ALACAK VE BORÇLARINIZI YAZIYOR MUSUNUZ?
Anlaşmazlıkların ve bunların sebep olduğu kavgaların bir çoğu, ticari ilişkiler sebebiyledir. Ticari ilişkilerdeki bozukluk, önce tarafları, sonra aileleri, daha sonra da toplumu rahatsız eder; en samimi dostlukları ortadan kaldırır. Çünkü insanoğlu, hava-su kadar ticarete muhtaçtır. Havayı suyu yaratan ve onlarla insanı yaşatan Yüce Yaratıcı, ticareti de mal ve kazanç sağlamanın meşru bir yolu yapmıştır.
Ticaret genellikle alış-veriş üzerine oturur. Peşin işlemlerin yanında, birçok borç ilişkileri de ticaretin kaçınılmaz gerçekleridir. İşte bu gerçekleri ve insan ihtiyaçlarını en iyi bilen ve aynı zamanda onları yaratan Allahu Tealâ, Kur’an-ı Kerim’deki en uzun ayeti bu konuda indirmiştir.
Bakara suresi 282. ayetinde Allahu Tealâ, inananlara mealen şöyle hitap ediyor:
“Ey iman edenler!
Ne zaman belli bir süre ile karşılıklı bir borç ilişkisine girerseniz, onu yazın!
Yazmayı bilen bir kimse, onu aranızda adaletle (tarafsızca) yazsın ve ’ın kendisine öğrettiği şekilde yazmaktan geri durmasın; (her şeyi olduğu gibi) yazsın!
Üzerinde hak olan kimse (borçlu) da yazdırsın, Rabbinden korksun ve borcunu asla eksik yazdırmasın! Şayet borçlu sefih veya aklı zayıf veya kendisi söyleyip yazdıramayacak durumda ise, velisi adaletle yazdırsın!
Erkeklerinizden iki de şahit buldurun! Eğer iki erkek olmazsa, kabul edebileceğiniz kimselerden bir erkek ve iki kadını şahit tutun ki, onlardan biri hata yaparsa diğeri ona hatırlatabilsin.
Şahitler çağrıldıklarında gelmemezlik etmesin!
Küçük olsun büyük olsun, borcu (ve her anlaşma maddesini) vade tarihi ile birlikte yazmaya üşenmeyin!
Böyle davranmanız, nazarında daha adaletli, şahitlik için daha sağlam, şüpheye düşmemeniz için daha uygundur.
Ama aranızda yapıp bitirdiğiniz peşin bir ticaret olursa, onu yazmamanızda bir sakınca yoktur.
(Bütün bunlarla birlikte genel olarak) alış-veriş yaptığınızda şahit tutun!
Ne yazan ve ne de şahit olan zarara uğratılmasın! Eğer onlara (zarar verecek bir iş) yaparsanız, şüphe yok ki bu, sizin yoldan çıkmanız demektir.
’tan korkun (O’na karşı kalbinizde takva hassasiyeti bulunsun)!
size öğretiyor.
, her şeyi hakkıyla bilendir.”
Evet işte Rabbimizin uyarıları. Huzur, O’nun emirlerine uymakta. Tam bir sayfa, Kur’an’daki en uzun ayet. Bu ayeti delil gösteren İslam alimlerinin bir kısmı, bir borç ilişkisine girildiğinde onun yazılmasının farz olduğuna, çoğunluk ise sünnet olduğuna hükmetmişlerdir. (Cessâs, Ahkâmu’l-Kur’an, I/247-265, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1987)
Rabbimizin bu konuya ne kadar önem verdiğini, peşin olan alış-verişlerde bile şahit tutmamızı öngörmesinden anlayabiliriz. Birçok hukuki meselenin kaynağı olan yukarıdaki ayet-i kerimeden, bu yazımızda özellikle bir konuyu öne çıkartıyoruz. O da:
Alış-verişlerinizde, borç verip-aldığınızda veya herhangi bir sözleşme yaptığınızda, zamanımızın en güvenilir belgelerini kesinlikle kullanınız. Bu senet olabilir, noter gözetiminde sözleşme olabilir, güvenilir şahitler olabilir. Hasılı mevcut imkanların en çok güvence verenlerini tercih ediniz. Böyle davranmak ’ın isteğidir; kesinlikle muhataplarınıza güvensizlik değildir. Bunu güvensizlik olarak algılayanların ikaz edilmesi ve yukarıdaki ayetin kendilerine okunması gerekir.
Yukarıdaki ayetin ışığında oluşturulacak ticari ilişkiler, hem fertlere ve hem de topluma huzur getirecektir.
