MUSTAFA MÂNEVÎ EFENDİ
Anadolu'da yetişen büyük velîlerden. Karabaşvelî'nin oğlu ve halîfesidir. Babasından ve
başka âlimlerden zâhirî ilimleri tahsîl etti.Tasavvuf yolunda, babasının yanında kemâle geldi.
Doğum târihi ve yeri bilinmemektedir. 1690 (H.1102) senesinde Sokullu Mehmed Paşa
dergâhına hoca olarak tâyin edildi.Beş sene burada halkı doğru yola sevk etmek için vâz ve
nasîhatta bulundu. Sonra Ordu-yu Hümâyûn'a tâyin edildi. Orada da vâz ve nasîhatlarına
devâm etti. 1702 (H.1114) senesinde İstanbul'da vefât etti. Üsküdar'daki Nasûhî dergâhında
bulunan kabristana defnedildi.
Mustafa Mânevî Efendi, ârif ve kâmil bir zât idi. Doğru sözü söylemekten aslâ çekinmezdi.
Güzel manzûmeleri vardır. Muhyiddîn-i Arabî'nin Füsûs adlı eserine şerh yazdı. Müretteb bir
dîvânı vardır.
Mustafa Mânevî Efendinin şiirlerinden
Selâm eyle
Sabâ! Vakt-i seher ol zülf-i cânâne selâm eyle,
Yolun uðrarsa koþ! Arþ-ý Rahmâna selâm eyle,
Seherde bülbül-i þeydâyý tahrîk eyledim bildim,
Ýden ol gulgule feryâd u efgâne selâm eyle.
Medîne þehrine var Ravda-ý pâke sürüp yüzler,
Varýp, ol hâk-i pây-ý rûh-ý sultâna selâm eyle.
Ebû Bekr, Ömer, Osmân, Ali ile Hasan Hüseyin,
Cenâb-ý Fâtýma ol binti cânâne selâm eyle.
Süheyb-i Rûm u Ammâr ibni Yâsir, Hamze vü Abbâs,
Bütün ahbâb ile ervâh-ý ihvâna selâm eyle.
Azizim Hazret-i pîrim, efendim hâkine yüz sür,
Derûnî iþtiyâk ile o cânâne selâm eyle,
Varýp ol, Kâbetullah'ý ziyâret kýl, tavâf eyle,
Safâ vü Merve'de sa'y eyle, kurbâna selâm eyle.
Eriþip, Ýbn-i Abbâs kabrini bir hoþ ziyâret kýl,
Bütün Eshâba, Ýbn-i Ammi sultâna selâm eyle.
Oradan uðra Baðdât'a sürüp ol hâke hem yüzler,
Dahi ol kutb-ul-aktâba Þeyh Geylâne selâm eyle.
Eþiðine yüzünü sür fedâ kýl canla baþý,
Ol Abdülkâdirî'nin sen Âsitânýna selâm eyle.
Eriþ Mûsâ-ýKâzým hem eimme zümresine hep,
Ferîd-üd-dehr olan ol ismi Nu'mân'a selâm eyle.
Cemî-i müctehidler mâ takaddem ve mâ teehhar hep,
Kubûrin kýl ziyâret ehl-i irfâne selâm eyle.
Bilâd-ý ehl-i Ýslâm'ýn cemîsini ol devvâr,
Ledünnî ehline hep, pâdiþâhâne selâm eyle.
Tarîk-ý Nakþibendî Hâcegân ser çeþme-i aktâb,
O pîr-i ekreme, o bahr-ý ummâna selâm eyle.
Dolaþýp Rûm diyârýný hep ziyâret eyle onlarý,
GelipÞam-ý þerîfe bahr-ý Kur'ân'a selâm eyle.
Bilâl ile nice Eshâb u ehlullah makbûrdur.
Dahî Þeyh Arabî, hem Þeyh Arslan'a selâm eyle.
Varýp kýrklar makâmýna husûsen hazret-i Yahyâ,
Ânýn ol ravda-i pâkine rindâne selâm eyle.
Demiþler onda yetmiþ bin kadar var enbiyâ cümle,
Salât eyle selâm et, cümle yeksâne selâm eyle.
Cemî-i enbiyânýn merkad-i pâkine bir bir vur,
Mübârek rûhlarýna pek garîbâne selâm eyle.
Umûmun merkadi ma'lûm deðildir, þüphesiz hakkâ,
Umûmun rûh-ý pâkine habîbâne selâm eyle.
Husûsan Þam içinde garka-i rahmet onlardan,
Ne denlî var ise, hep ehl-i îmâna selâm eyle.
Eriþip Tûr-i Sinâya münevver kabr-i Mûsâ'ya,
Sürüp akdâmýna yüzler, kelîmâne selâm eyle.
Ne küllü var ise hep enbiyâ vü evliyâ cümle.
Zebûr, Ýncil ü Tevrât ve ehl-i Kur'ân'a selâm eyle.
