H
selamun aleykum ve rahmetullahi ve berakatuhu
isalam ferazi ilmideki sulusa 2/3 sudus 1/6 ve nısf 1/2 kelimelerinin anlamları bakımından ondalık değerle anlatılmak istenen şeylerin neler olduğu merak konusudur.
esasen 2/3 1/6 gibi ifadelerin sayıyla yazılmış olayıp yazıyla yazılmış olması da bir çok konuda, yazı rakam farkı varsa yazıya mı yoksa rakama mı bakılacağı konusunda içtihada neden olmaktadır.
çekte yazı rakam farkı varsa yazıya itibar edilir.
bu nedenle yazının anlatımı rakama tercih edilmiş bir kabul olarak hukukumuzda kabul görmüş.
sulusa 2/3 bu konuda sayının rakamsal değerinden çok hal olarak anlatımı önemli.
herşeyden önce sulusa kazanım olarak kadınla(talep edenle birlikte) birlikte kazanılmış olan bir değer olmalı.
sudus 1/6 burada sad olan yani ölü olanın tek başına kazandığı emval beyan edilmiş.
bu açıdan bu konuda talep hakkı ancak bu kazanımın oluşmasında fikri veya ruhi payı olana tayin edilmiş.
nısfu 1/2 ölüye yardımı apaçık belli olan kimseler ile kendisinde bulunmaması gereken kusura sahip olanlar yani yardıma muhtaç olanların miktarı olarak belirlenmiş.
3 halde de öncelik sırasının neye göre yapılacağı ve diğerine nazaran artan değerin mi paylaşılacağı hususları da önem kazanmakta.
ancak ortak olan şey bu kazanımlar ister tereke sahibi tarafından tek olarak kazanılsın istenirse o terekeyi oluşturan kimseler tarafından kazanılsın kadına bir pay bırakılması gerektiğini söylüyor.
terekedeki haller bu ayetlerle anlatılmış ve denmişki sulusa olan tereke şu şekilde paylaştırılır.
buna göre sulusa denen 2/3 paydaya kimler muris olurlar. tereke bırakanın kusuruna vakıf olan kimseler ve bu kimselerden ALLAH tealaya el açmış kimseler ile eş.
kusura vakıf olan kimseler( eş, çocuklar )ancak bu kimseler bu kusurlardan dolayı ALLAH tealaya da el açmalı
ALLAH tealaya el açan tabiri ise ( anne ve babayı ve bu kişi için dua eden gerçek mümmini kapsamakta bu miras payına ölenin erkek kardeşini de sokabiliriz)
mirastan ıskat sebebi sulusa da ölü için dua etmemek hali olarak görülmekte.
sudus ve nısfu da ise ıskat sebebi görülmüyor.
sulusa yı alabilecek olanlar bu kimselerdir.
bu malın sulusa olarak kazanılması denen şey de mevcut olmalı. mesela sulusa nedir. bir kişinin yasal olarak gösterilmeyen emvali sulusasıdır. zira gizlenmiştir. bu mal bu kişilere bu kişi için tevbe etmeleri halinde dağıtılır.miktar olarak 2/3 denmiş demek ki sulusa nın 2/3 dağıtılacaksa 1/3 de gizlendiği için hazineye irat edilecektir. bu emvalin parasal bir bırakıt olması anlamlıdır zira tescile veya temsile tabi bir şey olsaydı yasal bir belge de görülürdü. vergi kaçırılarak elde edilmiş bırakıt gibi. sulusanın tamamen parasal bir değer olduğu anlaşılmakta.
sudus 1/6 bu bırakıt tamamıyle ölünün kendi kazanımıyla olmuş bir emval olmalıdır. mesela terekedeki kişinin aracı gibi. kendi parasıyla kazandığı emval olmalı. yalnız bu emvalin kazanımında bir kadının mevcudiyeti de gerekmekte ancak bu kadının eş veya anne veya kız veya kızkardeş olduğu beyan edilmemiş. bu halde olan her kişi sudusa 1/6 oaranında malik olacaktır. eş anne kızkardeş kız bulunmaz ise bu emval kadın olan diğer hısri yakınlarına dağıtılır.
eğer eş kızkardeş anne ve kızlar toplamı 6 dan fazla ise bu emvalin kazanılmasında rolu olmayan kadın miras dışı bırakılır. eğer hepsi emvalde katkı sahibiyse ki anne ve eş kızkardeş ve kızlar daima vardır o zaman sudus bu emvali kazanacaklar oranında değiştirilir. zira ayet de ölüye malı kazanım sırasında sadece fikirsel duygusal bağ ile yardım edenler zikredilmiş.
sudus 1/6 demek sınır değer değil değişken değer olarak kullanılır.
nısfu 1/2 bu ölünün emvali olmayacak ancak ölünün uhdesinde görülen bir emvalin oluşumunda açıkça katkı sağlayan kimse ile kendisinde kusur bulunmaması gerektiği halde kusur bulunana kimseler arasındaki dağıtımdır.
mesela ölen kimsenin neşrettiği kitap bu veya ölen kimsenin yaptığı bir eser nevinden bir bina gibi.fikri mülkiyete dair kazanımlar kitap film resim el sanatları gibi sanatlar ile ölünün emvali olup o sırada malik olmadığı şeyler bu meyandadır. mesela 2. dairesi gibi yazlığı veya deniz aracı veya 2. arabası gibi.
