RİYA
İnsan, ibadeti, taatini kulluğunun bir İcabı bilir; bundan ne dünya, ne de bir ukba menfaati düşünmeden, sırf Allah-u Teâlâ'nın rızası İçin yapar.
Münafıklar ile mürailer, yani, riyakârlar arasında bir bağ vardır. Münafık, kendini müslüman göstersin diye müslü-rnanların yaptığını yapar, sonra onların kuyusunu kazar. Diğeri de, kendini Salih ve sofu göstermek İçin uğraşır. Aklı selime göre bunların ikisi de fenadır. İnsan hakikatte ne ise, olduğu gibi halka görülmelidir. Olduğundan başka türlü görünmek, riyakârlıktan gayri bir şey değildir. Nitekim Tahrim sûresi âyet 9'da
meâlen Cenâb-ı Hakk; "Ey Resulüm! İnkarcılarla ve ikiyüzlülerle savaş. Onlara karşı sert davran. Onların varacakları yer Cehennemdir, ne kötü dönüştür! " Sevgili Peygamberimiz de: "İnsanların en fenası, birine ayrı, diğerine de ayrı görünen ikiyüzlü insanlardır." Ebu Said'in (RA) naklettiği bir hadis-i şerifte de: "Biz Mesih, Deccalden daha korkuncunu size bildireyim mi? " buyurdu. Biz de: "Evet, bildir ya Resulallah" dedik. Resul-ü Ekrem:
"-Gizli Şirkdir. O da namaz kılan adamın başkası görüyor diye namazını gösteriş için süslemesidir (daha ağır kılmasıdır)" buyurdular. Ebu Hureyre'nin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte Resulü Ekrem (SAV) şöyle buyurmuşlardır:
"-Kıyamet günü ilk defa çağrılacak olan, Kur'an-ı Kerim'i ezberleyenler, Allah yolunda öldürülenler, çok mala sahip olan kimselerdir. Allah-u Teâlâ o gün, Kur'an-ı Kerim'i ezberleyen hafıza şöyle soracak:
"-Ben Resulüme İndirdiğim şeyleri (Kur'an-ı) sana öğretmedim mi? "
"-Evet Öğrettin, ya Rabb."
"-Bildiklerinle amel ettin mi? "
"-Evet, gece gündüz ibadet ettim".
"-Yalan söylüyorsun. " Bundan son-ra melekler ona:
"-Yalan söylüyorsun" derler. Allah-u Teâlâ şöyle der:
"'-Bilakis sen, "falanca hafızdır" densin İstedin ve Öyle dendi. Sonra mal sahibine şöyle sorar:
"-Seni hiç kimseye muhtaç kalmayacak kadar nirnetlendirmedik mi?" "-Evet nimetlendirdin, ya Rabb." "-Verdiklerimle ne yaptın? " "-Sıla-i rahme riâyet ve maiımı ta-sadduk ettim."
"-Yalan söyledin. " Meleklerde: "-Yalan söyledin" derler. Allah-u Teâlâ:
"-Bilakis sen "falanca cömerttir" densin istedin ve istediğin de oldu" der. Sonra Allah yolunda öldürülen kimseye sorar:
"-Senin yolunda cihat etmekle emrolundum, çarpıştım ve öldürüldüm. " Allah-u Teâlâ şöyle der:
"-Yalan söyledin" Meleklerde:
"-Yalan söyledin" derler. Allah-u Teâlâ:
"-Bilaki, sen "falanca cesurdur densin istedin ve istediğin oldu"
Peygamber Efendimiz ilave etti:
"-Ya Ebu Hureyre! işte bunlar kıyamet günü ilk defa kendileri İle Cehennemin tutuşturulacağı kimse-erdir..." buyurdular.
Sevgili Peygamberimiz hadis-i şerifleri ile de, riyanın en büyük silahını bizlere vermiş oluyorlar: "Şerik ve naziri olmayan Allah'a karşı ihlâs üzere namazını erkânına riayet ederek kılarken, ihlâs üzere zekâtını verirken dünyadan ayrılan, Cenâb-ı Hakk kendisinden hoşnut ve razı olduğu halde dünyadan ayrılmış olur" buyurmuşlardır.