Kemal Süleymanoğlu / Semerkand
Anlaşmazlıkların ve bunların sebep olduğu kavgaların bir çoğu, ticari ilişkiler sebebiyledir. Ticari ilişkilerdeki bozukluk, önce tarafları, sonra aileleri, daha sonra da toplumu rahatsız eder; en samimi dostlukları ortadan kaldırır. Çünkü insanoğlu, hava-su kadar ticarete muhtaçtır. Havayı suyu yaratan ve onlarla insanı yaşatan Yüce Yaratıcı, ticareti de mal ve kazanç sağlamanın meşru bir yolu yapmıştır.
Ticaret genellikle alış-veriş üzerine oturur. Peşin işlemlerin yanında, birçok borç ilişkileri de ticaretin kaçınılmaz gerçekleridir. İşte bu gerçekleri ve insan ihtiyaçlarını en iyi bilen ve aynı zamanda onları yaratan Allahu Tealâ, Kur’an-ı Kerim’deki en uzun ayeti bu konuda indirmiştir.
Bakara suresi 282. ayetinde Allahu Tealâ, inananlara mealen şöyle hitap ediyor:
“Ey iman edenler!
Ne zaman belli bir süre ile karşılıklı bir borç ilişkisine girerseniz, onu yazın!
Yazmayı bilen bir kimse, onu aranızda adaletle (tarafsızca) yazsın ve ’ın kendisine öğrettiği şekilde yazmaktan geri durmasın; (her şeyi olduğu gibi) yazsın!
Üzerinde hak olan kimse (borçlu) da yazdırsın, Rabbinden korksun ve borcunu asla eksik yazdırmasın! Şayet borçlu sefih veya aklı zayıf veya kendisi söyleyip yazdıramayacak durumda ise, velisi adaletle yazdırsın!
Erkeklerinizden iki de şahit buldurun! Eğer iki erkek olmazsa, kabul edebileceğiniz kimselerden bir erkek ve iki kadını şahit tutun ki, onlardan biri hata yaparsa diğeri ona hatırlatabilsin.
Şahitler çağrıldıklarında gelmemezlik etmesin!
Küçük olsun büyük olsun, borcu (ve her anlaşma maddesini) vade tarihi ile birlikte yazmaya üşenmeyin!
Böyle davranmanız, nazarında daha adaletli, şahitlik için daha sağlam, şüpheye düşmemeniz için daha uygundur.
Ama aranızda yapıp bitirdiğiniz peşin bir ticaret olursa, onu yazmamanızda bir sakınca yoktur.
(Bütün bunlarla birlikte genel olarak) alış-veriş yaptığınızda şahit tutun!
Ne yazan ve ne de şahit olan zarara uğratılmasın! Eğer onlara (zarar verecek bir iş) yaparsanız, şüphe yok ki bu, sizin yoldan çıkmanız demektir.
’tan korkun (O’na karşı kalbinizde takva hassasiyeti bulunsun)!
size öğretiyor.
, her şeyi hakkıyla bilendir.”
Evet işte Rabbimizin uyarıları. Huzur, O’nun emirlerine uymakta. Tam bir sayfa, Kur’an’daki en uzun ayet. Bu ayeti delil gösteren İslam alimlerinin bir kısmı, bir borç ilişkisine girildiğinde onun yazılmasının farz olduğuna, çoğunluk ise sünnet olduğuna hükmetmişlerdir. (Cessâs, Ahkâmu’l-Kur’an, I/247-265, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut 1987)
Rabbimizin bu konuya ne kadar önem verdiğini, peşin olan alış-verişlerde bile şahit tutmamızı öngörmesinden anlayabiliriz. Birçok hukuki meselenin kaynağı olan yukarıdaki ayet-i kerimeden, bu yazımızda özellikle bir konuyu öne çıkartıyoruz. O da:
Alış-verişlerinizde, borç verip-aldığınızda veya herhangi bir sözleşme yaptığınızda, zamanımızın en güvenilir belgelerini kesinlikle kullanınız. Bu senet olabilir, noter gözetiminde sözleşme olabilir, güvenilir şahitler olabilir. Hasılı mevcut imkanların en çok güvence verenlerini tercih ediniz. Böyle davranmak ’ın isteğidir; kesinlikle muhataplarınıza güvensizlik değildir. Bunu güvensizlik olarak algılayanların ikaz edilmesi ve yukarıdaki ayetin kendilerine okunması gerekir.
Yukarıdaki ayetin ışığında oluşturulacak ticari ilişkiler, hem fertlere ve hem de topluma huzur getirecektir.
Kemal Süleymanoğlu / Semerkand
