Nitekim Hz. Peygamber bir hadîs-i şeriflerinde bu gerçeğe dikkat çekmiştir: “Bir müslümanın, yanında bulunmayan din kardeşine yapacağı dua makbuldür. Bir kimse din kardeşine hayır dua ettikçe, yanında bulunan görevli melek ona, ‘duan kabul olsun, aynı şeyler sana da verilsin’(âmin, ve leke bi mislin) diye dua eder.”(2)
Bu hadisten hareketle mü’mini, müslümanı “dua alan adam” diye tanımlamak herhalde onun pek üzerinde durulmayan ya da oldukça tabiî bir özelliğini öne çıkarmak olacaktır.
Ayrıca yüce kitabımız Kur’an-ı Kerîm de mü’minlerin dua alan kimseler olduğunu bildirmektedir.
“Arşı yüklenen ve çevresinde bulunanlar (melekler) Rablerini överek tesbih ederler, O’na iman ederler ve mü’minler için bağışlanma dilerler; ‘Rabbimiz! Sen her şeyi ilmin ve rahmetinle kuşatırsın, tevbe edip yoluna uyanları bağışla; onları yakıcı ateşin azabından koru!’(derler).
Rabbimiz! Onları, onların atalarından, eşlerinden, çocuklarından dürüst ve erdemli olanları da kendilerine vaat ettiğin Adn cennetlerine koy. Şüphesiz aziz ve hakîm olan sensin.”
Bir de onları kötü fiiller işlemekten koru. O gün sen kimi kötülüklerin lekesinden korursan muhakkak ki onu rahmetinle onurlandırmış olursun. Bu büyük bir kurtuluştur.”(3)
Bu âyetlerden müminlere dua etmenin meleklerin özelliği olduğu anlaşılmaktadır. O halde bir müslümana (özellikle gıyabında/arkasından) dua ederken aynı zamandamelekçe bir iş yapıldığı hatırdan çıkarılmamalıdır.
Dua Almak İçin
İman özelliğine bağlı olarak meleklerden ve öteki mü’minlerden genelde dua almanın yanında bir de irâdî olarak duaya tâlip ve lâyık olmak vardır. Bunun yolu hiç kuşkusuz dua alınacak iş ve davranışta bulunmaktır. Dua alan adam olmak, bilhassa bu noktada önem taşımaktadır. O halde Müslüman, bilinçli olarak dua alacak iş ve davranışlarda bulunmaya bakacak demektir. Bu da karşımıza herkesin yapabileceği bir iyilik türünün bulunduğu fikrini ve gerçeğini çıkarır. Herkes bulunduğu çevre ve imkanlara göre teşekkürle karşılanacak, bir hadîs-i şerîfe göre “cezâke’llahu hayren = Allah seni hayırla ödüllendirsin”(4) diye mukabele edilecek maddî-mânevi bir şey, bir iyilik yapabilir, bir güzellik, bir hizmet ortaya koyabilir. Bu güzellik ve hizmetin süreklilik niteliğinin bulunması müslümanı “sürekli dua alan adam” imtiyazına sahip kılar. Nitekim Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:
"İnsan ölünce, üç ameli dışında bütün amellerinin sevabı sona erer; sadaka-i câriye, kendisinden istifade edilen ilim, arkasından dua eden hayırlı evlat."(5)
Hadiste sayılan üç konudan üçüncüsünde açıkça yer almasına rağmen aslında diğer ikisinde de ölümden sonradua alma imkanı ortak nokta olarak dikkat çekmektedir. Zira sadaka-i câriye kamunun faydalandığı ve varlığı devam ettiği müddetçe sevabı ve ondan faydalananların dualarının da devam edeceği kurumsal bir iyilik türünü; istifade edilen ilim ise ondan yararlananların dua edecekleri fikrî ve bilimsel bir iyiliğitemsil etmektedir.
