Hoşgeldiniz İslami Forum Sayfası

[Ahmed Muhammed]

Sual: Namazda imam arkasında Fatiha okunur mu?

Bu konudaki üç hadis-i şerif şöyle:

(Fatihasız namaz eksiktir.) [Tirmizi]

(Namazda imam okurken siz de okumayın, Fatihayı hafif okuyun!) [Beyheki]

(Fatihasız namaz olmaz.) [Buhari, Müslim]

Bu hadislere ve başka delillere dayanarak, Şafii âlimleri imam arkasında Fatiha okumanın farz olduğunu bildirmişlerdir.

Maliki’de ise, imam yavaş okurken müstehaptır. İmam açıktan okuyorsa, Fatiha okunmaz. Namazda Fatiha okumak Maliki’de farz, Hanefi’de ise, vaciptir.

Hadis-i şeriflere bakalım:

(İmamla namaz kılarken susun, imamın kıraati, cemaatin kıraatidir.) [Hatib]

(Ne o, Kur’anda rekabet mi, namazda biri benimle beraber okuyordu.) [Tirmizi]

Hanefi âlimleri, bu hadislere ve başka delillere dayanarak, (İmam arkasında Fatiha okumak mekruhtur) demişlerdir.

İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:

(Hadis-i şeriflerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı gibi görülen hadis-i şerifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. Bir Hanefinin, imam arkasında Fatiha okuması mezhepten çıkmaktır, ilhaddır.) [Müjdeci m. 312, Mebde ve Mead 31]

M. Hadimi hazretleri buyuruyor ki:

(Dindeki dört delil, müctehidler içindir. Bizim için delil, mezhebimizin bildirdiği hükümdür. Çünkü bizler, âyet ve hadisten hüküm çıkaramayız. Mezhebin bir hükmü, âyete, hadise uymuyor gibi görünse de yanlış değildir. Çünkü âyet ve hadis ictihad isteyebilir, başka bir âyet veya hadisle değişmiş olabilir veya bilmediğimiz bir tevili vardır.) [Berika s. 94]

Kaynak : dinimizislam.com

 

[FiSeBiLiLLaH]

İstediği mezhepten olsun İmam arkasında olsun tek başına olsun her rekatta fatiha okumazsa onun namazı yoktur....

İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:

(Hadis-i şeriflerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı gibi görülen hadis-i şerifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. Bir Hanefinin, imam arkasında Fatiha okuması mezhepten çıkmaktır, ilhaddır.) [Müjdeci m. 312, Mebde ve Mead 31]

Eğer bu söz gerçekten Rabbaniye aitse vay onun haline Hadisi şerifle amel etmek bize caiz olmaz diyor bunu avamdan bir müslüman bile söylemez.

 

[Ahmed Muhammed]

İstediği mezhepten olsun İmam arkasında olsun tek başına olsun her rekatta fatiha okumazsa onun namazı yoktur....

İmam-ı Rabbani hazretleri buyurdu ki:

(Hadis-i şeriflerle amel etmek, bize caiz olmaz. Mezhebimizin hükmüne aykırı gibi görülen hadis-i şerifler, âlimlerin sözlerini reddetmek için delil ve senet olamaz. Bir Hanefinin, imam arkasında Fatiha okuması mezhepten çıkmaktır, ilhaddır.) [Müjdeci m. 312, Mebde ve Mead 31]

Eğer bu söz gerçekten Rabbaniye aitse vay onun haline Hadisi şerifle amel etmek bize caiz olmaz diyor bunu avamdan bir müslüman bile söylemez.

İmam-ı Rabbani (radıyallahu anh) hz.'nin demek istediği ; bizler, âyet ve hadisten hüküm çıkaramayız'dır.

Ayrıca İmam-ı a'zam Ebu hanife hz.'nin senin gibi düşünenlere müthiş cevabı'nı yazmakta,faide var.

İmam-ı a'zam Ebu Hanife hazretlerinin, (Cemaatle namaz kılarken, imama uyanlar, Fatiha ve zammı sure okumaz) dediğini duyanlardan on kişi, Hazret-i imamın huzuruna gelip derler ki:

- İmamın okumasını kâfi görüp, cemaate Kur'an okutmadığını işittik. Halbuki, Fatihasız namaz olmaz. Elimizde bunu ispat eden kuvvetli deliller vardır. Hakkın ortaya çıkması için tartışmaya geldik.

