Güvenilir Olmak (Emanet)
Emanete riayet etmek, güvenilir insan olmak; insanın doğru ve âdil olmasının tabiî sonucudur. İslâm dini; koymuş olduğu ahlâk ilkeleriyle müslüman insanın her konuda güvenilebilen insan olmasını sağlamak ister. Hz. Peygamber (s.a.s.), müslüman insanı şöyle tarif eder: "Müslüman, müslümanların elinden ve dilinden güvende oldukları kimsedir." (Müslim, 1. Kitabu'l-İman, Bab: 14, H.No: 41)
Hadis-i şerifde formüle edilen "elinden ve dilinden güvende olmak" kavramı ile kastedilen mananın iyi anlaşılması gerekir.
İnsanın elinden ve dilinden güvende olunması demek; hem bilgisinden hem de bu bilgiyle yaptığı eylemlerinden emniyette olmak demektir. İnsanın hem bilgisinden hem de eylemlerinden emin olunan bir müslüman seviyesine ulaşabilmesinin bazı ön şartları olmalıdır. Bunun için insan; ilkönce, sahasında bilgisine başvurulmadan edilemeyen bir bilgi seviyesini yakalamak zorundadır. Sonra da bu bilgiyle gerçekleştireceği eylemlerini insanlığın hayrına kullanacak bir karakter yapısını kazanmalıdır. Böylece insan, bilgisiyle eylemi arasında bir ahenk kurma imkanına kavuşacaktır. Hadisten anlaşıldığına göre böyle bir ahengi kurmak, insanın müslüman olmasının bir gereğidir.
Bilgisi ile eylemi arasında bu ahengi kuramayan müslümanların, şu âyetlerin anlamı üzerinde derin derin düşünmeleri gerekir.
"Ey iman edenler; yapmayacağınız şeyleri niçin söylersiniz? Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah katında çok büyük bir günahtır."(Saf. 2-3)
"Karşılıklı ahitleştiğiniz zaman Allah'ın ahdini yerine getirin. Sapasağlam pekiştirdiğiniz yeminlerinizi bozmayın. Bu ahd ve yeminde Allah'ı kefil yapmışsınızdır? Allah yaptıklarınızı bilir." (Nahl, 91)
"...Verdiğiniz sözü yerine getirin. Çünkü verilen söz sorumluluğu gerektirir." (İsra, 34)
Zikredeceğimiz şu hadisler de, güvenilir insan olmanın önemini daha iyi anlamamıza yardımcı olur:
"Hayırlınız, kendisinden iyilik umulan ve kötülüğünden emin olunandır. Kötünüz de, kendisinden iyilik beklenmeyen ve kötülüğünden emin olunmayandır." (Tirmizi, 34. Kitabu'l-Fiten, Bab: 76. H. No: 2263)
"Bir müslümana ihanet eden, zarar veren yahut hile yapan kişi, bizden değildir." (Müslim, 1.K. İman, Bab: 43, H. No: 101-102; Ayrıca bkz: 250 Hadis, H. No: 195)
"Bana altı konuda garanti verirseniz, ben de size Cennet'i garanti ederim. Birincisi, konuşunca doğru konuşmak; ikincisi, söz verdiğinde sözünde durmak; üçüncüsü, emanet edilen bir şeyi iade etmek; dördüncüsü, namuslu olmak; beşincisi, gözleri haramdan korumak; altıncısı, ellere hakim olmak." (Müsned-i Ahmed İbn-i Hanbel, c. V, s. 323)
Emanete riayet etmek, güvenilir insan olmak; insanın doğru ve âdil olmasının tabiî sonucudur. İslâm dini; koymuş olduğu ahlâk ilkeleriyle müslüman insanın her konuda güvenilebilen insan olmasını sağlamak ister. Hz. Peygamber (s.a.s.), müslüman insanı şöyle tarif eder: "Müslüman, müslümanların elinden ve dilinden güvende oldukları kimsedir." (Müslim, 1. Kitabu'l-İman, Bab: 14, H.No: 41)
Hadis-i şerifde formüle edilen "elinden ve dilinden güvende olmak" kavramı ile kastedilen mananın iyi anlaşılması gerekir.
İnsanın elinden ve dilinden güvende olunması demek; hem bilgisinden hem de bu bilgiyle yaptığı eylemlerinden emniyette olmak demektir. İnsanın hem bilgisinden hem de eylemlerinden emin olunan bir müslüman seviyesine ulaşabilmesinin bazı ön şartları olmalıdır. Bunun için insan; ilkönce, sahasında bilgisine başvurulmadan edilemeyen bir bilgi seviyesini yakalamak zorundadır. Sonra da bu bilgiyle gerçekleştireceği eylemlerini insanlığın hayrına kullanacak bir karakter yapısını kazanmalıdır. Böylece insan, bilgisiyle eylemi arasında bir ahenk kurma imkanına kavuşacaktır. Hadisten anlaşıldığına göre böyle bir ahengi kurmak, insanın müslüman olmasının bir gereğidir.
Bilgisi ile eylemi arasında bu ahengi kuramayan müslümanların, şu âyetlerin anlamı üzerinde derin derin düşünmeleri gerekir.
"Ey iman edenler; yapmayacağınız şeyleri niçin söylersiniz? Yapmayacağınız şeyi söylemeniz, Allah katında çok büyük bir günahtır."(Saf. 2-3)
"Karşılıklı ahitleştiğiniz zaman Allah'ın ahdini yerine getirin. Sapasağlam pekiştirdiğiniz yeminlerinizi bozmayın. Bu ahd ve yeminde Allah'ı kefil yapmışsınızdır? Allah yaptıklarınızı bilir." (Nahl, 91)
"...Verdiğiniz sözü yerine getirin. Çünkü verilen söz sorumluluğu gerektirir." (İsra, 34)
Zikredeceğimiz şu hadisler de, güvenilir insan olmanın önemini daha iyi anlamamıza yardımcı olur:
"Hayırlınız, kendisinden iyilik umulan ve kötülüğünden emin olunandır. Kötünüz de, kendisinden iyilik beklenmeyen ve kötülüğünden emin olunmayandır." (Tirmizi, 34. Kitabu'l-Fiten, Bab: 76. H. No: 2263)
"Bir müslümana ihanet eden, zarar veren yahut hile yapan kişi, bizden değildir." (Müslim, 1.K. İman, Bab: 43, H. No: 101-102; Ayrıca bkz: 250 Hadis, H. No: 195)
"Bana altı konuda garanti verirseniz, ben de size Cennet'i garanti ederim. Birincisi, konuşunca doğru konuşmak; ikincisi, söz verdiğinde sözünde durmak; üçüncüsü, emanet edilen bir şeyi iade etmek; dördüncüsü, namuslu olmak; beşincisi, gözleri haramdan korumak; altıncısı, ellere hakim olmak." (Müsned-i Ahmed İbn-i Hanbel, c. V, s. 323)