“Gıybet edeni dinleyen de günaha ortaktır!”
Kim ölü kardeşinin etini yemek ister?
Gıybet nedir? Gıybet bir kişinin arkasından hoşlanmayacağı sözleri sarf etmektir. Allah Teâlâ gıybet hakkında kesin bir hüküm vermiş ve gıybeti kati surette yasaklamıştır. İslam'da kişilik hakları koruma altına alındığı için bir kişinin küçümsenecek ya da hor görülecek durumlarını, gıyabında konuşulması yasaklamıştır. Gıybet hakkında Allah Teâlâ, Hucurât 49 / 12'de gıybet yapmayı ölmüş bir din kardeşinin etini yemeye benzeterek bu davranıştan sakındırmıştır.
Bu bağlamda genel olarak gıybet, bir kimsenin gıyabında gerek onun şahsıyla ilgili madden ve manen, ruhi veya ahlâkî kusurlarından söz edilmesi, gerekse kendi yakınlarının kusurlarından bahsedilmesi gıybet sayılmıştır. Bu anlamda yakın akrabanın ve yakın tanıdığın arkasından hoşlanmayacağı şekilde konuşmak da gıybet olacaktır.
Dedikodu ne gıybet ne?
Gıybetin kati şekilde yasaklanması, toplumsal huzurun ve kardeşlerin arasındaki hukukun zedelenmesini önlemeye dönüktür. Allah ve Resulü tarafından; "Ölü kardeşin etini yemeye" benzetilen gıybet hastalığı, insanlığın en eski hastalıklardan biridir. Ancak, son yıllarda her İslami terminolojinin üzerine oynanan bilindik oyun, gıybet yasağının üzerinde de oynanıyor. Nasıl ki "Zinaya yaklaşmayın" uyarısı, 'çıkma, flört vs' adlarla hafifletilmeye çalışılıyorsa, gıybet yasağı da adı değiştirilerek, 'dedikodu' denilerek, masumlaştırılmaya çalışılıyor.
"Gel iki dedikodu yapalım" diye başlayan cümleler, bugün hemen her yerde karşımıza çıkmaktadır. Dizilerde, filmlerde, evlerde, okulda ve sair tüm alanlarda, gıybet değil de dedikodu yapılarak, sanki 'ölü kardeşin etinin yenmediği' kurmacasıyla, şeytan hepimizi aldatmaya çalışmaktadır.
İftira ne gıybet ne?
Hz Peygamber (sav) şöyle buyurur: "Eğer söylediğin şey, o kişide varsa gıybetini yapmış oldun; eğer yoksa bir de iftirada bulundun. İftira haramların başında gelir içerisinde yalanı da bulundurduğu için çirkin ve insana yakışmayacak bir şeydir."
Bunun yanı sıra gıybet de yapılırsa gıyabında konuşulan kişi hakkında toplumda olumsuz düşünceler meydana gelecektir iftira edilerek gıybeti yapılan kişi zor durumda kalacaktır. Gıybetin ve iftiranın yapıldığı yerlerde toplum düzeninden bahsetmek imansızdır.
İstisnai durumlara dikkat!
Haksızlık nedeni ile ilgili mercilere şikâyet etmek, fetva sormak, insanları kötülüklerden korumak, kötülüğe mani olmak için destek aramak, lakabıyla şöhret bulmuş birini lakapla tanıtmak ismini başkalarına bu şekilde bildirmek, zulüm ve ahlâksızlığı hayat tarzı haline getirenleri kınamak ve engellemek amacı ile topluma bildirmek, aleyhinde konuşmak gıybet sayılmaz. Gıybetten dolayı tevbe etmek farzdır.
Gıybet hastalığının nedenleri!
1. İntikam duygusunu bastırmak,
2. Sohbet ortamında sohbettekilere eşlik etmek,
3. Gösteriş ve büyüklük taslama; başkalarını küçük görme, kendini büyük görme,
4. Kıskançlık ve kin hastalığı,
5. Hoşça vakit geçirmek, güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya dökmek,
6. Küçük düşürmek ve alay etmek.
Hüküm kesin: "Ey İman edenler! Birbirinizin gıybetini yapmayın"
"Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir." [Hucurât Sûresi 12. Ayet.]
Vay haline!
"Mal toplayan ve onu durmadan sayan, insanları arkadan çekiştiren, kaş göz işaretiyle alay eden her kişinin vay haline!" [Hümeze Suresi, 1,2]
Mümine yardım edin!
"Bir kimse yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyamet gününde insanların önünde rezil eder." [Tebarâni]
"Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse, kıyamet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder" [İbn Ebi'd-Dünya]
"Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah da onun kusurlarını araştırır. Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder." [Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya]
Gıybet edeni dinleyen de günaha ortaktır!
Hz. Aişe (ra) anlatıyor:
"Ey Allah'ın Resulü, sana Safiyye'deki şu şu hal yeter!" demiştim. (Bundan memnun kalmadı ve) Öyle bir kelime sarf ettin ki, eğer o denize karıştırılsaydı (denizin suyuna galebe çalıp) ifsad edecekti" buyurdu.
Hz. Aişe ilaveten der ki: "Ben Resûlullah aleyhissalâtü vesselâm'a bir insanın (tahkir maksadıyla) taklidini yapmıştım. Bana hemen şunu söyledi:
Gıybet edeni dinleyen de günahta ortaktır. [Taberani]
Kim ölü kardeşinin etini yemek ister?
