Zevce İle Sohbetin Edebleri Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinden.
Ey Aziz!
Edeb ehli demişlerdir ki, erkeğin hanımı ile sohbetinin edeb ve şartları şunlardır:
1 Hanımına iyi huylu olmalıdır
2 Onunla rıfk ve yumuşaklıkla sohbet ve ülfet vedip, tatlı ve hilm ile söylemelidir Nitekim hadis-i şerifde: "İnsanların hayırlısı, ehline hayırlı ve faydalı olan kimsedir" buyuruldu
3 Eve girince, hanımına selam verip, halini sormalıdır
4 Tenhada neşeli görünce saçlarını okşayıp, tatlı sözlerle bûs etmeli, sarılmalıdır
5 Tenhada üzüntülü bulunca, ona, çok sevdiğini söylemelidir Şefkatle gönlünü almalı, tatlı konuşmalıdır
6 Ehlinin hatırını, işe yarar, yalana yakın sözlerle almalıdır Zira o evinde mahbûs, başkasından meyus (ümidsiz) ve kendisiyle menûs olan dert ortağı, gam gidericisi, iş ortağı, oyuncağı, tarlasıdır
7 Çocukların terbiyesinde ehline yardım etmelidir Çünkü çocuk anasına gece gündüz feryad ü figan ile, bir zaman istirahat vermez, amansız alacaklıdır
Ona yardım edene, mevlası yardım eder
8 Ehline kendi giydiği kumaş gibi elbise giydirmelidir
9 Kendi yediğinden yedirmelidir İmkânı varsa nafakasını geniş tutmalıdır Ehlinin meskenini elbisesini ve nafakasını boynuna vacib bilmelidir
10 Ehlini hiç dövmeyip, dünya işlerindeki kusurlarından ötürü sövmemeli, kötü söylememelidir
11 Ehlinin din işlerindeki kusurları için bir günden çok küsmemelidir
12 Rıfk ile onu idare etmelidir
13 Ehlinin kötü huyalrı baş gösterince, kabahati kendinde bulup, ben iyi olsaydım, o da iyi olurdu demelidir
14 Ehli kızınca susmalıdır Erkek susunca, hanımı pişman olup, özür diler Çünkü o zaif yaradılışlıdır Susunca mağlub olur
15 Ehli güzel huylu olup, her hizmetini seve seve yapmağa başlayınca, ona dua, Hakka şükr ve sena etmelidir Çünkü erkeğe uygun bir hanım, şükrüne dikkat edilemeyen bir nimettir
16 Ehline öyle davranmalıdır ki, hanımı, kocam beni, herkesten çok seviyor bilmelidir
17 Evin idaresi ve geçimi hususunda ehliyle meşveret edip, ona danışmalı, diğer büyük işlerini ona anlatıp üzmemelidir
18 Ehlinin günah olmıyan kusuralrını ve hareketlerini görmemezlikten ve bilmemezlikten gelmelidir
19 Ehlinin gizli hallerini ve ayıblarını herkesten saklamalıdır
20 Ehli ile şakalaşıp, latife ve çeşitli oyunlar yapmalıdır nitekim Hazret-i Habib-i Ekrem (sallALLAHu aleyhi ve sellem) ezvâc-ı mutahharasıyla oynar, onlara karşı insanların en zarifi olurdu Hatta bir defa Hazret-i Aişe (radıyALLAHu anha) ile yarış ettiklerinde, Hazret-i Aişe geçti Sonra bir daha yarış yaptıklarında resûlullah geçti Çünkü erkeğin hanımı ile oynaması boş ve luzumsuz değildir Belki doğrudur ve taattir
21 Ehlini kalabalık insanların bulunduğu yerlerde oturtmamalıdır Böylece namahrem görüp, onlara meyl etmez
22 Ehline Kur'an-ı Kerim okumasını farzları ve dinin edeblerini öğretmelidir
23 Ehline çok süslü ve değerli elbise giydirmemeli, taki böylece süslerini göstermek için dışarı çıkıp, caka satmasın ve evinin hanımı olsun
24 Ehlinden izinsiz sefere, belki hacca gitmemelidir
25 Ehli saliha ve itaatkar ise, üzerine bir daha evlenmemelidir
26 Ehline üzüntülerini, sıkıntılarını, düşmanlarını, borçlarını söylememelidir
27 Ehline yüzüne ve arkasında hayır dua edip, beddua etmemelidir Zira gece ve gündüz onun hizmetindedir Ekmek pişiricisi, yemek yapıcısı, çamaşırı dikicisi ve yıkayıcısı, evinin ve malının koruyucusudur Belki enisi, munisi, yari ve nigarıdır.
