De ki: "Sizi inşa eden (yaratan), size kulak, gözler ve gönüller veren O'dur. Ne az şükrediyorsunuz?" (Mülk Suresi, 23)
Göz, oldukça kompleks bir yapıya ve çok özel bir işleve sahip olmasına rağmen bedenimizde çok küçük bir yer kaplar. Tıpkı değerli bir mücevherin kutusunda saklanması gibi kafatasımızın içinde dış etkenlerden korunacak bir biçimde saklanır. Sahip olduğu görevin önemi ile doğru orantılı olarak, üstün bir yaratılış sayesinde korunur.
Gözler vücudun dış dünyaya açılan pencereleridir. Bu pencerelerin korunması ve bakımı özel bir sistem sayesinde sağlanır. Göz kapakları, mükemmel bir şekilde işleyen bu sistemin en önemli parçalarından biridir. Kirpikler de bu muhteşem koruma sisteminin bir parçası ve insan suretini güzel kılan bir estetik harikasıdır.
Korumadaki Estetik
Gözün korunması son derece estetik bir görünüm içerisinde sağlanır. Bu korumayı, göz etrafında son derece sert, zırhımsı bir kabuk da sağlayabilirdi. Oysa, gözün çevresinin kemik yapısı, göz kapakları, kaşlar ve kirpikler son derece estetik ve simetrik bir görünüm meydana getirirler. Bu,Allah'ın yaratmasındaki güzelliğin eşsiz örneklerinden yalnızca biridir. Allah, bir ayette yaratılıştaki kusursuzluğu şu şekilde haber vermiştir:
"O Allah ki, yaratandır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir, "şekil ve suret" verendir..." (Haşr Suresi, 24)
Göz kapağının sınırından çıkan kirpikler, göze estetik bir güzellik ve ifade katmalarının yanı sıra onu tozdan ve yabancı maddelerden korurlar. Kirpikler koptukları veya kesildikleri zaman tekrar uzarlar. Uzama işlemi, kirpik eski boyutuna geldiğinde biter. Bir kirpiğin uzaması ise 2 ya da 3 ay alır.
İnsan kirpikleri tıpkı kedilerin bıyıkları gibi çalışırlar, onlar gibi dokunulmaya çok hassaslardır. Dolayısıyla toz ya da başka bir zararlı madde göze temas edecek olsa bir refleks olarak kirpikler gözü korurlar.
Kirpiklere Kavis Veren Bezler: Zeis Yağ Bezleri
Kirpikler düzgün, yumuşak ve yukarı doğru hafifçe kıvrıktırlar. Bu şekil, hem kullanışlı hem de son derece estetiktir. Zeis adlı bezlerin salgıladıkları yağlı bir salgı ile kirpikler yağlanır, kavisli elastik bir yapı kazanırlar. Eğer bu ince bakım yapılmasaydı kirpikler son derece sert olacak, her göz kırpmada rahatsızlık verici bir karışma ve takılma hissi meydana gelecekti.
Gözümüz için büyük önem taşıyan bir başka unsur olan gözyaşının da, kirpiklerin kavisli yapısında rolü vardır. Gözyaşı üç ayrı tabakadan oluşur.
En üstte yağlı lipid tabakası, ortada lacrimal bezleri tarafından üretilen aqueous tabakası ve dipteki musin tabakası. Bu tabakalardan en üstte bulunan lipid tabakası hem konjonktivanın (gözün üst tabakasını yağlayan doku) üzerindeki tabakanın nemlenmesini, hem de kirpiklerin yukarıda bahsedilen kavisli yapıyı almasını sağlayan tabakadır. Kirpiklerin kıl keselerine açılan yağ bezleri olan Zeis bezleri tarafından üretilirler.
Kirpiklerimizde Yaşayan Küçük Canlılar: Demodisidler
Kirpiklerimizde gözle görülemeyecek kadar küçük canlıların yaşadığını biliyor muydunuz? İşte bu canlıların özellikleri:
“Demodex folliculorum” ya da demodisid adındaki bu küçük canlı, 0.4 mm uzunluğunda gözeneklerde, saçlarda, burunda, çenede ve kirpiklerimizin köklerinde yaşayan küçük bir mayttır (ancak mikroskopla fark edilebilen bir mikro canlı).
