Zahide Topcu
İffeti ve Dili Korumak İçin Nasıl Konuşmalıdır?
Bu yazımızda da bir insanın sözünün tesirli olması ve çevresindekilerin istifade edebilmesi için gerekli olan birtakım hususları ifade etmek istiyorum:
1-Açık ve net bir şekilde, muhâtabın seviyesine uygun konuşmalıdır. Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, herkesin rahatça anlayabilmesi için konuşmalarında neredeyse kelimeleri sayılacak derecede tane tane konuşur, bazı önemli şeyleri akılda kalması için üç kere tekrar ederdi.
2-Yapmacık kelimelerle kendini farklı göstermemeli ve bilgiçlik taslamamalıdır. Bu şekilde konuşmak, insanın samimiyetini gölgeler, söylediklerini tesirsiz kılar.
3-Bağırıp çağırarak, yüksek sesle değil, yumuşak tonla, sesini alçaltarak konuşmalıdır. Âyet-i kerîmede yüksek sesle konuşmak yerilmiştir: “Sesini alçalt. Unutma ki, seslerin en kötüsü merkeb sesidir.” buyrulmuştur. (Lokman, 19)
4-Üç kişi birlikte iken bunlardan ikisi kendi aralarında gizli konuşmamalıdır. Bu, karşısındakini hafife almak, saygısızlık ve edepsizliktir. Aynı zamanda bu fısıltılı konuşma, üçüncü kişide sûizan ve kırgınlıklara sebep olabilir.
5-Bir mecliste bir mevzû açılmışsa, ilk söz hakkını büyüklere bırakmalıdır. Sonra büyüklerin izniyle küçükler de konuşabilir. Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- zamanında, böyle bir mevzû konuşulurken ilk konuşan, küçük yaşta biri olmuştu. Peygamber Efendimiz, ona: “Sözü, büyüklerine bırak.” diye iki kere tekrarlayarak emir buyurdu.
6-Az ve öz konuşmalıdır. Lüzumsuz tafsilâtta bulunmamalıdır. “Allâh’ı anmaksızın çok konuşmayın.” (Hadîs-i şerîf)
7-Maddî ve mânevî bir faydası olmayan sözlerden şiddetle kaçınmalıdır. Zira kişinin konuştuğu her söz ve her kelime melekler tarafından kayda alınmaktadır.
8-Kişi; helâl mi, haram mı; hayır mı, şer mi, ne olduğunu kestiremediği bir sözü söylememelidir. Ve daha önemlisi, haram olduğunu kesin olarak bildiği bir şeyi helâl, helâl olduğunu kesin olarak bildiği bir şeyi de haram kılmamalıdır. Çünkü haram ve helâl kılma yetkisi, sadece Allâh’a ve Rasûlü’ne âittir.
9-İkili münâsebetlerde insanı müşkül duruma sokacak sözlerden kaçınmalıdır. Hazret-i Peygamber -sallallâhu aleyhi ve sellem- “Yarın özür dilemek zorunda kalacağın bir söz söyleme.” buyuruyor.
10-Mü’min, her hâlükârda doğru konuşmalı, yalandan kaçınmalıdır. Zira yalanın kökü cehennemdedir ve yalan söyleye söyleye insan cehennemlik hâle gelir. Diğer bir ifâdeyle, insanın cennete ya da cehenneme gitmesi, dilinin ucundadır. Çünkü kelime-i şehâdet ve kelime-i küfür dille ifade edilir.
11-İstikbâle ait bir şeyi söylerken mutlaka “inşâallâh” diyerek konuşmalıdır. Zira âyet-i kerîmelerde, “İnşâallah kelimesini kullanmadıktan sonra «Bir işi (mutlaka) yapacağım!» deme.” buyrulmuştur. (el-Kehf, 23-24)
İffeti ve Dili Korumak İçin Nasıl Konuşmalıdır?
Bu yazımızda da bir insanın sözünün tesirli olması ve çevresindekilerin istifade edebilmesi için gerekli olan birtakım hususları ifade etmek istiyorum:
1-Açık ve net bir şekilde, muhâtabın seviyesine uygun konuşmalıdır. Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, herkesin rahatça anlayabilmesi için konuşmalarında neredeyse kelimeleri sayılacak derecede tane tane konuşur, bazı önemli şeyleri akılda kalması için üç kere tekrar ederdi.
2-Yapmacık kelimelerle kendini farklı göstermemeli ve bilgiçlik taslamamalıdır. Bu şekilde konuşmak, insanın samimiyetini gölgeler, söylediklerini tesirsiz kılar.
3-Bağırıp çağırarak, yüksek sesle değil, yumuşak tonla, sesini alçaltarak konuşmalıdır. Âyet-i kerîmede yüksek sesle konuşmak yerilmiştir: “Sesini alçalt. Unutma ki, seslerin en kötüsü merkeb sesidir.” buyrulmuştur. (Lokman, 19)
4-Üç kişi birlikte iken bunlardan ikisi kendi aralarında gizli konuşmamalıdır. Bu, karşısındakini hafife almak, saygısızlık ve edepsizliktir. Aynı zamanda bu fısıltılı konuşma, üçüncü kişide sûizan ve kırgınlıklara sebep olabilir.
5-Bir mecliste bir mevzû açılmışsa, ilk söz hakkını büyüklere bırakmalıdır. Sonra büyüklerin izniyle küçükler de konuşabilir. Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- zamanında, böyle bir mevzû konuşulurken ilk konuşan, küçük yaşta biri olmuştu. Peygamber Efendimiz, ona: “Sözü, büyüklerine bırak.” diye iki kere tekrarlayarak emir buyurdu.
6-Az ve öz konuşmalıdır. Lüzumsuz tafsilâtta bulunmamalıdır. “Allâh’ı anmaksızın çok konuşmayın.” (Hadîs-i şerîf)
7-Maddî ve mânevî bir faydası olmayan sözlerden şiddetle kaçınmalıdır. Zira kişinin konuştuğu her söz ve her kelime melekler tarafından kayda alınmaktadır.
8-Kişi; helâl mi, haram mı; hayır mı, şer mi, ne olduğunu kestiremediği bir sözü söylememelidir. Ve daha önemlisi, haram olduğunu kesin olarak bildiği bir şeyi helâl, helâl olduğunu kesin olarak bildiği bir şeyi de haram kılmamalıdır. Çünkü haram ve helâl kılma yetkisi, sadece Allâh’a ve Rasûlü’ne âittir.
9-İkili münâsebetlerde insanı müşkül duruma sokacak sözlerden kaçınmalıdır. Hazret-i Peygamber -sallallâhu aleyhi ve sellem- “Yarın özür dilemek zorunda kalacağın bir söz söyleme.” buyuruyor.
10-Mü’min, her hâlükârda doğru konuşmalı, yalandan kaçınmalıdır. Zira yalanın kökü cehennemdedir ve yalan söyleye söyleye insan cehennemlik hâle gelir. Diğer bir ifâdeyle, insanın cennete ya da cehenneme gitmesi, dilinin ucundadır. Çünkü kelime-i şehâdet ve kelime-i küfür dille ifade edilir.
11-İstikbâle ait bir şeyi söylerken mutlaka “inşâallâh” diyerek konuşmalıdır. Zira âyet-i kerîmelerde, “İnşâallah kelimesini kullanmadıktan sonra «Bir işi (mutlaka) yapacağım!» deme.” buyrulmuştur. (el-Kehf, 23-24)
