“Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.”( Araf, 07/199)
“Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder; hayasızlığı, fenalık ve azgınlığı da yasaklar. O, düşünüp tutasınız diye size öğüt veriyor.” (Nahl, 16/90)
“Rahmân'ın(has) kulları onlardır ki, yeryüzünde tevazu ile yürürler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attığında (incitmeksizin) "Selam!" derler (geçerler);” (Furkan, 25/63)
“Sizden; hayra çağıran, iyiliği (marufu) emreden ve kötülükten (münkerden) sakındıran bir topluluk bulunsun. Kurtuluşa erenler işte bunlardır.” (Al-i İmran, 3/104)
“Ey peygamber! Biz seni müjdeci, uyarıcı; Allah’ın izniyle ona çağıran, aydınlatıcı bir ışık olarak gönderdik.” (33/Ahzâb suresi, 45-46)
“Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.” (Hucurat, 49/12)
“Eğer iyilik ederseniz kendinize iyilik etmiş olursunuz ve eğer kötülük ederseniz o da (kendi) aleyhinizedir.” (İsra, 17/7)
"Sünneti Seniyye edeptir. Hiçbir meselesi yoktur ki, altında bir nûr, bir edep bulunmasın. Resul-ü Ekrem (a.s.) ferman etmiş: "Rabbim bana edebi güzel bir surette ihsan etmiş, edeplendirmiş" Evet, Siyer-i Nebeviyeye dikkat eden ve Sünnet-i Seniyyeyi bilen, katiyyen anlar ki, edebin çeşitlerini Cenab-ı Hak, Habibi'nde toplamıştır. O'nun Sünnet-i Seniyyesini terk eden edebi terk eder. "Edebi terkeden de Rabbin bütün lütuflarından mahrum kalır" kaidesine düçar olur, hasaretli bir edepsizliğe düşer."Risale-i nur 11.Lema Yedinci NüktedenEy insanoğlu! Allah’ı sevmek, Allah’a gitmek istiyorsan,
maddi ve mânevi her işinde edeb ile gir, irfan ile çıkmaya çalış.
- Âdemoğlunun edebden nasibi yoksa, insan değildir.
- Edeble süslenmeyen akıl, silâhsız kahramandır.
- Edeb: Aklın dıştan görünüşüdür.
- Edeb: Eline, diline ve beline sahip olmaktır.
- Edeb olmadıkça asalet düzelmez.
- Edeb, şeytanı öldüren bir silahtır.
- Edeb, en hayırlı sanattır. Hakk’a giden yolun azığıdır.
- Edeb, olgunlaşmanın ilk şartıdır.
- Hakiki edeb, nefsi terketmektir.
- Ayıplarınızı edeble örtünüz.
- Hakiki güzellik, ilim ve edeb güzelliğidir.
- İnsanın ziyneti, edebin tamamıdır.
- Evlâdına edeb öğretmeyen, düşmanlarını sevindirir.
- Ruhen yükselmek, ancak edeble mümkündür.
- Akıllı, edebi edebsizden öğrenir.
- İlim şerefi ve edeble Âdem, melekten üstün oldu..
- Sohbet bir cesettir. Edeb ise, o cesedin ruhudur.
- Edeb; insanı her türlü hatadan koruyan bilgi ve prensiplere sahip olmaktır.
- Her şey çoğaldıkça ucuzlar. Fakat edeb çoğaldıkça, değeri artar.
- Edeb, kendisinden yükseğini çok görmemek, kendisinden aşağısını da hor görmemektir.
- Edeb güzelliği, kişiyi nesebe muhtaç etmez.
- Edeb, insanı utanılacak şeylerden koruyan melektir.
- Edeb, Rasûlullah’ın sünnetine uygun hareket etmektir.
- İlim elde etmek isteyen, edebli olsun.
- İyi amel sahibi olmak isteyen, edebli bir şekilde ilim sahibi olmaya baksın.
- Muhabbet ehli, sevgi işinde iyi niyete sahip oldukça, edebleri artmaya başlar.
- Edeb, nefsi gerektiği şekilde terbiye etmek ve güzel ahlâk ile süslemektir.
- Edeb, insanın mutlak bir fazilet kaynağıdır.
- Edebin dostları: Hayâ, Samimiyet, Teslimiyet, Muhabbet, Niyet, İtaat, Gayret, Sohbet ve Hizmettir.
İlla Edep,İlla Edep...!!!
''Ehli diller arasında aradım,kıldım talep
her hüner makbul imiş, illa edep illa edep''
Sözlerime şaiir'in bu güzel sözleri ile başlamak istedimki konumuz olan ''edeb'in'' önemini kavramak daha kolay olsun.
kelime(kelam) anlamı ile ''güzel terbiye,iyi huy,haya'' demek olan Edeb, aslında insanın bütün iyilikleri ve ahlaki güzellikleri kenndinde toplamasıdır
Hz.Mevlana: ''Ademoğlu şayet edebsiz ise adam degildir, çünkü insanla hayvan ( Yaratık ) arasında gerçek fark edebtir''demiştir.
Böylelikle anlaşılıyorki insan ve hayvan ( Yaratık )'ın ayıran en önemli etkennlerden biri edeb'tir. Edepli insan kimsenin onu görmediği yerde oldugunda bile, yalnız oldugunda bile utanma Duygu (Hissiyat)sunu kaybetmeyen insandır.
''Kimse yoksa bile, Rabbim var''düşşüncesini bennimseyen ve hiç unutmayan insandır.ibadet ederkenn 'Allah (c.c)(c.c)'ın bizi gördüğünü bilerek,unutmadan', ayetleri okurkenn kenndi şahsımıza hitap ettiğini hissedebilen insandır.
''Şüphesiz biz ona (insana) şah damarından daha yakınız.''(kaf 16) ayetindeki yakınlığı her an hissedebilendir
Bizlere emanet olarak bırakılan yüce kitabimiz Kur'an-ı Kerim ve (Sallalahü Aleyhi ve Sellem) Peygamber efendimiz(s.a.v)'in sünnetine sahiplenip, yaşayarak edeplenmek edeblerin en guzeli olsa gerek.Çünkü güzel Rabbimiz (c.c) ''Peygamber size ne verdi ise onu alın ve size neyi yasakladı ise ondan sakının''(hasr 10)buyurmuştur.
Aslında dinimiz baştan başa edeptir.Bunu şu örnek ile de tasdik etmek mümkündür.
''Hz.mevlana buyuruyor:''Kalbim,''İman nedir?''diye aklıma sordu.Aklımda, kalbimin kulağına, ''İman, edepten ibarettir''diye fısıldadı.''
Yani ''Haya ile İman, ikiz kardeştir.Biri giderse digeri de gider''(Ebu Nuaym)sözüne dayanarak edepsiz olmak, hayasız olmak insanı küfre düşürür,yanlış yollara sürükler diyebiliriz.
Edebli kişinin mutlu ve huzurlu olacağını anlatan şu iki mısra ile edeb üzerine yazdığımız bu yazıyı bitirelim.
''Edep;bir tac imiş Nur-u Hüda'dan
Giy ol taci, emin ol her beladan''
Alıntıdır...