Hazret-i imam der ki:
- Ben bir kişi, siz on kişisiniz, hepinizle aynı anda nasıl tartışayım?

- Nasıl tartışmak istiyorsunuz?

- İçinizden en bilgili, âlim olanı seçin, onunla konuşayım. O, kendi ile birlikte hepinizin adına konuşsun.

- Teklifiniz uygun...

- O beni yenerse, hepiniz beni yenmiş olacaksınız, ben onu yenersem, hepiniz yenilmiş olacaksınız. Kabul mü?

- Peki kabul ettik.

- Tartışmayı ben kazandım.

- Nasıl olur, daha başlamadık bile...

- Siz, seçtiğiniz âlimin hepinizin adına konuşmasını kabul etmediniz mi?

- Evet...

- Ben de, sizin kabul ettiğinizi kabul ediyor, aynı şeyi söylüyorum. Herkesin tâbi olduğu imam, kendi adına ve ona uyup, imam kabul edenler adına Kur'an-ı kerim okur, cemaat okumaz. Anlaşamadığımız bir nokta kaldı mı?

- Evet anlaştık.

 

[Ahmed Muhammed]

Ve ayrıca :

İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:

Namazda kıraat farzdır ve hadis-i şerifte (Fatihasız namaz olmaz) buyuruluyor. Neden Hanefilerin, hakiki kıraatı [cemaatin hepsinin okumasını] bırakıp, kıraat-i hükmiye [İmamın okuyup, cemaatin susmasına] karar vermelerinin sebebini tam anlayamadım.

İmam arkasında sükut etmeye dair açık bir delil bulamadım. Buna rağmen, mezhebime uyarak imam arkasında Fatiha okumadım. Çünkü, delili zayıf diye, mezhebimin hükmü ile amel etmemenin ilhad olduğunu biliyordum.

Nihayet Allahü teâlâ, mezhebe uymanın bereketi ile, Hanefi mezhebinde imama uyan cemaatin kıraati terk etmelerindeki hakikati izhar eyledi. İmam, sanki cemaatin dilinden okuyor. Bu şuna benzer:
Bir köy halkı, köyün ortak bir meselesi için, köylünün tamamı kaymakama gitmez. Birkaç kişilik bir heyet seçerler. Bu heyetin hep bir ağızdan meseleyi anlatmaları da doğru olmaz. İçlerinden birini, temsilci seçerler. Temsilci, istekler aynı olduğu için, hepsinin dili ile ihtiyaçlarını arz eder.

Kendilerine temsilci kabul ettikleri bu kimse, onların adına konuşur. Seçilen bu temsilcinin hepsinin adına ihtiyaçlarını arz etmesi şeklinde olan, cemaatin hükmi konuşması, onların hakiki konuşmalarından daha iyidir. İmam ile cemaatin hali de böyledir. (Mebde ve Mead f.30)

 

[FiSeBiLiLLaH]

Bu konuda ihtilaf yok elhamdulillah.Fatihasız namaz olunmayacağı hadislerle sabittir.Artık bundan gayri söz söylemek gerekmez.

 

[Ahmed Muhammed]

(İmamla namaz kılarken susun, imamın kıraati, cemaatin kıraatidir.) [Hatib]

(Ne o, Kur’anda rekabet mi, namazda biri benimle beraber okuyordu.) [Tirmizi]

Hanefiler,Malikiler,Hanbeliler bu hadis-i şeriflere binaen amel ederler.Şafiiler ise:

(Fatihasız namaz eksiktir.) [Tirmizi]

(Namazda imam okurken siz de okumayın, Fatihayı hafif okuyun!) [Beyheki]

(Fatihasız namaz olmaz.) [Buhari, Müslim]

bu hadis-i şeriflere binaen amel ederler.Kendini müctehid sananlar da kendi kafalarına göre hareket ederler.Ehli sünnet alimlerine uyanlara müjde !!! Onlar doğru yoldalar,biiznillah.Mezhepsizler ise ilhadda,Allah islah eder inşaallah.

