Haya,Alahü Teala’nın sıfatı olduğu gibi mahluklarında sıfatıdır.Mahluklarda hasıl olan haya birkaç türlüdür...
Birçeşidi:Adem (a.s) da olduğu gibi utanmak şeklindedir. Buğday tanesini yedi. Üzerinden cennet elbiseleri çıkarıldı utanıp yüzünü döndürdü (bir başka rivayette ise koşmaya başladı) .Hak Teala:
-Bizden kaçıyor musun buyurdu?Adem a.s:
-Hayır Ya Rabbi, Cennet elbiseleri üzerimden çıkarıldığı için utandım,mahcup oldum. Onun için yüzümü çevirdim, dedi.
İkinci çeşit haya:İsrafil (a.s) hayası gibi azamettir ,büyüklüktür.Rasulullah s.a.v bir hadisi şerifte:
‘‘ İsrafil aleyhisselam her gün yetmiş kere yüzünü kendi kanadı ile örter.
-Ya İlahel Alemin! Ne yapayım sana layık bir secde ve rüku yapamadığımı biliyorum der’’ buyurmuştur.
Hayanın 3. çeşidi: Meleklerde ve peygamberlerde (aleymüsselam) görülen heybet hayasıdır. Bunlar:
‘Ya Rabbi ! Seni tesbih ve tenzih ederiz. Sana layıkıyla ibadet edemedik’ demektedirler.
Dördüncü çeşid haya: hürmet ve hizmettir. Musa aleyhisselamın hayası böyledir.Hz. Musa a.s:
- Ya Rabbi ! Bana cennet lazımdır. Senden cennet isterim, seni görmek de bana gereklidir, onu da isterim. Fakat bana ekmek,tuz, koyunların yiyeceği gibi hakir şeyler gerekince, bunları senden nasıl isteyeyim dedi.Hak teala:
Ya Musa (a.s) ! Maksad budur bunları isteyeceksin. Böylece her zaman bir ihtiyaç ile huzura gelinir, yalvarılır. Bu bahane ile kulluk vazifeleri yapılır, bana kavuşma yoluna girilmiş olur, buyurdu.
Allahü Tealanın sıfatı olan haya günahları örtmek ve affetmektir. Kullarının günahlarını görür fakat örter. Bu günahları bilir fakat affeder.Cabir bin Abdullah(r.a) rivayetiyle rasulullah s.a.v bir hadisi şerifte:
Günahkar bir mümin kabirden kalkar. Cehennem korkusu ve sıraatın heyecanı ile mahşer yerine gelirken iki yolun ayrıldığı bir kavşak yerine gelir. Korkarak, ağlayarak sukunetle yolun birisine girer. Kimse ondan bir şey sormaz. Yol boyunca gider, cennet kapısına erişir. Sağ ayağını kapıdan içeri atar. Sol ayağını kaldırırken Allahü teala vasıtasız olarak kulun sağ eline bir defter verir
- Ey Kulum defteri oku , içindekileri öğren .Ondan sonra hüküm senindir. Cennete gir. Muradın olan cennette sonsuz olarak kal! Buyurur. O kul deftere bakar . Defterede : Ey kulum! Yaptıklarını gördüm ve unutmadım! Ancak yaptıklarını sana bildirmeye haya ettim yazısını okur buyurmuştur.
Rabbül Alemin bizlerede hayalı kullarından olmayı nasip etsin.
Amin.
Birçeşidi:Adem (a.s) da olduğu gibi utanmak şeklindedir. Buğday tanesini yedi. Üzerinden cennet elbiseleri çıkarıldı utanıp yüzünü döndürdü (bir başka rivayette ise koşmaya başladı) .Hak Teala:
-Bizden kaçıyor musun buyurdu?Adem a.s:
-Hayır Ya Rabbi, Cennet elbiseleri üzerimden çıkarıldığı için utandım,mahcup oldum. Onun için yüzümü çevirdim, dedi.
İkinci çeşit haya:İsrafil (a.s) hayası gibi azamettir ,büyüklüktür.Rasulullah s.a.v bir hadisi şerifte:
‘‘ İsrafil aleyhisselam her gün yetmiş kere yüzünü kendi kanadı ile örter.
-Ya İlahel Alemin! Ne yapayım sana layık bir secde ve rüku yapamadığımı biliyorum der’’ buyurmuştur.
Hayanın 3. çeşidi: Meleklerde ve peygamberlerde (aleymüsselam) görülen heybet hayasıdır. Bunlar:
‘Ya Rabbi ! Seni tesbih ve tenzih ederiz. Sana layıkıyla ibadet edemedik’ demektedirler.
Dördüncü çeşid haya: hürmet ve hizmettir. Musa aleyhisselamın hayası böyledir.Hz. Musa a.s:
- Ya Rabbi ! Bana cennet lazımdır. Senden cennet isterim, seni görmek de bana gereklidir, onu da isterim. Fakat bana ekmek,tuz, koyunların yiyeceği gibi hakir şeyler gerekince, bunları senden nasıl isteyeyim dedi.Hak teala:
Ya Musa (a.s) ! Maksad budur bunları isteyeceksin. Böylece her zaman bir ihtiyaç ile huzura gelinir, yalvarılır. Bu bahane ile kulluk vazifeleri yapılır, bana kavuşma yoluna girilmiş olur, buyurdu.
Allahü Tealanın sıfatı olan haya günahları örtmek ve affetmektir. Kullarının günahlarını görür fakat örter. Bu günahları bilir fakat affeder.Cabir bin Abdullah(r.a) rivayetiyle rasulullah s.a.v bir hadisi şerifte:
Günahkar bir mümin kabirden kalkar. Cehennem korkusu ve sıraatın heyecanı ile mahşer yerine gelirken iki yolun ayrıldığı bir kavşak yerine gelir. Korkarak, ağlayarak sukunetle yolun birisine girer. Kimse ondan bir şey sormaz. Yol boyunca gider, cennet kapısına erişir. Sağ ayağını kapıdan içeri atar. Sol ayağını kaldırırken Allahü teala vasıtasız olarak kulun sağ eline bir defter verir
- Ey Kulum defteri oku , içindekileri öğren .Ondan sonra hüküm senindir. Cennete gir. Muradın olan cennette sonsuz olarak kal! Buyurur. O kul deftere bakar . Defterede : Ey kulum! Yaptıklarını gördüm ve unutmadım! Ancak yaptıklarını sana bildirmeye haya ettim yazısını okur buyurmuştur.
Rabbül Alemin bizlerede hayalı kullarından olmayı nasip etsin.
Amin.