Ve yine Sevgili Peygamberimizin riya ve gösteriş için ibâdet edilmemesi gereğini Şeddad Bin Evs (RA) şöyle anlatıyor:
"-Peygamber (SAV) Efendimizin yanına vardığımda, mübarek yüzlerinde beni üzen bir hâl gördüm.
"-Ya Resulallah, size ne oldu ki, sizi üzüntülü görüyorum" dedim.
Buyurdular ki;
"-Benden sonra ümmetim için şirkten korkarım."
"-Ya Resulallah, sizden sonra ümmetiniz şirke mi saplanırlar? " dedim.
"-Ümmetim güneşe, aya, puta ve taşa tapmazlar. Ancak amellerine riya ederler, riya İse şirktir" buyurdu. Ve sonra;
"-Allah-u Teâlâ'nın likasını isteyen sâlih amel yapsın ve ibâdetinde Allah-u Teâlâ'ya her şeyi ortak etmesin"
âyet-i kerimesini okudu ve devam ederek;
"-Kıyamet günü mühürlü defterler getirilir. Allah-u Teâlâ Meleklerine şunları atınız, şunları kabul ediniz" der. Melekler;
"-Ya Rabb! izzet ve Celâline yemin ederiz ki, bu defterlerin ve sahife-lerin içinde yazılı olanları, biz ancak iyi biliriz" dediklerinde Allah-u Teâlâ;
"-Evet öyledir. Yani iyi cinstendirler, ancak oradaki amel benden başkası için işlenmiş bir ameldir. Ben ise ancak benim rızam için yapılmış ameli kabul ederim" buyurdular.
İşte riyayı kökünden yok edecek tek silah ihlâsdır. İvazsız, garazsız, sırf Allah için Allah'a kulluk yapmak; her yaptığımızda hudu ve huşu aramak şartıyla, ibadetlerimizi riyadan korumuş oluruz.
İmamı Safî Hazretleri:
"-Riya bir fitnedir. Bu fitneyi nefsi heves meydana getirmiş ve âlimlerin kalp gözünü tıkayarak onun görmesine mani olmuştur. Âlimler, kalbin kötü ihtiyariyle bu perdeye bakmışlar ve bütün amellerini yakmışlardır. Âmelini, kibrin ve gururun zedeleyeceğini hissedip, korktuğu zaman kimi razı etmek istediğine dikkat et. Hangi sevabı istediğini keşfetmeğe çalış. Hangi cezadan korktuğunu araştır. Neden dolayı şükrettiğini anlamaya çalış. Hangi belâdan dolayı hatırlamış olduğunu tahkik et.
Nefsini günahlardan korumayanlara, ilmi bir fayda temin etmez. Kimde
şu üç haslet varsa, o imanı kemale erdirmiştir: 1- Mârufi emr tatbik etmek, 2-Münkeri yasaklayıp, sakınan; 3-Allah'ın hudutlarını gözetip, aşmayan. Bilmiş ola ki; Allah ile doğru muamele yapan kurtulur. Allah'ın dinine şefkat gösteren felaketten selâmet bulur. Dünyada zahit olanın gözleri, yarın Kıyamet gününde karşılaştığı sevaptan dolayı nurlanır.
Öyle ise, bütün ibadetlerimizi fasit garazlardan, her türlü dünya amellerinden korumaya son derece dikkat etmeliyiz. Bazan öyle riya vardır ki, bir hırsız gibi insanın kalbine girer ve kalpteki marifet cevherini çalar, gider. Sahibi farkında bile olmaz, İslâm büyükleri bunu riyâ-ı hafi - gizli riya diye vasıflan-dırmışlardır. Sözlerimizi birkaç hadis-i şerifle bitiriyoruz.
1-Dünyada iki yüzlü olanlar; Kıyamet gününde ateşten iki yüzü olduğu halde haşrolacaktır.
2-Dünyada iki dilli olan; yâni birine ayrı, diğerine ayrı konuşan kimseye, Kıyamet gününde Allah-u Teâlâ ateşten iki dil verecektir.
-Peygamberimizin Yemen valiliğine tayin ettiği Muaz'a (RA) yaptığı vasiyet:
3-'Ya Muaz, dilinden ihlâsı bırakmazsan, az amel de sana yeter. " Hazreti Muaz birkaç söz daha ilave etmelerini rica etti. Sevgili Peygamberimiz "Ihlâslı ve riyadan korunucu olursan, sana az amel de yeter" diye mukabele buyurdular.
