Namaz ve diğer ibadetler insanın ruhu için mükemmel gıdalardır. Ancak insan bunlara yönelik arzusunu ve kalbinin hazır oluşunu bir kez kaybettiğinde, artık söz konusu ibadetleri şeklen ifa etmenin ötesine geçmekte çok zorlanır. Kılar ama kendisi de ne kıldığından haberdar değildir.
Hemen hemen hepimizin şikayetidir, ibadetlerden lezzet alamamak. “Ben namazlarımı adabına uygun şekilde kılmaya gayret ediyorum ancak bir türlü dünyadan kendimi koparamıyorum.” diyenimiz çoktur. “Niyet ediyorum, ilk rekâtta olsun kendimi dünyadan tamamen koparacağım, aklıma dünyalık bir şey getirmeyeceğim.” diyoruz. Ancak daha rükûya gitmeden her türlü dünyevî meşgale üstümüze üstümüze geliyor. Bir de bakmışız ki, borçlarımız, çocuklarımızın okul durumu veya bir başka sorunumuz bizi namazdan koparmış. Şeklen namazdayızdır ancak ruhen şahsi işlerimizi halletmekle meşgulüzdür. Bazen öyle olur ki, birinci rekâtta okuduğumuzu ikinci rekâtta hatırlamayız.
Velhasıl, namaz içinde namazdan kopuşumuz her zamanki durumumuzdur. Her şeyi otomatiğe bağlamışızdır. Yatarız kalkarız, dışarıdan bakılınca gayet güzel bir şekilde şartlarını yerine getiririz, rükûsunda secdesinde hiçbir şeyinde yanılmayız. Ne rekât sayısında, ne teşehhüdünde, ne de başka bir şeyinde hata etmeyiz. Tüm erkânı düzgün şekilde yerine getiririz.
Fakat bu durum bir yanılma değildir. Zira namazlarda yanılma, namazın hakkını gerçekten verenler için söz konusudur. İnsan huşu ile namazı kılarken bir an dalgınlığa düşecek olsa, ne yaptığını şaşırır, bocalar. Ama gönlü her zaman başka yerlerde gezinerek kılan için böyle bir durum söz konusu olmaz. Gerçi böylesi insan bile, bazen olur namazdan öylesine fazla uzaklaşır ki, namazın şeklî edasında şaşırıverir.
Hemen hemen hepimizin şikayetidir, ibadetlerden lezzet alamamak. “Ben namazlarımı adabına uygun şekilde kılmaya gayret ediyorum ancak bir türlü dünyadan kendimi koparamıyorum.” diyenimiz çoktur. “Niyet ediyorum, ilk rekâtta olsun kendimi dünyadan tamamen koparacağım, aklıma dünyalık bir şey getirmeyeceğim.” diyoruz. Ancak daha rükûya gitmeden her türlü dünyevî meşgale üstümüze üstümüze geliyor. Bir de bakmışız ki, borçlarımız, çocuklarımızın okul durumu veya bir başka sorunumuz bizi namazdan koparmış. Şeklen namazdayızdır ancak ruhen şahsi işlerimizi halletmekle meşgulüzdür. Bazen öyle olur ki, birinci rekâtta okuduğumuzu ikinci rekâtta hatırlamayız.
Velhasıl, namaz içinde namazdan kopuşumuz her zamanki durumumuzdur. Her şeyi otomatiğe bağlamışızdır. Yatarız kalkarız, dışarıdan bakılınca gayet güzel bir şekilde şartlarını yerine getiririz, rükûsunda secdesinde hiçbir şeyinde yanılmayız. Ne rekât sayısında, ne teşehhüdünde, ne de başka bir şeyinde hata etmeyiz. Tüm erkânı düzgün şekilde yerine getiririz.
Fakat bu durum bir yanılma değildir. Zira namazlarda yanılma, namazın hakkını gerçekten verenler için söz konusudur. İnsan huşu ile namazı kılarken bir an dalgınlığa düşecek olsa, ne yaptığını şaşırır, bocalar. Ama gönlü her zaman başka yerlerde gezinerek kılan için böyle bir durum söz konusu olmaz. Gerçi böylesi insan bile, bazen olur namazdan öylesine fazla uzaklaşır ki, namazın şeklî edasında şaşırıverir.
Kalben huzura ermeden
Bu acı durum elbette sadece namaza has bir durum değildir. İnsan Allah’ın emrine uyarak bütün gün aç kalır, oruç tutar. Ancak yaptığı sadece boğazından aşağı bir şey salmamasıdır. Başkalarının gıybetini yapmaktan kaçınmak, insanlarla didişmekten uzak kalmak, haramlardan korunmak nedense başarabildiği işler değildir. Hacca gider, dünyanın her tarafından gelen mümin kardeşlerine katlanamaz, gözü eksikliklere takılıp kalır, etrafındakilerle uğraşır. Görünürde haccı yerine getirir ama sevap dağarcığına fazla bir şey koyamadan, hem de tamamen şikayetçi bir duruma bürünerek geri döner.
Bu durum şuna benzer: İnsanın önüne son derece lezzetli yemekler konur. Ama bir kere ağzının tadı kaçmıştır. Yemekler ne kadar güzel olursa olsun, kendisini zorlayarak yese bile tatlarını alamaz. Sadece karnını doyurmakla kalır. Namaz ve diğer ibadetler de insanın ruhu için mükemmel gıdalardır. Ancak insan bunlara yönelik arzusunu ve kalbinin hazır oluşunu bir kez kaybettiğinde, artık söz konusu ibadetleri şeklen ifa etmenin ötesine geçmekte çok zorlanır. Kılar ama kendisi de ne kıldığından haberdar değildir. İbadetin ifası, kalbi razı gelmese bile, baştan savılan bir borç konumuna düşer. Adeta, ödeyeyim de kurtulayım demeye getirir.
Allah Tealâ Kur’an’ında güzel müminlerin hasletlerini sayarken, onların ibadetleri yerine getirdiklerine özellikle vurgu yapar. Kitabında bahsetmiş olduğu müslüman, başta namaz olmak üzere hayatı ibadetlerle iç içe geçmiş kişidir. Bu nedenle Allah’ın nazarında, ibadetsiz iyi bir müslüman söz konusu olamaz. Öyle ki, namazı bırakanların nefslerinin peşine takıldıklarından, doğru yoldan saptıklarından ve ileride bunun cezasını çekeceklerinden bahsedilir. (Meryem, 59)
semerkand