ölünün olmadığı yer veya ölünün bulunmadığı yer kavramına giren şey eğer bir mülkse bu mülkün oluşumuna katkısı olan kimse ile kendi kusuru ile yardıma muhtaç kimse ki bu kimsenin bir kadın olması düşünülmektedir bu mülkün 1/2 sine malik olacaktır. ölünün tek dairesi varsa bu sudus olarak değelendirmeye tabi tutulabilecekken 1 den ziyade daire artık nısfu hükümlerine tabidir.
mesela 2. dairenin yapılmasında açıkça emeği geçen kimse veya ölenin emvali olmayan annesi kızkardeşi gibi kimseler nısfu sahipleridir. eş ve çocuklar bu meyanda açıkça emvale ortaktır. aynı şekilde bu emvale parasal destek sağlayan kimseyi de ortak olarak düşünmekteyiz. ancak bu kimselerin ölenin ölü halini görmüş olacak kadar yakın olması gerekmekte. islami hayat tarzında mahrem anlayış bu kesime erkeğin pek girmeyeceğini ancak mesela müteveffanın erkek kardeşi de varsa ve vefat halinde emvali de yoksa bu nısfu denen mülke şerik olabileceğini düşünmekteyiz.
1/2 lik payın ne şekilde tezahür edeceğine dair düşünceler
nısfu sahiplerinin 2 den çok olması durumunda şöyle bir düşünce tarzı geliştirmekte. bu kimseler eğer her halukarda mevcudun yarısını alacak şekilde kümelenirler. 1 eş 2 kız emvali olmayan veya bu emvale parasal katkı sağlamayan anne ve kızkardeş gibi 5 kişi kalmışsa ve bu nısfu 10 lira ise herkes eşit alacak şekilde oran 1/5 e kadar artırılır.yani bu emval diğeriyle eşit anlamında kullanılmakta.
ALLAH teala bizlerden razı olsun.
isalam ferazi ilmideki sulusa 2/3 sudus 1/6 ve nısf 1/2 kelimelerinin anlamları bakımından ondalık değerle anlatılmak istenen şeylerin neler olduğu merak konusudur.
esasen 2/3 1/6 gibi ifadelerin sayıyla yazılmış olayıp yazıyla yazılmış olması da bir çok konuda, yazı rakam farkı varsa yazıya mı yoksa rakama mı bakılacağı konusunda içtihada neden olmaktadır.
çekte yazı rakam farkı varsa yazıya itibar edilir.
bu nedenle yazının anlatımı rakama tercih edilmiş bir kabul olarak hukukumuzda kabul görmüş.
sulusa 2/3 bu konuda sayının rakamsal değerinden çok hal olarak anlatımı önemli.
herşeyden önce sulusa kazanım olarak kadınla(talep edenle birlikte) birlikte kazanılmış olan bir değer olmalı.
sudus 1/6 burada sad olan yani ölü olanın tek başına kazandığı emval beyan edilmiş.
bu açıdan bu konuda talep hakkı ancak bu kazanımın oluşmasında fikri veya ruhi payı olana tayin edilmiş.
nısfu 1/2 ölüye yardımı apaçık belli olan kimseler ile kendisinde bulunmaması gereken kusura sahip olanlar yani yardıma muhtaç olanların miktarı olarak belirlenmiş.
3 halde de öncelik sırasının neye göre yapılacağı ve diğerine nazaran artan değerin mi paylaşılacağı hususları da önem kazanmakta.
ancak ortak olan şey bu kazanımlar ister tereke sahibi tarafından tek olarak kazanılsın istenirse o terekeyi oluşturan kimseler tarafından kazanılsın kadına bir pay bırakılması gerektiğini söylüyor.
terekedeki haller bu ayetlerle anlatılmış ve denmişki sulusa olan tereke şu şekilde paylaştırılır.
buna göre sulusa denen 2/3 paydaya kimler muris olurlar. tereke bırakanın kusuruna vakıf olan kimseler ve bu kimselerden ALLAH tealaya el açmış kimseler ile eş.
kusura vakıf olan kimseler( eş, çocuklar )ancak bu kimseler bu kusurlardan dolayı ALLAH tealaya da el açmalı
ALLAH tealaya el açan tabiri ise ( anne ve babayı ve bu kişi için dua eden gerçek mümmini kapsamakta bu miras payına ölenin erkek kardeşini de sokabiliriz)
mirastan ıskat sebebi sulusa da ölü için dua etmemek hali olarak görülmekte.