İnsan, ibadeti, taatini kulluğunun bir İcabı bilir; bundan ne dünya, ne de bir ukba menfaati düşünmeden, sırf Allah-u Teâlâ'nın rızası İçin yapar.
Münafıklar ile mürailer, yani, riyakârlar arasında bir bağ vardır. Münafık, kendini müslüman göstersin diye müslü-rnanların yaptığını yapar, sonra onların kuyusunu kazar. Diğeri de, kendini Salih ve sofu göstermek İçin uğraşır. Aklı selime göre bunların ikisi de fenadır. İnsan hakikatte ne ise, olduğu gibi halka görülmelidir. Olduğundan başka türlü görünmek, riyakârlıktan gayri bir şey değildir. Nitekim Tahrim sûresi âyet 9'da
meâlen Cenâb-ı Hakk; "Ey Resulüm! İnkarcılarla ve ikiyüzlülerle savaş. Onlara karşı sert davran. Onların varacakları yer Cehennemdir, ne kötü dönüştür! " Sevgili Peygamberimiz de: "İnsanların en fenası, birine ayrı, diğerine de ayrı görünen ikiyüzlü insanlardır." Ebu Said'in (RA) naklettiği bir hadis-i şerifte de: "Biz Mesih, Deccalden daha korkuncunu size bildireyim mi? " buyurdu. Biz de: "Evet, bildir ya Resulallah" dedik. Resul-ü Ekrem:
"-Gizli Şirkdir. O da namaz kılan adamın başkası görüyor diye namazını gösteriş için süslemesidir (daha ağır kılmasıdır)" buyurdular. Ebu Hureyre'nin rivayet ettiği bir hadis-i şerifte Resulü Ekrem (SAV) şöyle buyurmuşlardır:
"-Kıyamet günü ilk defa çağrılacak olan, Kur'an-ı Kerim'i ezberleyenler, Allah yolunda öldürülenler, çok mala sahip olan kimselerdir. Allah-u Teâlâ o gün, Kur'an-ı Kerim'i ezberleyen hafıza şöyle soracak:
"-Ben Resulüme İndirdiğim şeyleri (Kur'an-ı) sana öğretmedim mi? "
"-Evet Öğrettin, ya Rabb."
"-Bildiklerinle amel ettin mi? "
"-Evet, gece gündüz ibadet ettim".
"-Yalan söylüyorsun. " Bundan son-ra melekler ona:
"-Yalan söylüyorsun" derler. Allah-u Teâlâ şöyle der:
"'-Bilakis sen, "falanca hafızdır" densin İstedin ve Öyle dendi. Sonra mal sahibine şöyle sorar:
"-Seni hiç kimseye muhtaç kalmayacak kadar nirnetlendirmedik mi?" "-Evet nimetlendirdin, ya Rabb." "-Verdiklerimle ne yaptın? " "-Sıla-i rahme riâyet ve maiımı ta-sadduk ettim."
"-Yalan söyledin. " Meleklerde: "-Yalan söyledin" derler. Allah-u Teâlâ:
"-Bilakis sen "falanca cömerttir" densin istedin ve istediğin de oldu" der. Sonra Allah yolunda öldürülen kimseye sorar:
"-Senin yolunda cihat etmekle emrolundum, çarpıştım ve öldürüldüm. " Allah-u Teâlâ şöyle der:
"-Yalan söyledin" Meleklerde:
"-Yalan söyledin" derler. Allah-u Teâlâ:
"-Bilaki, sen "falanca cesurdur densin istedin ve istediğin oldu"
Peygamber Efendimiz ilave etti:
"-Ya Ebu Hureyre! işte bunlar kıyamet günü ilk defa kendileri İle Cehennemin tutuşturulacağı kimse-erdir..." buyurdular.
Sevgili Peygamberimiz hadis-i şerifleri ile de, riyanın en büyük silahını bizlere vermiş oluyorlar: "Şerik ve naziri olmayan Allah'a karşı ihlâs üzere namazını erkânına riayet ederek kılarken, ihlâs üzere zekâtını verirken dünyadan ayrılan, Cenâb-ı Hakk kendisinden hoşnut ve razı olduğu halde dünyadan ayrılmış olur" buyurmuşlardır.
