi demiştir
Tirmizinin metni şöyledir;
(Resulullah (SAV) günün birinde mescide uğradı kadınlardan bir cemaat oturuyordu, Resulü Ekrem efendimiz bunları eli ile selamladı demiştir.
14- Gayari mislimlere selam verilmez, onlar önceden selam verirse (Ve aleyküm) diye mukabele edilerek (ve aleykümesselam) denmez. Bir hadisi şerifte;
(Siz Yahudileri ve Hıristiyanları önceden selamlamayın. Yolda onlardan birine rastladığınızda (serbest gitmek mümkün olmadığı takdirde eza etmemek şartıyla onları yolun kenarından yürümeğe mecbur ediniz buyrulmuştur.
Diğer bir hadisi şerifte de;
Ehl-i kitap size selam verdiğinde ve aleyküm selam deyin buyrulmuştur.
15- Her hangi bir söze başlamadan önce selam verilir. Önce konuşup sonra selam vermek ve almak cehalettir, gaflet
eseridir ve sünnete muhaliftir. Bir hadisi şerifte;
(Müslüman'a karşı ilk önce selam verilir. sonra söze başlanır.) buyrulmuştur.
Selam sualden mukaddemdir. Bir kimse size selam vermeden sual sormaya başlarsa ona cevap vermeyiniz.
16- Selam el ile, baş ile değil ağızla alınır verilir. Ağızla alınmazsa işaret kabilinden olurki, onunda kıymeti
yoktur. Ancak uzakta olan iki kişi elle selamlaşabilir.
17- Bir kimseye selam emanet olunduğunda yani, bir mümin diğer bir mümine (filana benden selam söyle) yahut (selamda vekilim ol) gibi selam emanet ettiğinde, o kimse emaneti yerine söylemesi İmam-ı Ebu Yusufe gvre üzerine vaciptir. terk eder söylemezse günahkar olur. Selamı emanet alan kimse eğer selam götüreceği kimseyi bulamayacağını, yahut kendisinin unutacağını aklı keserse selamı emanet alırken (Ve aleykümesselam) demelik ki şayet vazifeyi yapamazsa üzerinde borç kalmamış olur.
18- Mektupla selam gönderene cevabını mektupla yine iade etmek vacip olduğunu Fabrirazi tefsirinde beyan etmiştir.
Şu halde mektupla selam gönderene mukabele edilmezse günahkar olunur.
SELAM KİMLERE VERİLMEZ.
19- Cumada imam hutbe okurken hutbeyi dinleyene, Kura-ı kerim okuyana, ezan okuyana, kamet getirene, oyun oynayana, heladaki yahut kaza-i hacetle meşgul olan kimselere selam verilmez.
Hadis rivayet, tedri-i ilim edenlere, şarkı söyleyenlere, hamamda ve diğer bir yerde cıblak bulunan kimselere selam verilmez,
Ağzında sigara olana, yemekle meşgul olana, abdest alana, namaz kılana, zikir yapana, vaiz edene, selam verilmez.
SELAMIN KISACA ADABI
1- Bir müslümanın, tanısın tanımasın rastladığı bir müslüman kardeşine selam vermesi,
Bir Adem Resul-ü ekrem (S.A.V.) den islamın hangi ameli hayırdır diye sordu?. Resulü Ekrem efendimizde (Yemek yedirmekliğin, tanıdığın ve tanımadığın kimselere selam vermekliğindir)
(Her kim üç fazileti bir arada toplarsa imanı tamam toplamış olur.)
1- Merhametli bir kalbe sahip olmak. 2- Bildiği ve bilmediği kimselerle selamlaşmak. 3- Fakir iken yoksul olanlara sadaka vermektir.
2- Selamlaşan iki kimsenin selam alıp verme seslerini birbirine duyurmaktır. (Cehren selam vermek kalbe daha fazla sürur verdiğinden cehren selam vermek efdaldır. Selamla beraber, musafaha etmekde ate-i Resulülahtan olduğu vervidir.
