İlkeli olmak; davranış biçimlerini belli kurallara, disipline göre yapmak demektir. Top yekün insan yaşantısını şekillendiren, varlığının sebeplerini açıklayan kurallar bütünü de ilkeli olma şeklinde tanımlayabiliriz. Beşer fıtratı; ilkesellikten uzak, isteyerek yada istemeyerek hayata hükmeden ilkelerle kuşanmaktadır. Hiçbir beşer yoktur ki, varlığını tanımlarken ilkeli olmasın. Nasıl ki, kainatın varlığının tanımı ilkelerle ifade ediliyorsa, beşer fıtratı da ilkelerle donatılmıştır. Kainatı ilkelerle donatan Rab; beşer fıtratını da bu noktada donanımlı kılmıştır. Dolayısıyla; sosyal hayattaki ilkeli oluşu tanımlayan bir kavram olarak sünnetullahı görmekteyiz.
Şeytanın Rabbin emri gereğince insana secde etmesini istemesindeki tavırla başlamakta ilkeleri donanmak. Pratik hayattaki bu ilkeli tavırları hemen her dönemde gözlemlemekteyiz. Öyke ki rabbi inkar etmelerinin onun hükümdarlığını göklere, kainata has kılıp, yeryüzünde beşer düşüncesini hakimiyetini sağlamak bu ilkeli tavrın ifadesidir. Tek olup, eşi benzeri, muadili olmayan, yaratıp belli bir düzene koyan Rabbin uluhiyetini kabul edip rububiyet noktasında ona eşler koşmak beşer fıtratının içerisinde bulunduğu kaosun, bunalımlarının bir neticesidir. O yaratan, daha sonra köşesine çekilen, sosyal hayata karışmayan, belli zaman ve mekanlarda kendisine yönelen, rızasına mazhar olunan ilkeliği kabullenmez. Yarattığı fıtratta bu noktada mutmain olmaz. Yaradılış itibarıyla beşer fıtratı rabbani ilkelerle donanımlı iken, rububiyet noktasında ona eş koşulmasıyla adeta örtülmekte, aslına dönememekte, engellenmektedir. Rabbani ilkeliği esas alan düşünce için elbette durum böyle değildir. Uluhiyette ve rububiyette ki rabbani tavırlar, beşer fıtratının doğal tavırlarıdır.
İlahi hitabın idraki içerisindeki ilkeli oluş, esasen beşerin hem kendi fıtratıyla, hem de kainatın fıtratıyla uyumluluk arzeder. Bu idrak topyekün hayatı tanımlar, dolayısıyla bu ilkeli tavırda vahye rağmen muhayyerlik yoktur. Varlığı tanımlarken amaç ve araç birlikteliği vardır. Bir başka ifadeyle amaç ne ise araçta aynıdır. "Emrolunduğun gibi dosdoğru ol" (11/112) ilahi hitabı pratikte nasıl bir ilkeli oluşu ortaya koymaktadır. Dosdoğru olmak, ilkeli olmaktır. Eğilip bükülmeden, eviripçevirmeden yaradılışta fıtratın teslimiyeti gibi bir teslimiyet. Diğer bir ifade ile ilkeli duruş. Esasen kastımızda budur. Ümmet içerisinde de sorun buradadır. İlkeli duramamak. İlahi hitabın takipçisi olan fertler, pratik hayatlarında amaçaraç ikilemindeki ahengi yakaladığı an ilkeli duruş gerçekleşecektir. Varlığın sebeplerini rabbanilikle ifade eden düşünce, her dönemin istikbar güçlerince sindirilmeye, yok edilmeye çalışılmıştır. Evrensel istikbar,hiçbir dönemde kendi ilkeselliğinin dışına çıkılmasını veya bir başka disiplinin hayata hükmetmesini istemez. Bugün küresel bir terör estirip, müslüman halkların üzerine saldıran emperyalist güçler ve yerli işbirlikçi güçleri, bu ülkelere demokrasi, insan hakları, müreffeh bir yaşam tarzı sunarken ilkelerini dayatmaktadır. Bunun karşısında ortaya konulan ilkeli tavırlar pratik olarak bölgesel farklılıklar arz etse de neticede rabbanidir.
ilahi hitabın idraki içerisinde olan fert, pratikte kainatla uyumlu duruşunu kuşanmalı, vahyin ortaya koyduğu duruşu ilke edinmeli, varlığını buna adamalıdır. İlkeli bu duruşu beraberinde ferdi ve toplumsal değişimi kaçınılmaz kılacaktır. Unutmamalı ki, bu ilkeli tavırlarımız fıtrat inkilabını gerçekleştirecek; atıl olan beşer fıtratı bu ilkesellikle üzerindeki örtüleri atıp mutmain olarak rabbine dönecektir..