Ve yine Sevgili Peygamberimizin riya ve gösteriş için ibâdet edilmemesi gereğini Şeddad Bin Evs (RA) şöyle anlatıyor:
"-Peygamber (SAV) Efendimizin yanına vardığımda, mübarek yüzlerinde beni üzen bir hâl gördüm.
"-Ya Resulallah, size ne oldu ki, sizi üzüntülü görüyorum" dedim.
Buyurdular ki;
"-Benden sonra ümmetim için şirkten korkarım."
"-Ya Resulallah, sizden sonra ümmetiniz şirke mi saplanırlar? " dedim.
"-Ümmetim güneşe, aya, puta ve taşa tapmazlar. Ancak amellerine riya ederler, riya İse şirktir" buyurdu. Ve sonra;
"-Allah-u Teâlâ'nın likasını isteyen sâlih amel yapsın ve ibâdetinde Allah-u Teâlâ'ya her şeyi ortak etmesin"
âyet-i kerimesini okudu ve devam ederek;
"-Kıyamet günü mühürlü defterler getirilir. Allah-u Teâlâ Meleklerine şunları atınız, şunları kabul ediniz" der. Melekler;
"-Ya Rabb! izzet ve Celâline yemin ederiz ki, bu defterlerin ve sahife-lerin içinde yazılı olanları, biz ancak iyi biliriz" dediklerinde Allah-u Teâlâ;
"-Evet öyledir. Yani iyi cinstendirler, ancak oradaki amel benden başkası için işlenmiş bir ameldir. Ben ise ancak benim rızam için yapılmış ameli kabul ederim" buyurdular.
İşte riyayı kökünden yok edecek tek silah ihlâsdır. İvazsız, garazsız, sırf Allah için Allah'a kulluk yapmak; her yaptığımızda hudu ve huşu aramak şartıyla, ibadetlerimizi riyadan korumuş oluruz.
İmamı Safî Hazretleri:
"-Riya bir fitnedir. Bu fitneyi nefsi heves meydana getirmiş ve âlimlerin kalp gözünü tıkayarak onun görmesine mani olmuştur. Âlimler, kalbin kötü ihtiyariyle bu perdeye bakmışlar ve bütün amellerini yakmışlardır. Âmelini, kibrin ve gururun zedeleyeceğini hissedip, korktuğu zaman kimi razı etmek istediğine dikkat et. Hangi sevabı istediğini keşfetmeğe çalış. Hangi cezadan korktuğunu araştır. Neden dolayı şükrettiğini anlamaya çalış. Hangi belâdan dolayı hatırlamış olduğunu tahkik et.
Nefsini günahlardan korumayanlara, ilmi bir fayda temin etmez. Kimde
şu üç haslet varsa, o imanı kemale erdirmiştir: 1- Mârufi emr tatbik etmek, 2-Münkeri yasaklayıp, sakınan; 3-Allah'ın hudutlarını gözetip, aşmayan. Bilmiş ola ki; Allah ile doğru muamele yapan kurtulur. Allah'ın dinine şefkat gösteren felaketten selâmet bulur. Dünyada zahit olanın gözleri, yarın Kıyamet gününde karşılaştığı sevaptan dolayı nurlanır.
Öyle ise, bütün ibadetlerimizi fasit garazlardan, her türlü dünya amellerinden korumaya son derece dikkat etmeliyiz. Bazan öyle riya vardır ki, bir hırsız gibi insanın kalbine girer ve kalpteki marifet cevherini çalar, gider. Sahibi farkında bile olmaz, İslâm büyükleri bunu riyâ-ı hafi - gizli riya diye vasıflan-dırmışlardır. Sözlerimizi birkaç hadis-i şerifle bitiriyoruz.
1-Dünyada iki yüzlü olanlar; Kıyamet gününde ateşten iki yüzü olduğu halde haşrolacaktır.
2-Dünyada iki dilli olan; yâni birine ayrı, diğerine ayrı konuşan kimseye, Kıyamet gününde Allah-u Teâlâ ateşten iki dil verecektir.
-Peygamberimizin Yemen valiliğine tayin ettiği Muaz'a (RA) yaptığı vasiyet:
3-'Ya Muaz, dilinden ihlâsı bırakmazsan, az amel de sana yeter. " Hazreti Muaz birkaç söz daha ilave etmelerini rica etti. Sevgili Peygamberimiz "Ihlâslı ve riyadan korunucu olursan, sana az amel de yeter" diye mukabele buyurdular.