Demodisidlerle ilgili enfeksiyonlar, bu maytlardan birkaçının tek bir kirpik kökünde biraraya gelmeleriyle oluşur.
Bu maytlar ölü derilerle ya da gözün salgılarıyla beslenirler. Bir kirpik kesesinde 25 demodisid yumurtası bulunur. Bunlar olgunlaşınca keseyi terk ederler ve yumurtalarını bırakacak yeni bir kirpik kesesi bulurlar. Bu süreç, 14-18 gün sürer.
Demodisidlerin vücutları kıl keselerinde kolayca tutunmalarını sağlayan pullarla kaplıdır.
Birçoğu tek bir kirpik kesesinde biraraya gelmediği sürece, demodisidler zararlı değildirler.
Kimi demodisid türleri gözyaşı üretiminde bozuklukları içeren bazı göz hastalıklarına yol açabilirler. Çünkü bu maytlar gözyaşı üretiminden sorumlu hücre bezlerini (Zeis bezlerini) yerler.
Blepharitis hastalığı, bu maytlar sebebiyle meydana gelen rahatsızlık ve yanma sonucu oluşur. Bu hastalıkta kirpikler dökülebilir.
Hayvanlar Aleminden Mükemmel Bir Kirpik Örneği: Devenin kirpikleri
Tüm varlıkların, sahip oldukları özelliklerle kendilerini yaratan Allah'ın sonsuz gücünü ve ilmini gösterdiklerine hiçbir kuşku yoktur. Kuran'daki birçok ayette bu gerçek bildirilmekte, Allah'ın her yarattığının bir ayet, yani 'bir delil ve ibret' olduğu haber verilmektedir. Örneğin Kuran'da "Bakmıyorlar mı o deveye; nasıl yaratıldı"(Gaşiye Suresi, 17) ayetiyle devenin yaratılışına dikkat çekilmektedir.
Deveyi 'özel bir canlı' yapan, en ağır şartlardan bile etkilenmeyen vücut yapısıdır. Örneğin devenin kirpikleri de çok özel bir yaratılışa sahiptir. Son derece şiddetli kum fırtınaları bile devenin gözlerine zarar vermez. Çünkü kirpikler birbiri içine geçebilen bir yapıya sahiptir ve herhangi bir tehlike anında otomatik olarak kapanırlar. Böylece hayvanın gözüne en ufak bir tozun girmesine dahi izin verilmez.
Gözü Ömür Boyu Koruyan Ekip Çalışması
Göz sahip olduğu bütün organellerle birlikte bir anda ve eksiksiz olarak yaratılmıştır. Örneğin kirpiklerimiz olsaydı ancak onların kıvrılmalarını sağlayan Zeis bezleri bulunmasaydı, göz açıp kapamamız çok zor hale gelebilecek ve bu da gözlerimizi kısa sürede kullanılmaz hale getirecekti. Bu yüzden belki sadece bir estetik unsuru ve süs gibi gözüken kirpiklerimiz de, aslında insan gözü için son derece büyük önem taşırlar.
Gözü oluşturan her bir organelin bu kusursuz yaratılışı, Allah'ın üstün yaratma sanatının yalnızca bir örneğidir. İnsan sahip olmak için hiçbir şey yapmadığı, doğduğu andan itibaren hazır bulduğu bu nimetler için Allah'a her an şükretmelidir. Allah insanların bedenlerinde doğdukları andan itibaren kusursuzca yaratılmış olan duyuları için şükretmeleri gerektiğini Kuran'da şöyle bildirmiştir:
"Allah, sizi annelerinizin karnından hiçbir şey bilmezken çıkardı ve umulur ki şükredersiniz diye işitme, görme (duyularını) ve gönüller verdi." (Nahl Suresi, 78)
Bu makale, İlmi Mercek Dergisi 17. sayı (Kasım 2005) 16. sayfada yayınlanmıştır.
