1. Öfkesine hakim olmak, yumuşaklık göstermek, verilen sıkıntılara göğüs germek hakkındaki, sözleri ve elde edilecek sevabı düşünmektir. Bu bakımdan öfkeyi yutmaktan elde edilen sevaba karşı isteği olan kendisini intikam almaktan meneder ve dolayısıyla kabaran öfkesini söndürür.
2. Nefsini Allahü tealanın azabıyla korkutmaktır. Şöyle ki: “Allah’ın bana karşı olan kuvvet ve kudreti benim bu insana karşı olan kuvvet ve gücümden daha büyüktür. Eğer ben bu insana öfkemin icabını tatbik edersem, Allahü teâlânın da kıyamet günü affedilmeye en muhtaç olduğum bir anda, öfkesini benim hakkımda tatbik etmeyeceğinden emin değilim” demelidir.
3. Nefsine, düşmanlık ve intikamın alma hırsı ile öfkelendiği zaman kendisinin ne kadar kötü hale düşeceğini hatırlatmalıdır. Şöyle ki, öfke anında başkasının yüzünü hatırlamak ve kendi öfkesinin çirkinliğini düşünmek ve öfke sahibinin saldırgan bir köpeğe ve adi bir yırtıcı hayvana benzerliğini düşünmek; halîm, sakin, öfkeyi terk eden bir kimsenin de peygamberlere, velî kullara, âlimler ve hükemâya benzediğini düşünmektir. Bunları düşündükten sonra nefsini serbest bırakmalıdır. İsterse nefis kendisini köpeklere, yırtıcı hayvanlara ve insanların düşüklerine benzetsin, isterse âlimler ve peygamberlere benzetsin. Eğer zerre kadar aklı varsa, nefsi bunlara uymanın sevgisine meyleder.
4. Öfkesinin Allah’ın isteğine göre cereyan eden bir şeye şaşıp, karşı çıktığını bilmelidir. Canab-ı Hakkın takdirine rıza göstermediğini anlamalıdır. Evet, bu şey kendi isteğine göre cereyan etmediğinden dolayı öfkelenir! Halbuki bu, ‘Benim isteğim Allah’ın isteğinden daha evlâdır’ manasına gelir ki, bir kul için bu büyük bir suçtur, isyandır. Peygamber aleyhisselam, Hazreti Âişe validemize “Yumuşak davran! Sertlikten ve çirkin şeyden sakın! Yumuşaklık insanı süsler. Çirkinliği giderir” buyurdu.
Allahü teâlâ “Öfkelerini yutarlar” (Âl-i İmran/134) buyurmuştur ve bunu Müslümanları medhetmek için söylemiştir. Hazreti Peygamber de şöyle buyurmuştur:
“Allah öfkesini frenleyen bir kimseye azabını durdurur. Rabbine mazeretini arz eden bir kimsenin özrünü Allahü teâlâ kabul eder. Kim dilini korursa Allah onun çirkin taraflarını örter.”
“Öfkesinin gereğini yerine getirme imkânı varken bundan vazgeçen kimsenin kalbini Allahü teâlâ kıyamet gününde rızasıyla doldurur.”
İbni Ömer hazretleri Peygamberimizin şöyle buyurduğunu rivayet eder:
“Allah rızası için öfkesini yutmaktan, ecir bakımından daha büyük bir şey yoktur ki kul onu yapsın.”
Lokman Hekim oğluna şöyle demiştir: “Ey oğul! Dilencilik etmek suretiyle yüzünün suyunu dökme! Rezil olman pahasına öfkenin isteğini yapma! Kıymetini bil ki hayatın sana fayda versin!”
İbn Abbas hazretleri de Resulullahın şöyle buyurduğunu rivayet eder:
“Kesinlikle bilinsin ki cehennemin bir kapısı vardır. O kapıdan ancak Allah’a isyan etmek suretiyle öfkesine uyup gönlünü rahat ettiren bir kimse girer.”
“Allah nezdinde kulun öfkesini yutmasından daha sevimli hiçbir şey yoktur. Kul öfkesini yuttuğu takdirde Allah onun kalbini iman ile doldurur.”
“Kim yerine getirmeye kudreti olduğu halde öfkesini yutarsa, Allahü teâlâ mahlukatın gözleri önünde onu çağırır ve cennet hurilerinden ‘hangisini istersen al’ diye onu serbest bırakır.”
Eyyub bin Sahtiyanî şöyle der: “Bir saat halîmlik, yumuşaklık insanoğlundan birçok şerri, kötülüğü uzaklaştırır.”
Urve bin Muhammed şöyle diyor: “Yemen’e vali olarak tayin edildiğim zaman babam bana ‘Vali mi oldun?’ diye sordu. Ben ‘evet’ cevabını verince şöyle dedi: ‘Öfkelendiğin zaman yerdeki ve gökteki yaratılanlara bak. Sonra onları yoktan var edeni düşün...”