 

[Ahmed Muhammed]

Ben bir hanefiyim. Sahihi buharide ki bazı hadisleri biz uygulamıyoruz. Mesela imam okurken biz susuyoruz. Oysa (sallallahu aleyhi ve sellem) fatihasız namaz olmayacağını haber vermiş. Elleri sadece tekbirde kaldırıyoruz oysa birçok rivayette rüku ve secdeye giderken rasulüllah ellerini kulak memelerine kadar kaldırmış. Bu uygulamalar İmamı Azam a ulaşmamış olabilir ama ben bugün bunları biliyor ve uygularım mı diyeceğiz yoksa biz imamı azamı tamamen taklit etmemiz yeterlidir mi diyeceğiz.

Cevap

Değerli Kardeşimiz;

Hadislerden fıkhi hüküm çıkarabilmek için bazı şartlar vardır. Her insan hadislerden hüküm çıkaramaz. Her mezhebin de hadislerden hüküm çıkarmada belirlediği kriterler bulunmaktadır. Bir hadisten şafii mezhebine göre hüküm çıkarılabilirken, hanefi mezhebine göre çıkarılamayabilir. Ayrıca hüküm çıkarırken konuyla ilgili tüm hadislerin birlikte değerlendirilmesi gerekir. Bir tek hadisten yola çıkarak hüküm çıkarılmaz.

Şafii mezhebine göre imamın arkasında iken fatiha okumak farzdır. Hanefi mezhebine göre ise imamın arkasında cemaatin Fatiha okuması tahrimen mekruhtur. Şafiilerin de Hanefilerin de bu hükümlere ulaşmasını gerektiren farklı hadisler bulunmaktadır. Mezheb imamlarının hadislerden hüküm çıkarmada izledikleri farklı metodlardan dolayı böyle bir durum ortaya çıkmaktadır. Her ikisi de haktır.

Hanefi mezhebine göre imam aşikare okuduğu zaman cemaat Kur'anı dinler ve susar.

Bu İmamı Azam ile İmam Ebû Yusuf'a göredir. Bu iki zata göre, aşikare okunan namazlarda cemaatın okuması tahrimen (harama yakın) mekruh olduğu gibi, gizli okunan namazlarda da cemaatın okuması böylece mekruhtur. İmam cemaate öncülük etmektedir. Bunun için imamın okuması, cemaatın da okuması demektir. Nitekim bir hadis-i şerifte buyurulmuştur:

"Kimin imamı varsa, imamın okuyuşu o kimse için de okuyuştur." Fakat İmam Muhammed, gizlice kıraat yapılan namazlarda cemaatın da kıraat yapmasını caiz görmüştür.

İmama Uyan Cemaatin (Muktedî) Kıraatı: Hanefîlere göre, imama uyan için kıraat yoktur. Dayandıkları deliller şunlardır:

a. Kitap. Âyette şöyle buyurulur:

"Kur'ân-ı Kerîm okunduğu zaman onu dinleyiniz ve susunuz ki merhamet olunasınız." (el-A'râf, 7/204). Ahmed b. Hanbel, bilginlerin, bu âyetin namaza ait olduğunda görüş birliği içinde bulunduklarını belirtir. Âyet; "dinleme" ve "susma"yı emretmektedir. Birinci sabah, akşam ve yatsı namazları gibi sesli (cehrî) okunan namazlara âittir. Susma ise, açık veya gizli okunsun. Bütün namazları kapsamına alır Buna göre namaz kılanların sesli namazda dinlemeleri, sessiz kılınanlarda ise susmaları vacip olur. Bu prensibe uymamak tahrimen mekruhtur.

b. Sünnet. Hadiste şöyle buyurulur:

"Kim imanın arkasında namaz kılarsa, imamın kıraati onun da kıraatidir." (İbn Mâce, İkâme, 13). Bu hadis, gizli ve açık okunan bütün namazları kapsamına alır. Başka bir hadiste söyle buyurulur: "İmam, kendisine uyulmak iin öne geçirilmiştir. Bu yüzden, o tekbir alınca siz de alınız. Okuduğu zaman ise susunuz" (Buharî, Salât, 18, Ezân, 51, 74, 82, 128, Taksîru's-Salât, 17; Müslim, Salât, 77 , 82).

