Sosyal hayatta bazı işler vardır ki, onlarda kadınların da bulunması gereklidir. Bunların başında ilim, eğitim, sağlık ve muhtaçların desteklenmesi gelir.
Asr-ı saâdet'te kadınların cemiyet içinde icra ettikleri pek çok hizmet vardır. Bütün bunlar, rahmet Peygamberi'nin (s.a.v) kontrol ve nezaretinde olmaktaydı.
Kadınlar erkek topluluklarında, istedikleri gibi soru sorup islâm'ı öğrenemediklerini anlayınca, Hz. Peygamber'den kendileri için özel bir gün belirlemesini istediler. Resûl-i Ekrem (s.a.v) onlara haftada bir gün belirledi ve o günde yalnız hanımların irşadı ile meşgul oldu. (01)
Bazı sahabe hanımlarının savaşlara katılarak mücahidlere moral verdikleri, yemek hazırladıkları, hasta bakıcılık ve yaraları sarma gibi geri hizmetlerde bulundukları bilinmektedir.
Meselâ Ümmü Atıyye (r.ah) Hz. Peygamberle birlikte yedi savaşa katılmıştır. (02)
Hz. Âişe ve Ümmü Süleym (r.ah) Uhud Savaşı'nda geri hizmetlerde bulunmuşlardır. (03)
Bir grup kadın sahabe de Hayber'i kuşatan orduya katılarak geri hizmetlerde görev almışlardır. (04)
Huneyn gününde bir hançer edinen Ümmü Seleme, bunu ne yapacağını soran Resûlullah'a (s.a.v), "Eğer müşriklerden biri bana yaklaşırsa, bununla onun kamını yaracağım" diye cevap vermiştir. (05)
Sahabeden Ümmü Haram (r.ah) Hz. Osman devrinde, kocası Ubâde b. Sâmit (r.a) ile birlikte Kıbrıs'ın fethi için deniz yolculuğuna çıkmıştı. O, Allah yolunda İslâm askerleri ile birlikte savaşa çıkmak için bizzat Allah Resûlü'nden (s.a.v) dua almıştı. Kıbrıs'a vardıklarında bindiği hayvanından düşerek şehid olmuştur. Kabri Kıbrıs'tadır. (06)
Hz. Ömer (r.a), müslüman kadınlardan birini çarşı-pazarda asayişi kontrol için görevlendirmişti.
Bütün hicretlerde ve Allah yolundaki biatlarda kadınlar da vardı.
İslâm'ın ilk dönemlerindeki kadınların bu faaliyetleri erkeklerin yanında ve çoğu kere onların toplulukları içinde yapılmıştır. Ancak bütün bunlar islâmî ölçü, edep ve haya sınırları içinde olmuştur.
Sonuç olarak yukarıda arzettiğimiz hadis ve sahabe uygulamalarından da anlaşılacağı gibi İslâm, erkek ve kadını tamamen birbirinden ayırmış ve kadını eve hapsetmiş değildir.
Günümüzde de gerektiği zaman kadınlar kendilerine düşen bu hizmetlerde yerlerini alabilirler. Kadın evinin dışında bir iş yapacağı zaman şunlara dikkat etmelidir:
Önce kocasına bilgi vermeli ve izin almalıdır. Yapacağı iş bir zaruret veya ihtiyaç derecesinde gerekli olmalıdır. Evin dışındaki iş, evin içindeki düzeni ve huzuru bozmamalıdır. Meselâ farz derecesinde olan hizmetler terkedilip nafilenin peşinde koşmamalıdır.
01-Buhârî, İlim, 36; Ahmed, Müsned, 3/34.
02-Müslim, Cihâd, 141; ibn Mâce, Cihâd, 37; Dârimî, Cihâd, 29; Ahmed, Müsned, 5/84.
03-Buhârî, Cihâd, 65, 66, Menâkıbü'l-Ensâr, 18, Megâzî 18; Müslim, Cihâd, 136. : 04- Ebû Davud, Cihâd, 141; Ahmed, Müsned, 5/271.
05-Müslim, Cihâd, 134.
06-Buhârî, Cihâd, 3, 4, Ta'bir, 12; Müslim, İmâre, 160,182; Ebû Davud, Cihâd, 9; Ni-sâî, Cihâd, 40; İbn Mâce, Cihâd, 10.
