İnsanın imanda ve ihlasta mesafe alıp inkişaf etmesi çok değerli duygu ve davranışlara sahip olmasına sebeptir. Maneviyatta ilerleyen insan, çevrenin etkisinden kurtulur, sadece Allah rızasına kilitlenir. Davranışlarını da buna göre düzenleyerek örnek bir hayat yaşar.
Bugün sizlere imanda ve ihlasta inkişaf ederek dinde derinleşmiş bu örnek hayatlardan çeşitli davranış misalleri sunmak istiyorum. Muhtemelen siz de benim gibi bu misalleri ibretle okuyacak, tefekkür edeceksiniz.
Şam'ın ileri gelen âlimlerinden İbn-i Muhayriz (vefatı: 99), alışveriş için kimsenin dikkatini çekmeden bir dükkana girmiş, alacağı malları seçiyordu. Geriden biri kendisini fark edince hemen dükkan sahibinin kulağına eğilip haber verdi:
- Şu mallara bakan zat Şam ve Kudüs'ün büyük din âlimlerinden İbni Muhayriz'dir. Ona ucuz fiyata ver.
Bu tanıtımı duyan İbni Muhayriz ,kitaplık çapta bir ikazda bulunur;
- Biz buraya paramızla mal almaya geldik, dinimizle, ilmimizle değil! Bizim ilmimiz İslam'ı doğru yaşamak içindir, menfaatimize alet etmek için değildir. Lütfen bizi ilmini menfaatine alet eder hale getirmeyin! Herkese nasıl satıyorsanız bize de aynı fiyattan satış yapın, bir ayırım yapmayın.
Böyle ilim adamı örneğine ne kadar muhtacız bugün değil mi?
Büyük müçtehid Ahmed bin Hanbel (H. 241) Bağdat'ta pazardan dönüyordu. Onu elinde çantasıyla gören biri koşarak gelip çantasını taşımak istedi. Vermek istemeyince de ısrar etti:
- Efendim bizim vazifemizdir büyüklerimize hizmet!..
Ahmed bin Hanbel ise:
- Biz kendimizi çantası taşınacak büyüklerden bilirsek bu kibir olur, küçüklerden biri olduğumuzun delilini teşkil eder... Bu sebeple bizi büyüklerden bilmek size sevap getirse bile bize günah kazandırır. En iyisi, kendimi çantası taşınacak büyüklerden biri saymayıp yükümü kendim taşımalıyım. Çünkü mahşerde de herkes kendi yükünü kendisi taşıyacak, kimse kimsenin yükünü yüklenmeyecektir...
Yahya bin Muaz'a biri şöyle sordu:
- Ben ihlasta ilerlemek istiyorum. Nasıl anlarım ihlasta ilerlediğimi?
Şöyle cevap verdi Yahya bin Muaz: - Seni övenle yeren, nazarında eşit oluyorsa ihlasta ilerliyorsun demektir. Öyle değil de seni öveni seviyor, yerene kızıyorsan ihlasta yerinde sayıyorsun, ilerleme yok demektir.
Gerçekten de insanların ne övmesi kurtarır ne de yermesi batırır. Mühim olan Allah'ın övmesidir.
Hz. Aişe'ye sorarlar:
- İnsan kendinin iyilerden olduğunu nasıl anlayabilir? Şöyle cevap verir:
- Ne zaman kendini kötülerden bilirse o zaman!
- Kötülerden olduğunu ne zaman anlar?
- Ne zaman iyilerden biri olduğunu düşünmeye başlarsa, o zaman kötülerden olduğu anlaşılır!
Gönenli Mehmet Efendi (vefatı: 1991) elini öpmek isteyene asla el öptürmez, üstelik çıkışarak söylenirdi:
- Benim elimi öpeceğine kendi elini öp! Çünkü derdi, benim elimi öpme tevazuuna sahip olanın eli öpülür. Öyle ise sen kendi elini öp!
- İyi ama dediler, biz büyüklerimizin elini öpmek isteriz. - Siz dedi, bizi büyüklerden bilirseniz sevap alırsınız; ama biz kendimizi büyüklerden bilirsek günaha gireriz. Çünkü kendini büyüklerden bilen adam kibirleniyor demektir, kibirlenen adam büyüklerden olamaz. İşte size iman ve ihlasta ilerleyenlerden düşünce ve davranış örnekleri... Bunlar İslam'ı sözle tebliğden önce halle yaşayarak örnek olmaktalar. Bugün aradığımız da bunlar olsa gerektir. Sözle tebliğden önce, yaşayarak temsil etme örnekleri...
