MUSTAFA KEMAL, DEVLETİN SAVAŞTAN ÇEKİLMESİ VE İNGİLİZLERLE BARIŞ ANLAŞMASI YAPILMASI İÇİN ÇALIŞIYOR
Dikkati çeken husus, Mustafa Kemal’in Çanakkale'den İstanbul'a İngilizlere karşı muzaffer olarak dönüşüydü. Bu galibiyetin, Osmanlı Ordusu, Osmanlı Devleti’ndeki bütün Müslümanların ve müttefiklerin üzerinde büyük bir tesiri vardı. Mustafa Kemal, bu zaferden insanları Osmanlı Devleti’nin İngilizlerle muharebe etme kudreti olup olmadığından şüpheye düşürmek ve İngilizlerle tek taraflı bir barış anlaşmasıyla, devletin harpten çekilebileceği fikrini zihinlere yerleştirmek ve devleti Almanları bırakıp İngilizlerle bir olmaya zorlayacak, dahilî bir mücadeleye girişmek için döndü. Bu savaştan önce bu fikirde olduğunu söylüyordu. Ve bunda ısrar ediyordu. Fakat bundan sonra bu fikirlerini, ordunun subayları arasında yaymaya başladı. Yüksek mevki ve nüfuz sahiplerine tesir etmeye çalışıyordu. 0 dereceye vardı ki, açıktan açığa Bakanlara fikirlerini söylüyor, onlara tesir etmeye çalışıyordu.
Bu maksatla Hariciye Vekili Nesimî Bey'i makamında ziyaret etti. Nesimî Bey, Türkiye'nin Almanya tarafında harbe girmesini isteyenlerdendi. Mustafa Kemal’e Anafartalar kahramanı olduğundan iltifat gösterdi. Onunla çok hoş konuşmalar yaptı. Bu konuşmaların hepsi, güzel ve iyi bir temenniden ibaretti. Hususiyle bu sırada devlet, Çanakkale'de Müttefikleri hezimete uğratıp çekilmeye mecbur etmişti. Hariciye Vekili, bu zaferi ve Müttefiklerin hezimetinin tesirini takdir ediyordu. Bu zaferin anlamı, Rusya'ya savaş için lazım olan yardıma mani olmak ve Rusya, aciz olduğundan Fransa'yı, Almanya'nın şiddetli hücumuna maruz bırakmak ve Almanları doğu cephesinden güvence altına almaktı. Böylece Almanya Osmanlı Devleti tarafındaki kefe, Müttefikler tarafındaki kefeye ağır bastı. Hariciye Vekili bunun için ümitliydi. Fakat Mustafa Kemal ümitsizliğini belirttiği gibi, vekile fikirlerini kabul ettirmek için çalıştı. Öyle geliyor ki, o vekilin delillerini daha kuvvetli bulduğundan, tehdide baş vurdu. Vezire şöyle dedi:
"Yakında başına bela edeceğim şeylere katlanmalısın. Siyasilere taviz vermeye ve şahsın üzerinde tesir etmeye fırsat vermeye devam edersen şahsımız ve siyasîlerin tasavvur edemeyeceği kadar güç bir durumla karşı karşıya geleceksiniz." Vezir hiddete gelerek; "Senin onlara ne yapacağını bilmiyorum." dedi. Mustafa Kemal; "Sana memleket tehlikeye doğru gidiyor diyorum. Sen ise aksini iddia ediyorsun. Tabiatiyle vekil olma sıfatınla böyle söylemeye mecbursun. Lakin şahsî kanaatin tamamıyla böyle olmamalıdır. Şüphesiz, hakikatten hiç habersiz değilsin. Hastalığın, felaketin kaynağını biliyorsun." dedi. Vezir tutuldu kaldı. Sonra Mustafa Kemal’e dönerek azimli bir dille ona şöyle hitap etti: "Ey Albayım, siz memleketin içinde bulunduğu durum hakkındaki şüphelerinizi belirtmek için geldiyseniz, bunun yeri ve zamanı değil. Benim yanıma gelmenle hataya düştün. Ben ve arkadaşlarım, Başkumandana mutlak bir şekilde itimat ediyoruz. Bunun için, şüphe ve endişelerinin dağılması için ona gitmeni tavsiye ederim." dedi. Sonra onu, meclisinden gönderdi.