Hz. Peygamber bir gün ikindi namazını kıldırırken, arkasında cemaatten bir adam "Sebbihi'sme Rabbikel a'lâ" suresini okumaya başladı. Rasûlüllah (sallallahu aleyhi ve sellem), namazın sonunda cemaate dönerek, okuyanın kim olduğunu sordu. Bir adam kendisinin okuduğunu söyleyince Hz. Peygamber: "Ben, sizden bazılarınızın benimle münâkasa ettiğinizi sandım." (Müslim, Salât, 48) buyurdu. Bu hadis, gizli okunan namazda cemaatın kıraatte bulunmaması gerektiğine delâlet eder. Sessiz kılman namazda böyle olunca, sesli okunan namazlarda öncelikle gerekli olur.

c. Kıyas.

Cemaat üzerine kıraat gerekseydi, diğer rükünlerde olduğu gibi, namaza imam rukuda iken yetişen (mesbûk) kıraatten sorumlu tutulurdu. Ama rükû'da yetişen kimse o rek'ate yetişmiş sayılır. Böylece, cemaatin kıraati, cemaate sonradan yetişenin (mesbûk) kıraatine kıyas yapılmıştır (el-Kâsânî, a.g.e., l, 110 vd.; ez-Zühaylî, a.g.e., l, 648)

Hanefilerin dışında kalan çoğunluk İslâm hukukçularına göre, namazda kıraat olarak Fâtiha'nın okunması gerekir. "Fâtiha okumayanın namazı yoktur.", "Kendisinde Fâtiha okunmayan namaz yeterli olmaz.", "Namazı ben nasıl kılıyorsam, siz de öyle kılınız." hadisleri bunun delilleridir. (bk. İbn Rüşd, Bidâyetü'l-Müctehid, Mısır, ty., I, 119 vd.; İbn Kudâme, el-Muğnî, 3. baskı, Kahire, ty., I, 376-491, 562-568; eş-Şîrâzî, el-Mühezzeb, Matbaatü'l-Bâbî el-Halebî, I, 72). Her namazın ilk iki rek'atında Fâtiha'dan sonra bir sûre okunması ise sünnettir. İmama uyan kimse, gizli okunan (sırrı) namazda Fâtiha ve bir sûre okur.

Mâlikî ve Hanbelîlere göre sesli okunan (cehrî) namazda hiçbir şey okumaz. Şâfiîlere göre ise, cehrî'de yalnız Fâtiha'yı okur. Ahmed b. Hanbel'in, açıklık kazanan görüşüne göre, cemaat, imamın ilk ara verişinde, Fatihâ'nın yarısını, ikinci arada ise geri kalanını okur. Bu ikisi arasında, imamın okuyuşunu dinler. (ez-Zühaylî, a.g.e., I, 649).

(Hamdi DÖNDÜREN)

Selam ve dua ile...

Sorularla İslamiyet

 

[mavci]

Soru
Bir Hanefi Üstad'a tabi olarak imam arkasında Fatiha okuyabilir mi? ve teşehhüdde "el mübarekatü" kelimesini ekleyebilir mi?

Cevap
Değerli Kardeşimiz;

Bu konuda, Üstadımızdan "kesinlikle hangi mezhepten olursa olsun imamın arkasında olanlar fatiha okusun" gibi bir kayda rastlayamadık.
Bu nedenle müçtehit efendilerimizin verdikleri talimata uymak gerekir.
Belki de tahiyyatta " elmubareketu" tabirini eklemekte bir zarar yoktur.

Fakat Fatiha için, fıkhi bir yanlışlık vardır.
Şöyleki:

Bilindiği gibi, namazdaki farz kıraatların / okuyuşların en önemlisi, Fatiha Suresi`ni okumaktır.
Bu açıdan, Fatiha okumanın hükmü, hangi rekatlarda okunması gerektiği, imama uyanlar tarafından da okunması gerekip gerekmediği gibi ayrıntılara ilişkin farklı görüşler ortaya çıkmıştır.
Bu farklı görüşlerin temelinde, Hz. Peygamber`den (s.a.) nakledilen farklı hadislere ve uygulamalara ağırlık ve önem verilmesidir.

İmama uyanların Fatiha okumasında temel alınan durumlar, Fatiha`nın namaz için gerekliliği ve namazdaki kıraat / okuyuş biçimidir.
Bilindiği gibi, farz namazlar açısından, gece namazları (akşam, yatsı ve sabah namazları) açık okuyuşlu, gündüz namazları (öğle ile ikindi namazları) ise gizli / içinden okuyuşludur.
Ayrıca, Cuma namazı da açık okuyuşludur.