Dua alan yönetici
Müslümanın duasına muhatap olmak, küçük yada basit bir şey değildir. O başlı başına bir iyilik ve hayırlılık göstergesidir. Nitekim Avf İbni Mâlik radıyallahu anh Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken dinledim, dedi:
“Yöneticilerinizin en hayırlısı, sizi seven ve sizin tarafınızdan sevilen, size dua eden ve sizin duanızı alan kimselerdir. Yöneticilerinizin en kötüsü de, size kin besleyen ve sizin kendisine kin beslediğiniz, size lânet eden ve sizin kendisine lânet ettiğiniz kimselerdir.”(6)
Dua alan adam olmanın toplumsal ve idarî/yönetsel boyutunu ortaya koyan bu hadis-i şerif, Müslüman yöneticiler ve yönetilenler arasındaki ilişkilerin en düşündürücü yönüne işaret etmektedir. Yönetim çevresi bir aile kadar dar veya bir imparatorluk kadar geniş olmasına bakılmaksızın, yönettikleriyle arasında dua alış verişi bulunan yönetici olmak yönetici için böyle bir yöneticiye sahip olmak da yönetilenler için huzur-güven ve hayırlılık sebebidir. Halkına ya da yönettiklerine güvenmeyen, onları küçümseyen, potansiyel tehlike gibi gören yöneticiler, yönettikleri tarafından aynı şekilde güvensizlik ve dolayısıyla açık veya gizli kin ve lanetle karşılanır. Böylesi bir toplumun hiçbir kademesinde huzur kalmaz. Zira, “İnsanlara kuşku ile yaklaşan yönetici onları bozar”(7) İnsanların gizli yönlerinin peşine düşenler, onların ahlakını ve huzurunu ifsat ederler.(8)
Dua alan ve dua eden yönetici, dua alan müslümanın en üst düzey temsilcisi olma hakkına sahiptir. Bunun dışında kalanların yönetiminde olmaktan Allah’a sığınmak ve tabiî tercih ve seçim hakkını ona göre kullanmak da dua alan adam olmanınbir başka gereğidir.
Bu yazıyı okuyup yazarına dua edecek olanlardan “Allah râzı olsun”, dilek ve dualarının bir mislini de Allah onlara versin.
Dipnotlar:1) Bk. Ebu Davud, Vitir 23; Tirmizî, Daavat 109; Riyâzü’s-sâlihîn. II, 573 (Erkam yayını). Hz. Ömer, “ Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in bu dua isteği benim için dünyaya bedel bir mutluluk oldu” diye duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir. 2) Müslim, Zikir 87, 88. Ayrıca bk. İbni Mâce, Menâsik 5; Riyâzü’s-sâlihîn.VI, 384 (Erkam yayını). 3) Mü’min sûresi (40), 7-9. 4) Tirmizî, Birr 87. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Zekat 38; Nisâî, Zekât 72. 5) Müslim, Vasiyyet 14. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Vasâya 14; Tirmizî, Ahkâm 36; Nesâî, Vasâyâ 8. 6) Müslim, İmâre 65, 66. 7) Ebu Davud, Edep 37. 8) Bk. Ebû Davud, Edep 37.
Bu hadisten hareketle mü’mini, müslümanı “dua alan adam” diye tanımlamak herhalde onun pek üzerinde durulmayan ya da oldukça tabiî bir özelliğini öne çıkarmak olacaktır.
Ayrıca yüce kitabımız Kur’an-ı Kerîm de mü’minlerin dua alan kimseler olduğunu bildirmektedir.
“Arşı yüklenen ve çevresinde bulunanlar (melekler) Rablerini överek tesbih ederler, O’na iman ederler ve mü’minler için bağışlanma dilerler; ‘Rabbimiz! Sen her şeyi ilmin ve rahmetinle kuşatırsın, tevbe edip yoluna uyanları bağışla; onları yakıcı ateşin azabından koru!’(derler).
Rabbimiz! Onları, onların atalarından, eşlerinden, çocuklarından dürüst ve erdemli olanları da kendilerine vaat ettiğin Adn cennetlerine koy. Şüphesiz aziz ve hakîm olan sensin.”
Bir de onları kötü fiiller işlemekten koru. O gün sen kimi kötülüklerin lekesinden korursan muhakkak ki onu rahmetinle onurlandırmış olursun. Bu büyük bir kurtuluştur.”(3)
Bu âyetlerden müminlere dua etmenin meleklerin özelliği olduğu anlaşılmaktadır. O halde bir müslümana (özellikle gıyabında/arkasından) dua ederken aynı zamandamelekçe bir iş yapıldığı hatırdan çıkarılmamalıdır.