Ertesi gün sabah kendisi de Mustafa Kemal ile arasında geçenleri Başkumandana bildirdi ve gerekenlerin yapılmasını istedi. Başkumandan Mustafa Kemal’in Kafkasya'ya gönderilmesine karar vererek hemen yolladı. Burada bir faaliyet göstermesine imkan verilmeden bir seneden fazla kaldı.
Hariciye Vekiliyle yaptığı bu mülakat Mustafa Kemal’in devleti harpten çıkartmak ve çekilme fikrini devlet adamlarına ve subaylarına açıklamak için ilk resmi teşebbüsüydü. Onun İngilizlerle münasebetlerde bulunarak bunu yaptığını gösteren hiç bir delil yoktu. Bunun için, bu hareketi şahsî görüşü ve içtihadı olarak kabul ediliyordu. Onun uzaklaştırılmasıyla devlet bu fikirden kurtuldu. Fakat bundan sonra muhtelif vesilelerle fikirlerini kuvvetle tatbik ettirmeye, yönetimi ele geçirmeye çalıştı. Bunlarla ihaneti meydana çıktı.
Mustafa Kemal’in Devlet Aleyhine Komplosu
Birinci olay; Kafkas cephesinde bulunduğu esnada meydana geldi. Bu sırada bir inkılap girişimi oldu. Ve onun bu girişimiyle alakası olduğu anlaşıldı. Macar Yakub Cemil Bey ve bazı arkadaşlarıyla beraber Hükümeti devirmek için bir komplo tertip
MUSTAFA KEMAL, DEVLETN SAVATAN EKLMES VE NGLZLERLE BARI ANLAMASI YAPILMASI N ALIIYOR
Dikkati çeken husus, Mustafa Kemal’in Çanakkale'den İstanbul'a İngilizlere karşı muzaffer olarak dönüşüydü. Bu galibiyetin, Osmanlı Ordusu, Osmanlı Devleti’ndeki bütün Müslümanların ve müttefiklerin üzerinde büyük bir tesiri vardı. Mustafa Kemal, bu zaferden insanları Osmanlı Devleti’nin İngilizlerle muharebe etme kudreti olup olmadığından şüpheye düşürmek ve İngilizlerle tek taraflı bir barış anlaşmasıyla, devletin harpten çekilebileceği fikrini zihinlere yerleştirmek ve devleti Almanları bırakıp İngilizlerle bir olmaya zorlayacak, dahilî bir mücadeleye girişmek için döndü. Bu savaştan önce bu fikirde olduğunu söylüyordu. Ve bunda ısrar ediyordu. Fakat bundan sonra bu fikirlerini, ordunun subayları arasında yaymaya başladı. Yüksek mevki ve nüfuz sahiplerine tesir etmeye çalışıyordu. 0 dereceye vardı ki, açıktan açığa Bakanlara fikirlerini söylüyor, onlara tesir etmeye çalışıyordu.