(Selam vermek sünnet, iade etmek yani ve Aleykümesselam demek farzdır.)
3- İlk selam veren kimse, selam verdiği adam yalnız olsa dahi, cemi sigası ile (Es selamü aleyküm verahmetullahi veberakatih) demesi müstehaptır. Selam alan da
(Ve aleykümesselam verahmetullahi veberekatüh) der, aleyküm evvelindeki atıf vavını da söyler.
4- İki kimse karşılaştıkları zaman hangisi önce selam verirse fazilette diğerinden üstündür. Peygamber efendimize,
(Ya Rasulallah iki kişi karşılaştıkları zaman hangisi önce selam verir) denildiğinde
Peygamber efendimiz (SAV);
(Önce selam veren Allaha daha yakındır) buyurmuştur.
(İnsanların Allah nazarında en makbul olanı önce selam verenleridir) buyurulmuştur.
Diğer bir hadisi şerifte de;
(Selama ilk önce başlayan yani rastladığı din kardeşinden evvel ona selam veren kimse kibirden kurtulmuştur buyrulmuştur.
5- Kendisine selam verilen kimse, selam veren kimseye daha güzel bir selam ile iade eder. Veya benzeri ile mukabelede bulunur.
Mesela; (Es selamü aleyküm) diyen bir kimseye (Ve aleykümesselam verahmetullahi) der. (Es selamü aleyküm verahmetullahi) diyen kimseye de , (Ve aleykümesselam verahmetullahi veberekatüh) denir.
(Buna dair ayet yukarıda geçti.)
(Cenabı hak Hz. Ademi yaratığı vakit git şu oturan meleklere selam ver, selamının nasıl karşılıyacaklarını dinle. Zira onların karşılığı senin ve evladının selamı olacaktır, buyurdu. Bunun üzerine Hz. Adem (Es Selamü Aleyküm) dedi. Melekten de, (Esselamü aleyke verahmetullahi) diye mukabelede bulundular, Verahmetullahi kelimesini ziyade ettiler buyurmuştur.
Diğer bir hadisi şerifte;
(Resulü Ekrem (SAV) Hz. Aişeye (RA) hitaben; Şu zat Cibrildir, seni selamlıyor dedi. Bende Aleyhisselam verahmetullahi veberatüh dedim buyurmuştur.
6- Vesaitte gitmekte olan, yaya yürüyene, yürüyen oturana, sayısı az olan kimselerde, çok olan kimselere selam verir. Bir Hadisi şerifte;
Hayvan üzerinde olan yaya yürüyene, yürüyen oturana, az da çoğa selam verir, buyurulmuştur.
7- Küçüklerin büyüklerine selam vermesi:
Küçüğün büyüğüne selam vermesi hürmet, büyük, küçüğe selam verirse tevazu manasını alır. Bir hadisi şerifte;
Küçük büyüğe, yürüyen oturana, azlık çokluğa selam versin buyrulmuştur.
8- İki müslüman yolda giderlerken aralarında taş, ağaç gibi ve buna benzer bir engel zuhur etse, hem ayrılırken ve hem de tekrar birleşirken biri diğerine selam vermek. bir hadisi şerifte;
(Sizden biriniz, din kardeşine rastlarsa buna selam versin. Eğer aralarında taş, duvar veya ağaç hail olupta tekrar karşılaşırsa yine selam versin buyrulmuştur.
9- Her hangi bir eve girildiğinde evdekilere selam vermek. Buna dair yukarıda bir ayet geçti bir hadisi şerifte,
Kilde bin el Hanbel (RA) demiştir ki; Birgün Resulüllah efendimizin yanına selamsız girince Peygamber efendimiz (Dön Esselamü aleyküm de gireyim mi?) de buyurdu.
10- Her mümin kendi evine girdiğinde aile halkına selam vermesi (Yukarıda ayette geçti)
1l- Çocuklara selam vermek. Hadisi şerifte
(Enes (RA) çocuklara rastladığında onlara selam verir ve Rasülullahta böyle yapardı derdi.
