Cenâb-ı Allah’ın hakimiyetinin ve adaletinin tecellî ettiği dehşetli ve celâlli mevcut bir ülkesi olan Cehenneme giriş ve çıkış konularında tek söz sahibi Cenâb-ı Allah’tır. Başka söz sahibi yoktur. Cenâb-ı Allah’ın âyetlerini iddiamızı doğrulamaya zorlarcasına yorumlamaktan Allah’a sığınmak lâzım.
Diğer bir husus: Cehennemden çıkış olmazsa bundan kim kazanır? Bu kimin işine yarar? Bu nasıl savunulabilir? Bunun için delil ve dayanak olmadığı halde, delil ve dayanak varmış gibi zorlama yorumlarda ısrar etmek, hatada ısrar etmek demektir.
1- Bir defa orada tek söz sahibi Cenâb-ı Allah’tır. Melik Yüce Allah’tır. Emir ve hüküm Allah’ındır.1 Beşere Allah’ın hükmüne boyun eğmekten başka bir şey düşmez. Orada bu meselede beşere bir şey soran da olmaz.
2- Diğer yandan, Cenâb-ı Allah ‘Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Allah bütün günahları bağışlar’2 buyuruyor. Öyleyse, Allah’ın günahlarımızı bağışlayacağı konusunda ümit içinde olmak lâzım. Ama Allah korkusunu da içimizden atmayacağız. Allah’ın hangi günahları ne zaman, nasıl ve ne şekilde bağışlayacağını kul bilemez. Kul Allah’ın bağışlamasını sınırlandıramaz, yönlendiremez. Allah’a bağışlama konusunda yol haritası çizemez. Cehenneme giren kulların bağışlanmayacağı konusunda tez ileri süremez. Bunlar bilmeyerek yapılırsa gaflet olur. Bilerek yapılırsa, haddini aşmak olur.
3- Öte yandan bahsettiğiniz âyet, Allah’ın âyetlerini yalanlayan kâfir ve müşriklerle ilgili bir mahşer hükmünü bildiriyor. Kur’ân âyetlerini öncesiyle sonrasıyla okumak lâzım. Meşhurdur: Bektaşi, “Lâ takrabu’s-Salat” cümlesini almış, ve “Allah namaza yaklaşmayınız diyor. Ben namaz kılmayacağım” demiş. “Âyetin devamını da oku” demişler. “Ben hafız değilim” demiş. Âyetin devamında, “Ve entüm sükârâ” (Sarhoş olduğunuz zaman) vardır. Burada da 103. âyette kalmayalım. 103. âyette kimlerden bahsedildiğini kavramak için âyetin öncesine ve sonrasına bakmak lâzım: Meselâ, 105. âyette Cehennemde ebedî kalış sorgulanırken: “Onlara ‘Âyetlerim size okunduğunda onları yalanlıyordunuz değil mi?’ denir”3 buyuruluyor. Demek Allah’ın âyetlerini yalanlamak, kizb, inkâr ve küfür Cehennemde ebedî kalmayı gerektiriyor. Ki, buna itiraz eden zaten yoktur.
4- Cehenneme girenlerin oradan çıkmayacağına dair hiçbir âyet ve hadis yoktur. Bilâkis Kur’ân ve hadis kitapları Allah’ın rahmetinin ve mağfiretinin genişliğini ve Cehennem dahil herşeyi kuşattığını işleyen âyet ve hadislerle doludur.
Söz gelişi şu kaynakları dikkatle inceleyelim:
* Resûlullah buyurdu ki: “Kalbinde zerre kadar îmânı bulunan kimse Cehennemden çıkacaktır.” Ebû Said el-Hudrî diyor ki: “Kim bunun doğruluğundan şüphe ederse, ‘Allah zerre kadar haksızlık etmez’ (Nisa Sûresi: 40) âyet-i kerimesini okusun!”4
* Resulullah buyurdu ki: “Cenâb-ı Allah nihâyet Cehennemde kömüre dönmüş bir çok kimseleri çıkarır. Cennetin yolları üzerinde olup hayat nehri adı verilen bir nehre onları daldırır. Bunlar selde çıkan yabanî reyhan tohumları gibi birden gürbüzleşirler… İnci gibi güzel olarak çıkarlar.”5
* Resulullah buyurdu ki: “Tevhid ehlinden bazı kişilere Cehennemde azap edilecek ve nihayet Cehennemde kömür gibi olacaklardır. Sonra kendilerine rahmet ulaşacak ve Cehennemden çıkarılarak Cennetin kapılarına atılacaklardır. Cennet ehli onların üzerine su serpecekler ve sel birikintisinde filizin yeşermesi gibi bitecekler, sonra Cennete gireceklerdir.”6
* Resulullah buyurdu ki: “Cehennem ehlinden, çıkışı en son olan kişiyi biliyorum. Bu adam, Cehennemden sürünerek çıkacak ve ‘Ey Rabbim! Her yeri insanlar kaptılar’ diyecek. Bunun üzerine kendisine: ‘Cennete git ve Cennete gir!’ denilecektir.”7
5- Demek, Allah’ın bağışlamasını sınırlamak söz konusu değildir. Allah Cehenneme girenlerden dilediklerini bağışlar.
Dipnotlar:
1- İnfitar Sûresi: 19.
2- Zümer Sûresi: 53.
3- Mü’minun Sûresi: 105.
4- Tirmizi, Cehennemin Sıfatları, 2725 (Tirmizi bu hadise, ‘Bu hadis sahihtir’ kaydı koymuştur.) 5- Müslim, Îmân, 301.
