HARAM VASITASIYLA HELÂLA ULAŞILMAZ
--------------------------------------------------------------------------------
(Gaye Bahane edilerek Her Vasıta Meşru Olmaz)
Bazı Müslümanların akılları onları, şer’î açıdan geçerli olduğuna dair hiçbir delil bulunmayan, yani belli bir şer’î nas için şer’î bir illet bulunmayan aklî kıyas metodu üzere hareket etmeye sürükledi. Hatta onlara göre aklî kıyas, kendisine delalet eden muayyen bir nas olmadığı halde aklın, şeriatın genelinden anladığı şey ya da aklın tespit ettiği birliktelik ve benzerlikten dolayı, şer’î naslarda adı geçen bir hükme gönderme dahi yapmaksızın hükmün hüküm ile kıyas edilmesidir. Veyahut da verilen şer’î hükmün veya diğer şer’î hükümlerin sırf maslahatından dolayı aklî bir tercih ile verilmiş olmasıdır.
İşte bütün bunlar hiç bir yönüyle caiz olacak şeyler değildir. Zira onlara göre şeriat bir bütün olarak dinin, nefsin, aklın, neslin ve malın korunup muhafaza edilmesi için vardır. Bakış açılarına göre bu beş şeyi muhafaza etmeye yarayan her şey, hakkında şer’î nas veya muteber sayılmasına delalet eden şer’î bir illet mevcut olmasa da makbuldur. Bu iddialarını sırf söz konusu iki şey arasındaki benzerliğe dayandırmaktadırlar. Böyle olunca da şeriatın zor durumda kalan Müslümana, haram olan şeyi yemeye veya şarap içmesine cevaz vermesine bakıp aynı şekilde zor durumda kalan Müslümanın faizli muamelelerde bulunabileceğini ileri sürdüler. Bunu yaparken de tek dayanakları aklın tespit ettiği iki durum arasındaki benzerliktir.
Bu çeşit kavrama metodu sahih kavrama metoduna aykırı olduğu gibi ona engel de olmaktadır. Zaten bu metodun vakıası bozukluğuna delalet etmektedir. Bu metoda güvenmek veya bu metod aracılığıyla herhangi bir hükmü almak doğru değildir. Esasen bu aklî kıyas dediğimiz şey, birbirine benzeyen şeylerin arasını bulmayı ve birbirinden farklı olan şeylerin de arasını ayırmayı gerektirir. Oysa şeriatın birbirine benzeyen birçok şeyin arasını ayırdığını, birbirinden farklı olan şeylerin de arasını, aklen kavranması mümkün olmayan konularda hükümler koyduğuna şahit olmaktayız. Bu durum tek başına kıyasın ne kadar çürük olduğunu göstermeye kafidir.
Birbirine Benzeyen Şeylerin Arasını Ayırmak
Bu konu münasebetiyle şunları zikredebiliriz: Şeriat, Müslümanlarca hep aynı olan zamanların arasını ayırır. Kadir gecesinin diğer zamanlardan daha şerefli ve faziletli olduğunu bildirir. Bütün mekanlar aynı olmasına rağmen onların da arasını ayırır. Mekke'nin, Medine'den, Medine'nin de diğer yerlerden daha faziletle olduğunu söyler. Namazları kısaltma konusunda onların arasını ayırır. Dört rekatlı namazların kısaltılmasına ruhsat verirken iki veya üç rekatlı namazların kısaltılmasına ruhsat vermez. Meni ve mezi aynı yerden çıkmalarına rağmen onların arasını ayırır. Meziyi temiz, meniyi de necis kabul eder. Meninin çıkması ile gusül farz olur, kasıtlı olarak meninin akıtılmasından oruç bozulurken bunlar mezi için söz konusu yapılmaz. Kız çocuğunun sidiği elbiseye bulaştığında yıkanması farz iken erkek çocuğun sidiği için sadece biraz su serpilmesini yeterli görür. Hayızlı kadına namazı değil sadece orucu kaza etmesini farz kılar. Üç dirhem veya o kıymette olan bir şeyi çalanın elini keser fakat bir katar ölçüsünde bir malı gasp edenin elini kesmez. Rahim ile ilgili durumları aynı olmasına rağmen boşanmış kadına üç kuru' beklemeyi vacip kılarken, eşi ölmüş olan kadının yeniden evlenebilmesi için dört ay beklemesini farz kılar. Aralarında bir benzerlik olduğu halde hükümlerin yukarıda olduğu gibi farklı olduğu daha bir çok hüküm mevcuttur. Bu gibi meselelerde hüküm verme işi akla verilirse muhakkak hata eder. Aklın vereceği hüküm şeriata aykırı düşer. İşte görüldüğü üzere şeriat onları ayrı değerlendirmiş ve her birine başka başka hükümler takdir etmiştir. Böylece akla dayalı kıyasın da batıl olduğunu göstermiştir.