Ey Aziz!
Edeb ehli demişlerdir ki, erkeğin hanımı ile sohbetinin edeb ve şartları şunlardır:
1 Hanımına iyi huylu olmalıdır
2 Onunla rıfk ve yumuşaklıkla sohbet ve ülfet vedip, tatlı ve hilm ile söylemelidir Nitekim hadis-i şerifde: "İnsanların hayırlısı, ehline hayırlı ve faydalı olan kimsedir" buyuruldu
3 Eve girince, hanımına selam verip, halini sormalıdır
4 Tenhada neşeli görünce saçlarını okşayıp, tatlı sözlerle bûs etmeli, sarılmalıdır
5 Tenhada üzüntülü bulunca, ona, çok sevdiğini söylemelidir Şefkatle gönlünü almalı, tatlı konuşmalıdır
6 Ehlinin hatırını, işe yarar, yalana yakın sözlerle almalıdır Zira o evinde mahbûs, başkasından meyus (ümidsiz) ve kendisiyle menûs olan dert ortağı, gam gidericisi, iş ortağı, oyuncağı, tarlasıdır
7 Çocukların terbiyesinde ehline yardım etmelidir Çünkü çocuk anasına gece gündüz feryad ü figan ile, bir zaman istirahat vermez, amansız alacaklıdır
Ona yardım edene, mevlası yardım eder
8 Ehline kendi giydiği kumaş gibi elbise giydirmelidir
9 Kendi yediğinden yedirmelidir İmkânı varsa nafakasını geniş tutmalıdır Ehlinin meskenini elbisesini ve nafakasını boynuna vacib bilmelidir
10 Ehlini hiç dövmeyip, dünya işlerindeki kusurlarından ötürü sövmemeli, kötü söylememelidir
11 Ehlinin din işlerindeki kusurları için bir günden çok küsmemelidir
12 Rıfk ile onu idare etmelidir
13 Ehlinin kötü huyalrı baş gösterince, kabahati kendinde bulup, ben iyi olsaydım, o da iyi olurdu demelidir
14 Ehli kızınca susmalıdır Erkek susunca, hanımı pişman olup, özür diler Çünkü o zaif yaradılışlıdır Susunca mağlub olur
15 Ehli güzel huylu olup, her hizmetini seve seve yapmağa başlayınca, ona dua, Hakka şükr ve sena etmelidir Çünkü erkeğe uygun bir hanım, şükrüne dikkat edilemeyen bir nimettir
16 Ehline öyle davranmalıdır ki, hanımı, kocam beni, herkesten çok seviyor bilmelidir
17 Evin idaresi ve geçimi hususunda ehliyle meşveret edip, ona danışmalı, diğer büyük işlerini ona anlatıp üzmemelidir
18 Ehlinin günah olmıyan kusuralrını ve hareketlerini görmemezlikten ve bilmemezlikten gelmelidir
19 Ehlinin gizli hallerini ve ayıblarını herkesten saklamalıdır
20 Ehli ile şakalaşıp, latife ve çeşitli oyunlar yapmalıdır nitekim Hazret-i Habib-i Ekrem (sallALLAHu aleyhi ve sellem) ezvâc-ı mutahharasıyla oynar, onlara karşı insanların en zarifi olurdu Hatta bir defa Hazret-i Aişe (radıyALLAHu anha) ile yarış ettiklerinde, Hazret-i Aişe geçti Sonra bir daha yarış yaptıklarında resûlullah geçti Çünkü erkeğin hanımı ile oynaması boş ve luzumsuz değildir Belki doğrudur ve taattir
21 Ehlini kalabalık insanların bulunduğu yerlerde oturtmamalıdır Böylece namahrem görüp, onlara meyl etmez
22 Ehline Kur'an-ı Kerim okumasını farzları ve dinin edeblerini öğretmelidir
23 Ehline çok süslü ve değerli elbise giydirmemeli, taki böylece süslerini göstermek için dışarı çıkıp, caka satmasın ve evinin hanımı olsun
24 Ehlinden izinsiz sefere, belki hacca gitmemelidir
25 Ehli saliha ve itaatkar ise, üzerine bir daha evlenmemelidir
26 Ehline üzüntülerini, sıkıntılarını, düşmanlarını, borçlarını söylememelidir
27 Ehline yüzüne ve arkasında hayır dua edip, beddua etmemelidir Zira gece ve gündüz onun hizmetindedir Ekmek pişiricisi, yemek yapıcısı, çamaşırı dikicisi ve yıkayıcısı, evinin ve malının koruyucusudur Belki enisi, munisi, yari ve nigarıdır.