Göz, oldukça kompleks bir yapıya ve çok özel bir işleve sahip olmasına rağmen bedenimizde çok küçük bir yer kaplar. Tıpkı değerli bir mücevherin kutusunda saklanması gibi kafatasımızın içinde dış etkenlerden korunacak bir biçimde saklanır. Sahip olduğu görevin önemi ile doğru orantılı olarak, üstün bir yaratılış sayesinde korunur.
Gözler vücudun dış dünyaya açılan pencereleridir. Bu pencerelerin korunması ve bakımı özel bir sistem sayesinde sağlanır. Göz kapakları, mükemmel bir şekilde işleyen bu sistemin en önemli parçalarından biridir. Kirpikler de bu muhteşem koruma sisteminin bir parçası ve insan suretini güzel kılan bir estetik harikasıdır.
Korumadaki Estetik
Gözün korunması son derece estetik bir görünüm içerisinde sağlanır. Bu korumayı, göz etrafında son derece sert, zırhımsı bir kabuk da sağlayabilirdi. Oysa, gözün çevresinin kemik yapısı, göz kapakları, kaşlar ve kirpikler son derece estetik ve simetrik bir görünüm meydana getirirler. Bu,Allah'ın yaratmasındaki güzelliğin eşsiz örneklerinden yalnızca biridir. Allah, bir ayette yaratılıştaki kusursuzluğu şu şekilde haber vermiştir:
"O Allah ki, yaratandır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir, "şekil ve suret" verendir..." (Haşr Suresi, 24)
Göz kapağının sınırından çıkan kirpikler, göze estetik bir güzellik ve ifade katmalarının yanı sıra onu tozdan ve yabancı maddelerden korurlar. Kirpikler koptukları veya kesildikleri zaman tekrar uzarlar. Uzama işlemi, kirpik eski boyutuna geldiğinde biter. Bir kirpiğin uzaması ise 2 ya da 3 ay alır.
İnsan kirpikleri tıpkı kedilerin bıyıkları gibi çalışırlar, onlar gibi dokunulmaya çok hassaslardır. Dolayısıyla toz ya da başka bir zararlı madde göze temas edecek olsa bir refleks olarak kirpikler gözü korurlar.
Kirpiklere Kavis Veren Bezler: Zeis Yağ Bezleri
Kirpikler düzgün, yumuşak ve yukarı doğru hafifçe kıvrıktırlar. Bu şekil, hem kullanışlı hem de son derece estetiktir. Zeis adlı bezlerin salgıladıkları yağlı bir salgı ile kirpikler yağlanır, kavisli elastik bir yapı kazanırlar. Eğer bu ince bakım yapılmasaydı kirpikler son derece sert olacak, her göz kırpmada rahatsızlık verici bir karışma ve takılma hissi meydana gelecekti.
Gözümüz için büyük önem taşıyan bir başka unsur olan gözyaşının da, kirpiklerin kavisli yapısında rolü vardır. Gözyaşı üç ayrı tabakadan oluşur.
En üstte yağlı lipid tabakası, ortada lacrimal bezleri tarafından üretilen aqueous tabakası ve dipteki musin tabakası. Bu tabakalardan en üstte bulunan lipid tabakası hem konjonktivanın (gözün üst tabakasını yağlayan doku) üzerindeki tabakanın nemlenmesini, hem de kirpiklerin yukarıda bahsedilen kavisli yapıyı almasını sağlayan tabakadır. Kirpiklerin kıl keselerine açılan yağ bezleri olan Zeis bezleri tarafından üretilirler.
Kirpiklerimizde Yaşayan Küçük Canlılar: Demodisidler
Kirpiklerimizde gözle görülemeyecek kadar küçük canlıların yaşadığını biliyor muydunuz? İşte bu canlıların özellikleri:
“Demodex folliculorum” ya da demodisid adındaki bu küçük canlı, 0.4 mm uzunluğunda gözeneklerde, saçlarda, burunda, çenede ve kirpiklerimizin köklerinde yaşayan küçük bir mayttır (ancak mikroskopla fark edilebilen bir mikro canlı).