Hazreti Ömer buyurdu ki: “Allah’tan korkan bir kimse, öfkesini yutar ve bu hususta nefsinin isteğini yapmaz. Allah’tan korkan bir kimse nefsinin her istediğini yapamaz. Ancak Allah’ın isteğini yerine getirebilir.”
2. Nefsini Allahü tealanın azabıyla korkutmaktır. Şöyle ki: “Allah’ın bana karşı olan kuvvet ve kudreti benim bu insana karşı olan kuvvet ve gücümden daha büyüktür. Eğer ben bu insana öfkemin icabını tatbik edersem, Allahü teâlânın da kıyamet günü affedilmeye en muhtaç olduğum bir anda, öfkesini benim hakkımda tatbik etmeyeceğinden emin değilim” demelidir.
3. Nefsine, düşmanlık ve intikamın alma hırsı ile öfkelendiği zaman kendisinin ne kadar kötü hale düşeceğini hatırlatmalıdır. Şöyle ki, öfke anında başkasının yüzünü hatırlamak ve kendi öfkesinin çirkinliğini düşünmek ve öfke sahibinin saldırgan bir köpeğe ve adi bir yırtıcı hayvana benzerliğini düşünmek; halîm, sakin, öfkeyi terk eden bir kimsenin de peygamberlere, velî kullara, âlimler ve hükemâya benzediğini düşünmektir. Bunları düşündükten sonra nefsini serbest bırakmalıdır. İsterse nefis kendisini köpeklere, yırtıcı hayvanlara ve insanların düşüklerine benzetsin, isterse âlimler ve peygamberlere benzetsin. Eğer zerre kadar aklı varsa, nefsi bunlara uymanın sevgisine meyleder.
4. Öfkesinin Allah’ın isteğine göre cereyan eden bir şeye şaşıp, karşı çıktığını bilmelidir. Canab-ı Hakkın takdirine rıza göstermediğini anlamalıdır. Evet, bu şey kendi isteğine göre cereyan etmediğinden dolayı öfkelenir! Halbuki bu, ‘Benim isteğim Allah’ın isteğinden daha evlâdır’ manasına gelir ki, bir kul için bu büyük bir suçtur, isyandır. Peygamber aleyhisselam, Hazreti Âişe validemize “Yumuşak davran! Sertlikten ve çirkin şeyden sakın! Yumuşaklık insanı süsler. Çirkinliği giderir” buyurdu.
Allahü teâlâ “Öfkelerini yutarlar” (Âl-i İmran/134) buyurmuştur ve bunu Müslümanları medhetmek için söylemiştir. Hazreti Peygamber de şöyle buyurmuştur:
“Allah öfkesini frenleyen bir kimseye azabını durdurur. Rabbine mazeretini arz eden bir kimsenin özrünü Allahü teâlâ kabul eder. Kim dilini korursa Allah onun çirkin taraflarını örter.”
“Öfkesinin gereğini yerine getirme imkânı varken bundan vazgeçen kimsenin kalbini Allahü teâlâ kıyamet gününde rızasıyla doldurur.”
İbni Ömer hazretleri Peygamberimizin şöyle buyurduğunu rivayet eder:
“Allah rızası için öfkesini yutmaktan, ecir bakımından daha büyük bir şey yoktur ki kul onu yapsın.”
Lokman Hekim oğluna şöyle demiştir: “Ey oğul! Dilencilik etmek suretiyle yüzünün suyunu dökme! Rezil olman pahasına öfkenin isteğini yapma! Kıymetini bil ki hayatın sana fayda versin!”
İbn Abbas hazretleri de Resulullahın şöyle buyurduğunu rivayet eder:
“Kesinlikle bilinsin ki cehennemin bir kapısı vardır. O kapıdan ancak Allah’a isyan etmek suretiyle öfkesine uyup gönlünü rahat ettiren bir kimse girer.”
“Allah nezdinde kulun öfkesini yutmasından daha sevimli hiçbir şey yoktur. Kul öfkesini yuttuğu takdirde Allah onun kalbini iman ile doldurur.”
“Kim yerine getirmeye kudreti olduğu halde öfkesini yutarsa, Allahü teâlâ mahlukatın gözleri önünde onu çağırır ve cennet hurilerinden ‘hangisini istersen al’ diye onu serbest bırakır.”
Eyyub bin Sahtiyanî şöyle der: “Bir saat halîmlik, yumuşaklık insanoğlundan birçok şerri, kötülüğü uzaklaştırır.”
Urve bin Muhammed şöyle diyor: “Yemen’e vali olarak tayin edildiğim zaman babam bana ‘Vali mi oldun?’ diye sordu. Ben ‘evet’ cevabını verince şöyle dedi: ‘Öfkelendiğin zaman yerdeki ve gökteki yaratılanlara bak. Sonra onları yoktan var edeni düşün...”
Hazreti Ömer buyurdu ki: “Allah’tan korkan bir kimse, öfkesini yutar ve bu hususta nefsinin isteğini yapmaz. Allah’tan korkan bir kimse nefsinin her istediğini yapamaz. Ancak Allah’ın isteğini yerine getirebilir.”