Şeytanın Rabbin emri gereğince insana secde etmesini istemesindeki tavırla başlamakta ilkeleri donanmak. Pratik hayattaki bu ilkeli tavırları hemen her dönemde gözlemlemekteyiz. Öyke ki rabbi inkar etmelerinin onun hükümdarlığını göklere, kainata has kılıp, yeryüzünde beşer düşüncesini hakimiyetini sağlamak bu ilkeli tavrın ifadesidir. Tek olup, eşi benzeri, muadili olmayan, yaratıp belli bir düzene koyan Rabbin uluhiyetini kabul edip rububiyet noktasında ona eşler koşmak beşer fıtratının içerisinde bulunduğu kaosun, bunalımlarının bir neticesidir. O yaratan, daha sonra köşesine çekilen, sosyal hayata karışmayan, belli zaman ve mekanlarda kendisine yönelen, rızasına mazhar olunan ilkeliği kabullenmez. Yarattığı fıtratta bu noktada mutmain olmaz. Yaradılış itibarıyla beşer fıtratı rabbani ilkelerle donanımlı iken, rububiyet noktasında ona eş koşulmasıyla adeta örtülmekte, aslına dönememekte, engellenmektedir. Rabbani ilkeliği esas alan düşünce için elbette durum böyle değildir. Uluhiyette ve rububiyette ki rabbani tavırlar, beşer fıtratının doğal tavırlarıdır.
İlahi hitabın idraki içerisindeki ilkeli oluş, esasen beşerin hem kendi fıtratıyla, hem de kainatın fıtratıyla uyumluluk arzeder. Bu idrak topyekün hayatı tanımlar, dolayısıyla bu ilkeli tavırda vahye rağmen muhayyerlik yoktur. Varlığı tanımlarken amaç ve araç birlikteliği vardır. Bir başka ifadeyle amaç ne ise araçta aynıdır. "Emrolunduğun gibi dosdoğru ol" (11/112) ilahi hitabı pratikte nasıl bir ilkeli oluşu ortaya koymaktadır. Dosdoğru olmak, ilkeli olmaktır. Eğilip bükülmeden, eviripçevirmeden yaradılışta fıtratın teslimiyeti gibi bir teslimiyet. Diğer bir ifade ile ilkeli duruş. Esasen kastımızda budur. Ümmet içerisinde de sorun buradadır. İlkeli duramamak. İlahi hitabın takipçisi olan fertler, pratik hayatlarında amaçaraç ikilemindeki ahengi yakaladığı an ilkeli duruş gerçekleşecektir. Varlığın sebeplerini rabbanilikle ifade eden düşünce, her dönemin istikbar güçlerince sindirilmeye, yok edilmeye çalışılmıştır. Evrensel istikbar,hiçbir dönemde kendi ilkeselliğinin dışına çıkılmasını veya bir başka disiplinin hayata hükmetmesini istemez. Bugün küresel bir terör estirip, müslüman halkların üzerine saldıran emperyalist güçler ve yerli işbirlikçi güçleri, bu ülkelere demokrasi, insan hakları, müreffeh bir yaşam tarzı sunarken ilkelerini dayatmaktadır. Bunun karşısında ortaya konulan ilkeli tavırlar pratik olarak bölgesel farklılıklar arz etse de neticede rabbanidir.
ilahi hitabın idraki içerisinde olan fert, pratikte kainatla uyumlu duruşunu kuşanmalı, vahyin ortaya koyduğu duruşu ilke edinmeli, varlığını buna adamalıdır. İlkeli bu duruşu beraberinde ferdi ve toplumsal değişimi kaçınılmaz kılacaktır. Unutmamalı ki, bu ilkeli tavırlarımız fıtrat inkilabını gerçekleştirecek; atıl olan beşer fıtratı bu ilkesellikle üzerindeki örtüleri atıp mutmain olarak rabbine dönecektir..