Farklı Olan Şeylerin Arasını Bulmak
Islm'a Davet - HARAM VASITASIYLA HELLA ULAILMAZ
--------------------------------------------------------------------------------
(Gaye Bahane edilerek Her Vasıta Meşru Olmaz)
Bazı Müslümanların akılları onları, şer’î açıdan geçerli olduğuna dair hiçbir delil bulunmayan, yani belli bir şer’î nas için şer’î bir illet bulunmayan aklî kıyas metodu üzere hareket etmeye sürükledi. Hatta onlara göre aklî kıyas, kendisine delalet eden muayyen bir nas olmadığı halde aklın, şeriatın genelinden anladığı şey ya da aklın tespit ettiği birliktelik ve benzerlikten dolayı, şer’î naslarda adı geçen bir hükme gönderme dahi yapmaksızın hükmün hüküm ile kıyas edilmesidir. Veyahut da verilen şer’î hükmün veya diğer şer’î hükümlerin sırf maslahatından dolayı aklî bir tercih ile verilmiş olmasıdır.
İşte bütün bunlar hiç bir yönüyle caiz olacak şeyler değildir. Zira onlara göre şeriat bir bütün olarak dinin, nefsin, aklın, neslin ve malın korunup muhafaza edilmesi için vardır. Bakış açılarına göre bu beş şeyi muhafaza etmeye yarayan her şey, hakkında şer’î nas veya muteber sayılmasına delalet eden şer’î bir illet mevcut olmasa da makbuldur. Bu iddialarını sırf söz konusu iki şey arasındaki benzerliğe dayandırmaktadırlar. Böyle olunca da şeriatın zor durumda kalan Müslümana, haram olan şeyi yemeye veya şarap içmesine cevaz vermesine bakıp aynı şekilde zor durumda kalan Müslümanın faizli muamelelerde bulunabileceğini ileri sürdüler. Bunu yaparken de tek dayanakları aklın tespit ettiği iki durum arasındaki benzerliktir.
Bu çeşit kavrama metodu sahih kavrama metoduna aykırı olduğu gibi ona engel de olmaktadır. Zaten bu metodun vakıası bozukluğuna delalet etmektedir. Bu metoda güvenmek veya bu metod aracılığıyla herhangi bir hükmü almak doğru değildir. Esasen bu aklî kıyas dediğimiz şey, birbirine benzeyen şeylerin arasını bulmayı ve birbirinden farklı olan şeylerin de arasını ayırmayı gerektirir. Oysa şeriatın birbirine benzeyen birçok şeyin arasını ayırdığını, birbirinden farklı olan şeylerin de arasını, aklen kavranması mümkün olmayan konularda hükümler koyduğuna şahit olmaktayız. Bu durum tek başına kıyasın ne kadar çürük olduğunu göstermeye kafidir.
Birbirine Benzeyen Şeylerin Arasını Ayırmak
Bu konu münasebetiyle şunları zikredebiliriz: Şeriat, Müslümanlarca hep aynı olan zamanların arasını ayırır. Kadir gecesinin diğer zamanlardan daha şerefli ve faziletli olduğunu bildirir. Bütün mekanlar aynı olmasına rağmen onların da arasını ayırır. Mekke'nin, Medine'den, Medine'nin de diğer yerlerden daha faziletle olduğunu söyler. Namazları kısaltma konusunda onların arasını ayırır. Dört rekatlı namazların kısaltılmasına ruhsat verirken iki veya üç rekatlı namazların kısaltılmasına ruhsat vermez. Meni ve mezi aynı yerden çıkmalarına rağmen onların arasını ayırır. Meziyi temiz, meniyi de necis kabul eder. Meninin çıkması ile gusül farz olur, kasıtlı olarak meninin akıtılmasından oruç bozulurken bunlar mezi için söz konusu yapılmaz. Kız çocuğunun sidiği elbiseye bulaştığında yıkanması farz iken erkek çocuğun sidiği için sadece biraz su serpilmesini yeterli görür. Hayızlı kadına namazı değil sadece orucu kaza etmesini farz kılar. Üç dirhem veya o kıymette olan bir şeyi çalanın elini keser fakat bir katar ölçüsünde bir malı gasp edenin elini kesmez. Rahim ile ilgili durumları aynı olmasına rağmen boşanmış kadına üç kuru' beklemeyi vacip kılarken, eşi ölmüş olan kadının yeniden evlenebilmesi için dört ay beklemesini farz kılar. Aralarında bir benzerlik olduğu halde hükümlerin yukarıda olduğu gibi farklı olduğu daha bir çok hüküm mevcuttur. Bu gibi meselelerde hüküm verme işi akla verilirse muhakkak hata eder. Aklın vereceği hüküm şeriata aykırı düşer. İşte görüldüğü üzere şeriat onları ayrı değerlendirmiş ve her birine başka başka hükümler takdir etmiştir. Böylece akla dayalı kıyasın da batıl olduğunu göstermiştir.
Farklı Olan Şeylerin Arasını Bulmak
Islm'a Davet - HARAM VASITASIYLA HELLA ULAILMAZ