Kadın ve Aile İlmihali
Dilaver Selvi
Asr-ı saâdet'te kadınların cemiyet içinde icra ettikleri pek çok hizmet vardır. Bütün bunlar, rahmet Peygamberi'nin (s.a.v) kontrol ve nezaretinde olmaktaydı.
Kadınlar erkek topluluklarında, istedikleri gibi soru sorup islâm'ı öğrenemediklerini anlayınca, Hz. Peygamber'den kendileri için özel bir gün belirlemesini istediler. Resûl-i Ekrem (s.a.v) onlara haftada bir gün belirledi ve o günde yalnız hanımların irşadı ile meşgul oldu. (01)
Bazı sahabe hanımlarının savaşlara katılarak mücahidlere moral verdikleri, yemek hazırladıkları, hasta bakıcılık ve yaraları sarma gibi geri hizmetlerde bulundukları bilinmektedir.
Meselâ Ümmü Atıyye (r.ah) Hz. Peygamberle birlikte yedi savaşa katılmıştır. (02)
Hz. Âişe ve Ümmü Süleym (r.ah) Uhud Savaşı'nda geri hizmetlerde bulunmuşlardır. (03)
Bir grup kadın sahabe de Hayber'i kuşatan orduya katılarak geri hizmetlerde görev almışlardır. (04)
Huneyn gününde bir hançer edinen Ümmü Seleme, bunu ne yapacağını soran Resûlullah'a (s.a.v), "Eğer müşriklerden biri bana yaklaşırsa, bununla onun kamını yaracağım" diye cevap vermiştir. (05)
Sahabeden Ümmü Haram (r.ah) Hz. Osman devrinde, kocası Ubâde b. Sâmit (r.a) ile birlikte Kıbrıs'ın fethi için deniz yolculuğuna çıkmıştı. O, Allah yolunda İslâm askerleri ile birlikte savaşa çıkmak için bizzat Allah Resûlü'nden (s.a.v) dua almıştı. Kıbrıs'a vardıklarında bindiği hayvanından düşerek şehid olmuştur. Kabri Kıbrıs'tadır. (06)
Hz. Ömer (r.a), müslüman kadınlardan birini çarşı-pazarda asayişi kontrol için görevlendirmişti.
Bütün hicretlerde ve Allah yolundaki biatlarda kadınlar da vardı.
İslâm'ın ilk dönemlerindeki kadınların bu faaliyetleri erkeklerin yanında ve çoğu kere onların toplulukları içinde yapılmıştır. Ancak bütün bunlar islâmî ölçü, edep ve haya sınırları içinde olmuştur.
Sonuç olarak yukarıda arzettiğimiz hadis ve sahabe uygulamalarından da anlaşılacağı gibi İslâm, erkek ve kadını tamamen birbirinden ayırmış ve kadını eve hapsetmiş değildir.
Günümüzde de gerektiği zaman kadınlar kendilerine düşen bu hizmetlerde yerlerini alabilirler. Kadın evinin dışında bir iş yapacağı zaman şunlara dikkat etmelidir:
Önce kocasına bilgi vermeli ve izin almalıdır. Yapacağı iş bir zaruret veya ihtiyaç derecesinde gerekli olmalıdır. Evin dışındaki iş, evin içindeki düzeni ve huzuru bozmamalıdır. Meselâ farz derecesinde olan hizmetler terkedilip nafilenin peşinde koşmamalıdır.
01-Buhârî, İlim, 36; Ahmed, Müsned, 3/34.
02-Müslim, Cihâd, 141; ibn Mâce, Cihâd, 37; Dârimî, Cihâd, 29; Ahmed, Müsned, 5/84.
03-Buhârî, Cihâd, 65, 66, Menâkıbü'l-Ensâr, 18, Megâzî 18; Müslim, Cihâd, 136. : 04- Ebû Davud, Cihâd, 141; Ahmed, Müsned, 5/271.
05-Müslim, Cihâd, 134.
06-Buhârî, Cihâd, 3, 4, Ta'bir, 12; Müslim, İmâre, 160,182; Ebû Davud, Cihâd, 9; Ni-sâî, Cihâd, 40; İbn Mâce, Cihâd, 10.
Kadın ve Aile İlmihali
Dilaver Selvi