Demodisidlerle ilgili enfeksiyonlar, bu maytlardan birkaçının tek bir kirpik kökünde biraraya gelmeleriyle oluşur.
Bu maytlar ölü derilerle ya da gözün salgılarıyla beslenirler. Bir kirpik kesesinde 25 demodisid yumurtası bulunur. Bunlar olgunlaşınca keseyi terk ederler ve yumurtalarını bırakacak yeni bir kirpik kesesi bulurlar. Bu süreç, 14-18 gün sürer.
Demodisidlerin vücutları kıl keselerinde kolayca tutunmalarını sağlayan pullarla kaplıdır.
Birçoğu tek bir kirpik kesesinde biraraya gelmediği sürece, demodisidler zararlı değildirler.
Kimi demodisid türleri gözyaşı üretiminde bozuklukları içeren bazı göz hastalıklarına yol açabilirler. Çünkü bu maytlar gözyaşı üretiminden sorumlu hücre bezlerini (Zeis bezlerini) yerler.
Blepharitis hastalığı, bu maytlar sebebiyle meydana gelen rahatsızlık ve yanma sonucu oluşur. Bu hastalıkta kirpikler dökülebilir.
Hayvanlar Aleminden Mükemmel Bir Kirpik Örneği: Devenin kirpikleri
Tüm varlıkların, sahip oldukları özelliklerle kendilerini yaratan Allah'ın sonsuz gücünü ve ilmini gösterdiklerine hiçbir kuşku yoktur. Kuran'daki birçok ayette bu gerçek bildirilmekte, Allah'ın her yarattığının bir ayet, yani 'bir delil ve ibret' olduğu haber verilmektedir. Örneğin Kuran'da "Bakmıyorlar mı o deveye; nasıl yaratıldı"(Gaşiye Suresi, 17) ayetiyle devenin yaratılışına dikkat çekilmektedir.
Deveyi 'özel bir canlı' yapan, en ağır şartlardan bile etkilenmeyen vücut yapısıdır. Örneğin devenin kirpikleri de çok özel bir yaratılışa sahiptir. Son derece şiddetli kum fırtınaları bile devenin gözlerine zarar vermez. Çünkü kirpikler birbiri içine geçebilen bir yapıya sahiptir ve herhangi bir tehlike anında otomatik olarak kapanırlar. Böylece hayvanın gözüne en ufak bir tozun girmesine dahi izin verilmez.
Gözü Ömür Boyu Koruyan Ekip Çalışması
Göz sahip olduğu bütün organellerle birlikte bir anda ve eksiksiz olarak yaratılmıştır. Örneğin kirpiklerimiz olsaydı ancak onların kıvrılmalarını sağlayan Zeis bezleri bulunmasaydı, göz açıp kapamamız çok zor hale gelebilecek ve bu da gözlerimizi kısa sürede kullanılmaz hale getirecekti. Bu yüzden belki sadece bir estetik unsuru ve süs gibi gözüken kirpiklerimiz de, aslında insan gözü için son derece büyük önem taşırlar.
Gözü oluşturan her bir organelin bu kusursuz yaratılışı, Allah'ın üstün yaratma sanatının yalnızca bir örneğidir. İnsan sahip olmak için hiçbir şey yapmadığı, doğduğu andan itibaren hazır bulduğu bu nimetler için Allah'a her an şükretmelidir. Allah insanların bedenlerinde doğdukları andan itibaren kusursuzca yaratılmış olan duyuları için şükretmeleri gerektiğini Kuran'da şöyle bildirmiştir:
"Allah, sizi annelerinizin karnından hiçbir şey bilmezken çıkardı ve umulur ki şükredersiniz diye işitme, görme (duyularını) ve gönüller verdi." (Nahl Suresi, 78)
Bu makale, İlmi Mercek Dergisi 17. sayı (Kasım 2005) 16. sayfada yayınlanmıştır.