Dua Almak İçin
İman özelliğine bağlı olarak meleklerden ve öteki mü’minlerden genelde dua almanın yanında bir de irâdî olarak duaya tâlip ve lâyık olmak vardır. Bunun yolu hiç kuşkusuz dua alınacak iş ve davranışta bulunmaktır. Dua alan adam olmak, bilhassa bu noktada önem taşımaktadır. O halde Müslüman, bilinçli olarak dua alacak iş ve davranışlarda bulunmaya bakacak demektir. Bu da karşımıza herkesin yapabileceği bir iyilik türünün bulunduğu fikrini ve gerçeğini çıkarır. Herkes bulunduğu çevre ve imkanlara göre teşekkürle karşılanacak, bir hadîs-i şerîfe göre “cezâke’llahu hayren = Allah seni hayırla ödüllendirsin”(4) diye mukabele edilecek maddî-mânevi bir şey, bir iyilik yapabilir, bir güzellik, bir hizmet ortaya koyabilir. Bu güzellik ve hizmetin süreklilik niteliğinin bulunması müslümanı “sürekli dua alan adam” imtiyazına sahip kılar. Nitekim Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:
"İnsan ölünce, üç ameli dışında bütün amellerinin sevabı sona erer; sadaka-i câriye, kendisinden istifade edilen ilim, arkasından dua eden hayırlı evlat."(5)
Hadiste sayılan üç konudan üçüncüsünde açıkça yer almasına rağmen aslında diğer ikisinde de ölümden sonradua alma imkanı ortak nokta olarak dikkat çekmektedir. Zira sadaka-i câriye kamunun faydalandığı ve varlığı devam ettiği müddetçe sevabı ve ondan faydalananların dualarının da devam edeceği kurumsal bir iyilik türünü; istifade edilen ilim ise ondan yararlananların dua edecekleri fikrî ve bilimsel bir iyiliğitemsil etmektedir.
Dua alan yönetici
Müslümanın duasına muhatap olmak, küçük yada basit bir şey değildir. O başlı başına bir iyilik ve hayırlılık göstergesidir. Nitekim Avf İbni Mâlik radıyallahu anh Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’i şöyle buyururken dinledim, dedi:
“Yöneticilerinizin en hayırlısı, sizi seven ve sizin tarafınızdan sevilen, size dua eden ve sizin duanızı alan kimselerdir. Yöneticilerinizin en kötüsü de, size kin besleyen ve sizin kendisine kin beslediğiniz, size lânet eden ve sizin kendisine lânet ettiğiniz kimselerdir.”(6)
Dua alan adam olmanın toplumsal ve idarî/yönetsel boyutunu ortaya koyan bu hadis-i şerif, Müslüman yöneticiler ve yönetilenler arasındaki ilişkilerin en düşündürücü yönüne işaret etmektedir. Yönetim çevresi bir aile kadar dar veya bir imparatorluk kadar geniş olmasına bakılmaksızın, yönettikleriyle arasında dua alış verişi bulunan yönetici olmak yönetici için böyle bir yöneticiye sahip olmak da yönetilenler için huzur-güven ve hayırlılık sebebidir. Halkına ya da yönettiklerine güvenmeyen, onları küçümseyen, potansiyel tehlike gibi gören yöneticiler, yönettikleri tarafından aynı şekilde güvensizlik ve dolayısıyla açık veya gizli kin ve lanetle karşılanır. Böylesi bir toplumun hiçbir kademesinde huzur kalmaz. Zira, “İnsanlara kuşku ile yaklaşan yönetici onları bozar”(7) İnsanların gizli yönlerinin peşine düşenler, onların ahlakını ve huzurunu ifsat ederler.(8)
Dua alan ve dua eden yönetici, dua alan müslümanın en üst düzey temsilcisi olma hakkına sahiptir. Bunun dışında kalanların yönetiminde olmaktan Allah’a sığınmak ve tabiî tercih ve seçim hakkını ona göre kullanmak da dua alan adam olmanınbir başka gereğidir.
Bu yazıyı okuyup yazarına dua edecek olanlardan “Allah râzı olsun”, dilek ve dualarının bir mislini de Allah onlara versin.
Dipnotlar:1) Bk. Ebu Davud, Vitir 23; Tirmizî, Daavat 109; Riyâzü’s-sâlihîn. II, 573 (Erkam yayını). Hz. Ömer, “ Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in bu dua isteği benim için dünyaya bedel bir mutluluk oldu” diye duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir. 2) Müslim, Zikir 87, 88. Ayrıca bk. İbni Mâce, Menâsik 5; Riyâzü’s-sâlihîn.VI, 384 (Erkam yayını). 3) Mü’min sûresi (40), 7-9. 4) Tirmizî, Birr 87. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Zekat 38; Nisâî, Zekât 72. 5) Müslim, Vasiyyet 14. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Vasâya 14; Tirmizî, Ahkâm 36; Nesâî, Vasâyâ 8. 6) Müslim, İmâre 65, 66. 7) Ebu Davud, Edep 37. 8) Bk. Ebû Davud, Edep 37.