Bu maksatla Hariciye Vekili Nesimî Bey'i makamında ziyaret etti. Nesimî Bey, Türkiye'nin Almanya tarafında harbe girmesini isteyenlerdendi. Mustafa Kemal’e Anafartalar kahramanı olduğundan iltifat gösterdi. Onunla çok hoş konuşmalar yaptı. Bu konuşmaların hepsi, güzel ve iyi bir temenniden ibaretti. Hususiyle bu sırada devlet, Çanakkale'de Müttefikleri hezimete uğratıp çekilmeye mecbur etmişti. Hariciye Vekili, bu zaferi ve Müttefiklerin hezimetinin tesirini takdir ediyordu. Bu zaferin anlamı, Rusya'ya savaş için lazım olan yardıma mani olmak ve Rusya, aciz olduğundan Fransa'yı, Almanya'nın şiddetli hücumuna maruz bırakmak ve Almanları doğu cephesinden güvence altına almaktı. Böylece Almanya Osmanlı Devleti tarafındaki kefe, Müttefikler tarafındaki kefeye ağır bastı. Hariciye Vekili bunun için ümitliydi. Fakat Mustafa Kemal ümitsizliğini belirttiği gibi, vekile fikirlerini kabul ettirmek için çalıştı. Öyle geliyor ki, o vekilin delillerini daha kuvvetli bulduğundan, tehdide baş vurdu. Vezire şöyle dedi:
"Yakında başına bela edeceğim şeylere katlanmalısın. Siyasilere taviz vermeye ve şahsın üzerinde tesir etmeye fırsat vermeye devam edersen şahsımız ve siyasîlerin tasavvur edemeyeceği kadar güç bir durumla karşı karşıya geleceksiniz." Vezir hiddete gelerek; "Senin onlara ne yapacağını bilmiyorum." dedi. Mustafa Kemal; "Sana memleket tehlikeye doğru gidiyor diyorum. Sen ise aksini iddia ediyorsun. Tabiatiyle vekil olma sıfatınla böyle söylemeye mecbursun. Lakin şahsî kanaatin tamamıyla böyle olmamalıdır. Şüphesiz, hakikatten hiç habersiz değilsin. Hastalığın, felaketin kaynağını biliyorsun." dedi. Vezir tutuldu kaldı. Sonra Mustafa Kemal’e dönerek azimli bir dille ona şöyle hitap etti: "Ey Albayım, siz memleketin içinde bulunduğu durum hakkındaki şüphelerinizi belirtmek için geldiyseniz, bunun yeri ve zamanı değil. Benim yanıma gelmenle hataya düştün. Ben ve arkadaşlarım, Başkumandana mutlak bir şekilde itimat ediyoruz. Bunun için, şüphe ve endişelerinin dağılması için ona gitmeni tavsiye ederim." dedi. Sonra onu, meclisinden gönderdi.
Ertesi gün sabah kendisi de Mustafa Kemal ile arasında geçenleri Başkumandana bildirdi ve gerekenlerin yapılmasını istedi. Başkumandan Mustafa Kemal’in Kafkasya'ya gönderilmesine karar vererek hemen yolladı. Burada bir faaliyet göstermesine imkan verilmeden bir seneden fazla kaldı.
Hariciye Vekiliyle yaptığı bu mülakat Mustafa Kemal’in devleti harpten çıkartmak ve çekilme fikrini devlet adamlarına ve subaylarına açıklamak için ilk resmi teşebbüsüydü. Onun İngilizlerle münasebetlerde bulunarak bunu yaptığını gösteren hiç bir delil yoktu. Bunun için, bu hareketi şahsî görüşü ve içtihadı olarak kabul ediliyordu. Onun uzaklaştırılmasıyla devlet bu fikirden kurtuldu. Fakat bundan sonra muhtelif vesilelerle fikirlerini kuvvetle tatbik ettirmeye, yönetimi ele geçirmeye çalıştı. Bunlarla ihaneti meydana çıktı.
Mustafa Kemal’in Devlet Aleyhine Komplosu
Birinci olay; Kafkas cephesinde bulunduğu esnada meydana geldi. Bu sırada bir inkılap girişimi oldu. Ve onun bu girişimiyle alakası olduğu anlaşıldı. Macar Yakub Cemil Bey ve bazı arkadaşlarıyla beraber Hükümeti devirmek için bir komplo tertip
MUSTAFA KEMAL, DEVLETN SAVATAN EKLMES VE NGLZLERLE BARI ANLAMASI YAPILMASI N ALIIYOR