6- Tirmizi, Cehennemin Sıfatları, 2724.
7- Tirmizi, Cehennemin Sıfatları, 2722.
Diğer bir husus: Cehennemden çıkış olmazsa bundan kim kazanır? Bu kimin işine yarar? Bu nasıl savunulabilir? Bunun için delil ve dayanak olmadığı halde, delil ve dayanak varmış gibi zorlama yorumlarda ısrar etmek, hatada ısrar etmek demektir.
1- Bir defa orada tek söz sahibi Cenâb-ı Allah’tır. Melik Yüce Allah’tır. Emir ve hüküm Allah’ındır.1 Beşere Allah’ın hükmüne boyun eğmekten başka bir şey düşmez. Orada bu meselede beşere bir şey soran da olmaz.
2- Diğer yandan, Cenâb-ı Allah ‘Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Allah bütün günahları bağışlar’2 buyuruyor. Öyleyse, Allah’ın günahlarımızı bağışlayacağı konusunda ümit içinde olmak lâzım. Ama Allah korkusunu da içimizden atmayacağız. Allah’ın hangi günahları ne zaman, nasıl ve ne şekilde bağışlayacağını kul bilemez. Kul Allah’ın bağışlamasını sınırlandıramaz, yönlendiremez. Allah’a bağışlama konusunda yol haritası çizemez. Cehenneme giren kulların bağışlanmayacağı konusunda tez ileri süremez. Bunlar bilmeyerek yapılırsa gaflet olur. Bilerek yapılırsa, haddini aşmak olur.
3- Öte yandan bahsettiğiniz âyet, Allah’ın âyetlerini yalanlayan kâfir ve müşriklerle ilgili bir mahşer hükmünü bildiriyor. Kur’ân âyetlerini öncesiyle sonrasıyla okumak lâzım. Meşhurdur: Bektaşi, “Lâ takrabu’s-Salat” cümlesini almış, ve “Allah namaza yaklaşmayınız diyor. Ben namaz kılmayacağım” demiş. “Âyetin devamını da oku” demişler. “Ben hafız değilim” demiş. Âyetin devamında, “Ve entüm sükârâ” (Sarhoş olduğunuz zaman) vardır. Burada da 103. âyette kalmayalım. 103. âyette kimlerden bahsedildiğini kavramak için âyetin öncesine ve sonrasına bakmak lâzım: Meselâ, 105. âyette Cehennemde ebedî kalış sorgulanırken: “Onlara ‘Âyetlerim size okunduğunda onları yalanlıyordunuz değil mi?’ denir”3 buyuruluyor. Demek Allah’ın âyetlerini yalanlamak, kizb, inkâr ve küfür Cehennemde ebedî kalmayı gerektiriyor. Ki, buna itiraz eden zaten yoktur.
4- Cehenneme girenlerin oradan çıkmayacağına dair hiçbir âyet ve hadis yoktur. Bilâkis Kur’ân ve hadis kitapları Allah’ın rahmetinin ve mağfiretinin genişliğini ve Cehennem dahil herşeyi kuşattığını işleyen âyet ve hadislerle doludur.
Söz gelişi şu kaynakları dikkatle inceleyelim:
* Resûlullah buyurdu ki: “Kalbinde zerre kadar îmânı bulunan kimse Cehennemden çıkacaktır.” Ebû Said el-Hudrî diyor ki: “Kim bunun doğruluğundan şüphe ederse, ‘Allah zerre kadar haksızlık etmez’ (Nisa Sûresi: 40) âyet-i kerimesini okusun!”4
* Resulullah buyurdu ki: “Cenâb-ı Allah nihâyet Cehennemde kömüre dönmüş bir çok kimseleri çıkarır. Cennetin yolları üzerinde olup hayat nehri adı verilen bir nehre onları daldırır. Bunlar selde çıkan yabanî reyhan tohumları gibi birden gürbüzleşirler… İnci gibi güzel olarak çıkarlar.”5
* Resulullah buyurdu ki: “Tevhid ehlinden bazı kişilere Cehennemde azap edilecek ve nihayet Cehennemde kömür gibi olacaklardır. Sonra kendilerine rahmet ulaşacak ve Cehennemden çıkarılarak Cennetin kapılarına atılacaklardır. Cennet ehli onların üzerine su serpecekler ve sel birikintisinde filizin yeşermesi gibi bitecekler, sonra Cennete gireceklerdir.”6
* Resulullah buyurdu ki: “Cehennem ehlinden, çıkışı en son olan kişiyi biliyorum. Bu adam, Cehennemden sürünerek çıkacak ve ‘Ey Rabbim! Her yeri insanlar kaptılar’ diyecek. Bunun üzerine kendisine: ‘Cennete git ve Cennete gir!’ denilecektir.”7
5- Demek, Allah’ın bağışlamasını sınırlamak söz konusu değildir. Allah Cehenneme girenlerden dilediklerini bağışlar.
Dipnotlar:
1- İnfitar Sûresi: 19.
2- Zümer Sûresi: 53.
3- Mü’minun Sûresi: 105.
4- Tirmizi, Cehennemin Sıfatları, 2725 (Tirmizi bu hadise, ‘Bu hadis sahihtir’ kaydı koymuştur.) 5- Müslim, Îmân, 301.
6- Tirmizi, Cehennemin Sıfatları, 2724.
7- Tirmizi, Cehennemin Sıfatları, 2722.