Hanefi Mezhebi`ne göre,
okuyuş ister gizli / sessiz, ister açık / sesli yapılsın, her türlü namazda imamın okuması cemaat adına yeterlidir.
İmama uyan cemaatın kıraat yapması tahrimen mekruhtur.
Cemaat, sadece sübhaneke duasını okur, bundan sonra susup imamın okuyuşunu dinler, imamın gizli okuduğu yerlerde ise susar.
Hanefiler bu konuda,
"Kur`an`dan kolayınıza / uygun geleni okuyun ve dinleyin" (A`raf Suresi, 7/204.
Ayrıca bk. Müzzemmil Suresi, 73/20) ayetine dayanırlar.
Ayrıca, `Kimin imamı varsa, imamın okuyuşu onun da okuyuşudur.` (1) ,
`İmam uyulmak için vardır. Öyleyse, o tekbir alınca, siz de tekbir alın. O okuyunca, siz susun.` (2) hadislerine dayanırlar.

Şafii Mezhebi`ne göre, imama uyan, hem açık, hem de gizli okuyuşlu bütün namazlarda Fatiha okumak zorundadır.
Fatiha Suresi, bütün rekatlarda okunur.
Şafiilere göre, besmele de Fatiha Suresi`nin bir ayeti olduğu için, Fatiha okumaya besmeleyle başlamak zorunludur.
İmama uyan, gizli okuyuşlu namazlarda, hem Fatiha`yı, hem de zamm-ı sureyi içinden okur.
Açık okuyuşlu namazlarda ise, imam Fatiha`yı okuyunca biraz durur, bu sırada imama uyanlar yalnızca Fatiha`yı içinden okumakla yetinirler.
Bu görüşün dayanağı,
`Fatiha`yı okumayanın namazı olmaz` (3),
`Fatiha`sız namaz olmaz` (4) hadisleridir.
Çünkü bu hadisteki ifade, genel olup, hem imamı, hem uyanı kapsar.
Namazdaki okuyuş şeklinin önemi yoktur.
Dolayısıyla Fatiha okumayanın namazı sahih olmaz.

Rukudan kalkınca okunan duaya gelince: Bu dualara tesmi ve tahmid denilir.
Tesmi': "Samiallahu limen hamideh", demektir.
Tahmid: "Rabbena leke'lhamd demektir.(5)
Tek başına kılanlar her iki duayı da beraber okur.
İmama uyan kişiye gelince:
Hanbelîler ile Hanefilerde itimat edilen görüşe göre sadece "Rabbena leke'l-hamd", yahut "Rabbena ve leke'l-hamd", yahut "Allahumme rabbenâ ve lekellhamd" denir.
Birinci ifade Şâfilere göre daha iyidir; çünkü bu hususta sünnet gelmiştir.

Hanefilere göre en faziletlisi "Allahumme rabbenâ ve lekelhamd" dir. Sonra, "Rabbena ve leke’l-hamd" sözüdür.
Sonra "Rabbena leke'l-hamd"dir.
Hanbelîler ile Malikîlere göre ise en faziletlisi “Rabbena ve leke'l-hamd" sözüdür.
Hülasa cumhura göre imama uyan kişi tahmid getirmekle yetinir.

(1) (İbn Ebi Şeybe, Musannef, 1/377. Ayrıca bk. İbn Mace, ikamet, 18)
(2) (Buhari, salat, 18; Ebu Davud, salat, 68, 175)
(3) (Tirmizi, mevakit, 69; Darimi, salat, 36)
(4) (Buhari, ezan, 10/95; Ebu Davud, salat, 2/136, no: 822)
(5) Yani, Ey Rabbimiz! Bizim duamızı kabul et, bize hidayet verdiğin için sana hamd olsun.

Alıntı: Sorularla Risale.com

 

[FiSeBiLiLLaH]

Mavci kardeş Üstad Fatiha okunmasını söylüyor kaldıki tüm risale-i nur cemaatleride fatihayı okurlar imamın arkasında.Ben bizzat yazıcıların içinde bir müddet bulundum onlarda hanifi mezhebinde olanların tamamı fatihayı imam arkasında okurlar...
Risale.com kimin elinde kimler kontrol ediyor bilmiyorum..