Gıybet nedir? Gıybet bir kişinin arkasından hoşlanmayacağı sözleri sarf etmektir. Allah Teâlâ gıybet hakkında kesin bir hüküm vermiş ve gıybeti kati surette yasaklamıştır. İslam'da kişilik hakları koruma altına alındığı için bir kişinin küçümsenecek ya da hor görülecek durumlarını, gıyabında konuşulması yasaklamıştır. Gıybet hakkında Allah Teâlâ, Hucurât 49 / 12'de gıybet yapmayı ölmüş bir din kardeşinin etini yemeye benzeterek bu davranıştan sakındırmıştır.
Bu bağlamda genel olarak gıybet, bir kimsenin gıyabında gerek onun şahsıyla ilgili madden ve manen, ruhi veya ahlâkî kusurlarından söz edilmesi, gerekse kendi yakınlarının kusurlarından bahsedilmesi gıybet sayılmıştır. Bu anlamda yakın akrabanın ve yakın tanıdığın arkasından hoşlanmayacağı şekilde konuşmak da gıybet olacaktır.
Dedikodu ne gıybet ne?
Gıybetin kati şekilde yasaklanması, toplumsal huzurun ve kardeşlerin arasındaki hukukun zedelenmesini önlemeye dönüktür. Allah ve Resulü tarafından; "Ölü kardeşin etini yemeye" benzetilen gıybet hastalığı, insanlığın en eski hastalıklardan biridir. Ancak, son yıllarda her İslami terminolojinin üzerine oynanan bilindik oyun, gıybet yasağının üzerinde de oynanıyor. Nasıl ki "Zinaya yaklaşmayın" uyarısı, 'çıkma, flört vs' adlarla hafifletilmeye çalışılıyorsa, gıybet yasağı da adı değiştirilerek, 'dedikodu' denilerek, masumlaştırılmaya çalışılıyor.
"Gel iki dedikodu yapalım" diye başlayan cümleler, bugün hemen her yerde karşımıza çıkmaktadır. Dizilerde, filmlerde, evlerde, okulda ve sair tüm alanlarda, gıybet değil de dedikodu yapılarak, sanki 'ölü kardeşin etinin yenmediği' kurmacasıyla, şeytan hepimizi aldatmaya çalışmaktadır.
İftira ne gıybet ne?
Hz Peygamber (sav) şöyle buyurur: "Eğer söylediğin şey, o kişide varsa gıybetini yapmış oldun; eğer yoksa bir de iftirada bulundun. İftira haramların başında gelir içerisinde yalanı da bulundurduğu için çirkin ve insana yakışmayacak bir şeydir."
Bunun yanı sıra gıybet de yapılırsa gıyabında konuşulan kişi hakkında toplumda olumsuz düşünceler meydana gelecektir iftira edilerek gıybeti yapılan kişi zor durumda kalacaktır. Gıybetin ve iftiranın yapıldığı yerlerde toplum düzeninden bahsetmek imansızdır.
İstisnai durumlara dikkat!
Haksızlık nedeni ile ilgili mercilere şikâyet etmek, fetva sormak, insanları kötülüklerden korumak, kötülüğe mani olmak için destek aramak, lakabıyla şöhret bulmuş birini lakapla tanıtmak ismini başkalarına bu şekilde bildirmek, zulüm ve ahlâksızlığı hayat tarzı haline getirenleri kınamak ve engellemek amacı ile topluma bildirmek, aleyhinde konuşmak gıybet sayılmaz. Gıybetten dolayı tevbe etmek farzdır.
Gıybet hastalığının nedenleri!
1. İntikam duygusunu bastırmak,
2. Sohbet ortamında sohbettekilere eşlik etmek,
3. Gösteriş ve büyüklük taslama; başkalarını küçük görme, kendini büyük görme,
4. Kıskançlık ve kin hastalığı,
5. Hoşça vakit geçirmek, güldürmek için başkalarının ayıp ve kusurlarının ortaya dökmek,
6. Küçük düşürmek ve alay etmek.
Hüküm kesin: "Ey İman edenler! Birbirinizin gıybetini yapmayın"
"Ey iman edenler! Zannın birçoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir." [Hucurât Sûresi 12. Ayet.]
Vay haline!
"Mal toplayan ve onu durmadan sayan, insanları arkadan çekiştiren, kaş göz işaretiyle alay eden her kişinin vay haline!" [Hümeze Suresi, 1,2]
Mümine yardım edin!
"Bir kimse yanında hakarete maruz kalan bir mümine gücü yettiği halde yardım etmezse, Allah o kimseyi kıyamet gününde insanların önünde rezil eder." [Tebarâni]
"Her kim gıyabında kardeşinin kusurlarını söyletmezse, kıyamet gününde Allah da onun kusurlarını örtmeyi tekeffül eder" [İbn Ebi'd-Dünya]
"Müslümanların gıybetini yapmayınız, ayıplarını araştırmayınız. Zira kim kardeşinin ayıp ve kusurlarını araştırırsa Allah da onun kusurlarını araştırır. Allah, kimin kusurunu araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil ve rüsva eder." [Ebû Dâvud, İbn Ebî Dünya]
Gıybet edeni dinleyen de günaha ortaktır!
Hz. Aişe (ra) anlatıyor:
"Ey Allah'ın Resulü, sana Safiyye'deki şu şu hal yeter!" demiştim. (Bundan memnun kalmadı ve) Öyle bir kelime sarf ettin ki, eğer o denize karıştırılsaydı (denizin suyuna galebe çalıp) ifsad edecekti" buyurdu.
Hz. Aişe ilaveten der ki: "Ben Resûlullah aleyhissalâtü vesselâm'a bir insanın (tahkir maksadıyla) taklidini yapmıştım. Bana hemen şunu söyledi:
Gıybet edeni dinleyen de günahta ortaktır. [Taberani]