1) Sefînet-ül-Evliyâ; c.1, s.19
2) OsmanlýMüellifleri; c.1, s.165
3) Sâlim Tezkiresi; s.622
4) Vekâyi-ül-Füdelâ; c.2, s.209
5) Ýslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.17, s.134
Anadolu'da yetişen büyük velîlerden. Karabaşvelî'nin oğlu ve halîfesidir. Babasından ve
başka âlimlerden zâhirî ilimleri tahsîl etti.Tasavvuf yolunda, babasının yanında kemâle geldi.
Doğum târihi ve yeri bilinmemektedir. 1690 (H.1102) senesinde Sokullu Mehmed Paşa
dergâhına hoca olarak tâyin edildi.Beş sene burada halkı doğru yola sevk etmek için vâz ve
nasîhatta bulundu. Sonra Ordu-yu Hümâyûn'a tâyin edildi. Orada da vâz ve nasîhatlarına
devâm etti. 1702 (H.1114) senesinde İstanbul'da vefât etti. Üsküdar'daki Nasûhî dergâhında
bulunan kabristana defnedildi.
Mustafa Mânevî Efendi, ârif ve kâmil bir zât idi. Doğru sözü söylemekten aslâ çekinmezdi.
Güzel manzûmeleri vardır. Muhyiddîn-i Arabî'nin Füsûs adlı eserine şerh yazdı. Müretteb bir
dîvânı vardır.
Mustafa Mânevî Efendinin şiirlerinden
Selâm eyle
Sabâ! Vakt-i seher ol zülf-i cânâne selâm eyle,
Yolun uðrarsa koþ! Arþ-ý Rahmâna selâm eyle,
Seherde bülbül-i þeydâyý tahrîk eyledim bildim,
Ýden ol gulgule feryâd u efgâne selâm eyle.
Medîne þehrine var Ravda-ý pâke sürüp yüzler,
Varýp, ol hâk-i pây-ý rûh-ý sultâna selâm eyle.
Ebû Bekr, Ömer, Osmân, Ali ile Hasan Hüseyin,
Cenâb-ý Fâtýma ol binti cânâne selâm eyle.
Süheyb-i Rûm u Ammâr ibni Yâsir, Hamze vü Abbâs,
Bütün ahbâb ile ervâh-ý ihvâna selâm eyle.
Azizim Hazret-i pîrim, efendim hâkine yüz sür,
Derûnî iþtiyâk ile o cânâne selâm eyle,
Varýp ol, Kâbetullah'ý ziyâret kýl, tavâf eyle,
Safâ vü Merve'de sa'y eyle, kurbâna selâm eyle.
Eriþip, Ýbn-i Abbâs kabrini bir hoþ ziyâret kýl,
Bütün Eshâba, Ýbn-i Ammi sultâna selâm eyle.
Oradan uðra Baðdât'a sürüp ol hâke hem yüzler,
Dahi ol kutb-ul-aktâba Þeyh Geylâne selâm eyle.
Eþiðine yüzünü sür fedâ kýl canla baþý,
Ol Abdülkâdirî'nin sen Âsitânýna selâm eyle.
Eriþ Mûsâ-ýKâzým hem eimme zümresine hep,
Ferîd-üd-dehr olan ol ismi Nu'mân'a selâm eyle.
Cemî-i müctehidler mâ takaddem ve mâ teehhar hep,
Kubûrin kýl ziyâret ehl-i irfâne selâm eyle.
Bilâd-ý ehl-i Ýslâm'ýn cemîsini ol devvâr,
Ledünnî ehline hep, pâdiþâhâne selâm eyle.
Tarîk-ý Nakþibendî Hâcegân ser çeþme-i aktâb,
O pîr-i ekreme, o bahr-ý ummâna selâm eyle.
Dolaþýp Rûm diyârýný hep ziyâret eyle onlarý,
GelipÞam-ý þerîfe bahr-ý Kur'ân'a selâm eyle.
Bilâl ile nice Eshâb u ehlullah makbûrdur.
Dahî Þeyh Arabî, hem Þeyh Arslan'a selâm eyle.
Varýp kýrklar makâmýna husûsen hazret-i Yahyâ,
Ânýn ol ravda-i pâkine rindâne selâm eyle.
Demiþler onda yetmiþ bin kadar var enbiyâ cümle,
Salât eyle selâm et, cümle yeksâne selâm eyle.
Cemî-i enbiyânýn merkad-i pâkine bir bir vur,
Mübârek rûhlarýna pek garîbâne selâm eyle.
Umûmun merkadi ma'lûm deðildir, þüphesiz hakkâ,
Umûmun rûh-ý pâkine habîbâne selâm eyle.
Husûsan Þam içinde garka-i rahmet onlardan,
Ne denlî var ise, hep ehl-i îmâna selâm eyle.
Eriþip Tûr-i Sinâya münevver kabr-i Mûsâ'ya,
Sürüp akdâmýna yüzler, kelîmâne selâm eyle.
Ne küllü var ise hep enbiyâ vü evliyâ cümle.
Zebûr, Ýncil ü Tevrât ve ehl-i Kur'ân'a selâm eyle.
1) Sefînet-ül-Evliyâ; c.1, s.19
2) OsmanlýMüellifleri; c.1, s.165
3) Sâlim Tezkiresi; s.622
4) Vekâyi-ül-Füdelâ; c.2, s.209
5) Ýslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c.17, s.134