Çocuklara selam vermek adeti peygamberi olduğundan büyüklerin tevazu ederek çocuklara selam veremsi hem sünnete intiba ve hemde çocukları selama alıştırmış olunacağından güzel islam adetini terk etmemelidir.
12- Bir meclisten kalkıp arkadaşından veya arkadaşlarından ayrılan bir kimse onlara selam vermek. Hadisi şerifte;
(Sizden biriniz bir meclise vardığında veya oradan ayrıldığında selam versin. Bu selamlardan biri diğerinden farklı değildir buyrulmuştur.
13- Fitnelerinden korkulmayan ihtiyar kadınlara selam vermek.
Bir hadisi şerifte;
(Yezid kızı Esma (RA) dan, bir çok kadınlarla oturuyorduk, Nebiyy-i Zişan geçerken bize selam verdi demiştir
Tirmizinin metni şöyledir;
(Resulullah (SAV) günün birinde mescide uğradı kadınlardan bir cemaat oturuyordu, Resulü Ekrem efendimiz bunları eli ile selamladı demiştir.
14- Gayari mislimlere selam verilmez, onlar önceden selam verirse (Ve aleyküm) diye mukabele edilerek (ve aleykümesselam) denmez. Bir hadisi şerifte;
(Siz Yahudileri ve Hıristiyanları önceden selamlamayın. Yolda onlardan birine rastladığınızda (serbest gitmek mümkün olmadığı takdirde eza etmemek şartıyla onları yolun kenarından yürümeğe mecbur ediniz buyrulmuştur.
Diğer bir hadisi şerifte de;
Ehl-i kitap size selam verdiğinde ve aleyküm selam deyin buyrulmuştur.
15- Her hangi bir söze başlamadan önce selam verilir. Önce konuşup sonra selam vermek ve almak cehalettir, gaflet
eseridir ve sünnete muhaliftir. Bir hadisi şerifte;
(Müslüman'a karşı ilk önce selam verilir. sonra söze başlanır.) buyrulmuştur.
Selam sualden mukaddemdir. Bir kimse size selam vermeden sual sormaya başlarsa ona cevap vermeyiniz.
16- Selam el ile, baş ile değil ağızla alınır verilir. Ağızla alınmazsa işaret kabilinden olurki, onunda kıymeti
yoktur. Ancak uzakta olan iki kişi elle selamlaşabilir.
17- Bir kimseye selam emanet olunduğunda yani, bir mümin diğer bir mümine (filana benden selam söyle) yahut (selamda vekilim ol) gibi selam emanet ettiğinde, o kimse emaneti yerine söylemesi İmam-ı Ebu Yusufe gvre üzerine vaciptir. terk eder söylemezse günahkar olur. Selamı emanet alan kimse eğer selam götüreceği kimseyi bulamayacağını, yahut kendisinin unutacağını aklı keserse selamı emanet alırken (Ve aleykümesselam) demelik ki şayet vazifeyi yapamazsa üzerinde borç kalmamış olur.
18- Mektupla selam gönderene cevabını mektupla yine iade etmek vacip olduğunu Fabrirazi tefsirinde beyan etmiştir.
Şu halde mektupla selam gönderene mukabele edilmezse günahkar olunur.
SELAM KİMLERE VERİLMEZ.
19- Cumada imam hutbe okurken hutbeyi dinleyene, Kura-ı kerim okuyana, ezan okuyana, kamet getirene, oyun oynayana, heladaki yahut kaza-i hacetle meşgul olan kimselere selam verilmez.
Hadis rivayet, tedri-i ilim edenlere, şarkı söyleyenlere, hamamda ve diğer bir yerde cıblak bulunan kimselere selam verilmez,
Ağzında sigara olana, yemekle meşgul olana, abdest alana, namaz kılana, zikir yapana, vaiz edene, selam verilmez.