Bugün sizlere imanda ve ihlasta inkişaf ederek dinde derinleşmiş bu örnek hayatlardan çeşitli davranış misalleri sunmak istiyorum. Muhtemelen siz de benim gibi bu misalleri ibretle okuyacak, tefekkür edeceksiniz.
Şam'ın ileri gelen âlimlerinden İbn-i Muhayriz (vefatı: 99), alışveriş için kimsenin dikkatini çekmeden bir dükkana girmiş, alacağı malları seçiyordu. Geriden biri kendisini fark edince hemen dükkan sahibinin kulağına eğilip haber verdi:
- Şu mallara bakan zat Şam ve Kudüs'ün büyük din âlimlerinden İbni Muhayriz'dir. Ona ucuz fiyata ver.
Bu tanıtımı duyan İbni Muhayriz ,kitaplık çapta bir ikazda bulunur;
- Biz buraya paramızla mal almaya geldik, dinimizle, ilmimizle değil! Bizim ilmimiz İslam'ı doğru yaşamak içindir, menfaatimize alet etmek için değildir. Lütfen bizi ilmini menfaatine alet eder hale getirmeyin! Herkese nasıl satıyorsanız bize de aynı fiyattan satış yapın, bir ayırım yapmayın.
Böyle ilim adamı örneğine ne kadar muhtacız bugün değil mi?
Büyük müçtehid Ahmed bin Hanbel (H. 241) Bağdat'ta pazardan dönüyordu. Onu elinde çantasıyla gören biri koşarak gelip çantasını taşımak istedi. Vermek istemeyince de ısrar etti:
- Efendim bizim vazifemizdir büyüklerimize hizmet!..
Ahmed bin Hanbel ise:
- Biz kendimizi çantası taşınacak büyüklerden bilirsek bu kibir olur, küçüklerden biri olduğumuzun delilini teşkil eder... Bu sebeple bizi büyüklerden bilmek size sevap getirse bile bize günah kazandırır. En iyisi, kendimi çantası taşınacak büyüklerden biri saymayıp yükümü kendim taşımalıyım. Çünkü mahşerde de herkes kendi yükünü kendisi taşıyacak, kimse kimsenin yükünü yüklenmeyecektir...
Yahya bin Muaz'a biri şöyle sordu:
- Ben ihlasta ilerlemek istiyorum. Nasıl anlarım ihlasta ilerlediğimi?
Şöyle cevap verdi Yahya bin Muaz: - Seni övenle yeren, nazarında eşit oluyorsa ihlasta ilerliyorsun demektir. Öyle değil de seni öveni seviyor, yerene kızıyorsan ihlasta yerinde sayıyorsun, ilerleme yok demektir.
Gerçekten de insanların ne övmesi kurtarır ne de yermesi batırır. Mühim olan Allah'ın övmesidir.
Hz. Aişe'ye sorarlar:
- İnsan kendinin iyilerden olduğunu nasıl anlayabilir? Şöyle cevap verir:
- Ne zaman kendini kötülerden bilirse o zaman!
- Kötülerden olduğunu ne zaman anlar?
- Ne zaman iyilerden biri olduğunu düşünmeye başlarsa, o zaman kötülerden olduğu anlaşılır!
Gönenli Mehmet Efendi (vefatı: 1991) elini öpmek isteyene asla el öptürmez, üstelik çıkışarak söylenirdi:
- Benim elimi öpeceğine kendi elini öp! Çünkü derdi, benim elimi öpme tevazuuna sahip olanın eli öpülür. Öyle ise sen kendi elini öp!
- İyi ama dediler, biz büyüklerimizin elini öpmek isteriz. - Siz dedi, bizi büyüklerden bilirseniz sevap alırsınız; ama biz kendimizi büyüklerden bilirsek günaha gireriz. Çünkü kendini büyüklerden bilen adam kibirleniyor demektir, kibirlenen adam büyüklerden olamaz. İşte size iman ve ihlasta ilerleyenlerden düşünce ve davranış örnekleri... Bunlar İslam'ı sözle tebliğden önce halle yaşayarak örnek olmaktalar. Bugün aradığımız da bunlar olsa gerektir. Sözle tebliğden önce, yaşayarak temsil etme örnekleri...