sudus ve nısfu da ise ıskat sebebi görülmüyor.
sulusa yı alabilecek olanlar bu kimselerdir.
bu malın sulusa olarak kazanılması denen şey de mevcut olmalı. mesela sulusa nedir. bir kişinin yasal olarak gösterilmeyen emvali sulusasıdır. zira gizlenmiştir. bu mal bu kişilere bu kişi için tevbe etmeleri halinde dağıtılır.miktar olarak 2/3 denmiş demek ki sulusa nın 2/3 dağıtılacaksa 1/3 de gizlendiği için hazineye irat edilecektir. bu emvalin parasal bir bırakıt olması anlamlıdır zira tescile veya temsile tabi bir şey olsaydı yasal bir belge de görülürdü. vergi kaçırılarak elde edilmiş bırakıt gibi. sulusanın tamamen parasal bir değer olduğu anlaşılmakta.
sudus 1/6 bu bırakıt tamamıyle ölünün kendi kazanımıyla olmuş bir emval olmalıdır. mesela terekedeki kişinin aracı gibi. kendi parasıyla kazandığı emval olmalı. yalnız bu emvalin kazanımında bir kadının mevcudiyeti de gerekmekte ancak bu kadının eş veya anne veya kız veya kızkardeş olduğu beyan edilmemiş. bu halde olan her kişi sudusa 1/6 oaranında malik olacaktır. eş anne kızkardeş kız bulunmaz ise bu emval kadın olan diğer hısri yakınlarına dağıtılır.
eğer eş kızkardeş anne ve kızlar toplamı 6 dan fazla ise bu emvalin kazanılmasında rolu olmayan kadın miras dışı bırakılır. eğer hepsi emvalde katkı sahibiyse ki anne ve eş kızkardeş ve kızlar daima vardır o zaman sudus bu emvali kazanacaklar oranında değiştirilir. zira ayet de ölüye malı kazanım sırasında sadece fikirsel duygusal bağ ile yardım edenler zikredilmiş.
sudus 1/6 demek sınır değer değil değişken değer olarak kullanılır.
nısfu 1/2 bu ölünün emvali olmayacak ancak ölünün uhdesinde görülen bir emvalin oluşumunda açıkça katkı sağlayan kimse ile kendisinde kusur bulunmaması gerektiği halde kusur bulunana kimseler arasındaki dağıtımdır.
mesela ölen kimsenin neşrettiği kitap bu veya ölen kimsenin yaptığı bir eser nevinden bir bina gibi.fikri mülkiyete dair kazanımlar kitap film resim el sanatları gibi sanatlar ile ölünün emvali olup o sırada malik olmadığı şeyler bu meyandadır. mesela 2. dairesi gibi yazlığı veya deniz aracı veya 2. arabası gibi.
ölünün olmadığı yer veya ölünün bulunmadığı yer kavramına giren şey eğer bir mülkse bu mülkün oluşumuna katkısı olan kimse ile kendi kusuru ile yardıma muhtaç kimse ki bu kimsenin bir kadın olması düşünülmektedir bu mülkün 1/2 sine malik olacaktır. ölünün tek dairesi varsa bu sudus olarak değelendirmeye tabi tutulabilecekken 1 den ziyade daire artık nısfu hükümlerine tabidir.
mesela 2. dairenin yapılmasında açıkça emeği geçen kimse veya ölenin emvali olmayan annesi kızkardeşi gibi kimseler nısfu sahipleridir. eş ve çocuklar bu meyanda açıkça emvale ortaktır. aynı şekilde bu emvale parasal destek sağlayan kimseyi de ortak olarak düşünmekteyiz. ancak bu kimselerin ölenin ölü halini görmüş olacak kadar yakın olması gerekmekte. islami hayat tarzında mahrem anlayış bu kesime erkeğin pek girmeyeceğini ancak mesela müteveffanın erkek kardeşi de varsa ve vefat halinde emvali de yoksa bu nısfu denen mülke şerik olabileceğini düşünmekteyiz.
1/2 lik payın ne şekilde tezahür edeceğine dair düşünceler
nısfu sahiplerinin 2 den çok olması durumunda şöyle bir düşünce tarzı geliştirmekte. bu kimseler eğer her halukarda mevcudun yarısını alacak şekilde kümelenirler. 1 eş 2 kız emvali olmayan veya bu emvale parasal katkı sağlamayan anne ve kızkardeş gibi 5 kişi kalmışsa ve bu nısfu 10 lira ise herkes eşit alacak şekilde oran 1/5 e kadar artırılır.yani bu emval diğeriyle eşit anlamında kullanılmakta.
ALLAH teala bizlerden razı olsun.