Bu eserleri okuyarak Akşemseddinler yetiştirebilir miyiz, zor, ama bunları okumadan Akşemseddinler yetiştirmek hiç mümkün değil!
Elime ulemamızdan, urefamızdan Akşemseddin Hazretleri ile ilgili bir sempozyum kitabı geçti. Hemen satın aldım. Müsait bir vakitte incelerken kitabı, Akşemseddin'in, o İstanbul'un fethini resmeden tablolarda görmekten ve mikrobu bulduğunu duyduğumuz, okuduğumuz ama fazlasını pek de bilmediğimiz keşfedilmeyi bekleyen âlimin hangi kitapları okuduğunu ayrıntılı bir şekilde kayda geçirdiğini gördüm. Etkilendim doğrusu. Hem listesinden, hem de okuduklarını not etmiş olmasından.
Okuduğu eserleri Risaletinnuriye, Def-i Meta'in isimli eserlerinde zikretmiş üstad. Teracimi Ahvallerde ve bir kısmı da Şakayıkı Numaniye'de zikredilmiş. Cahit Baltacı Hoca, kitaplaşan o 3. sempozyumda zikretmiş bu eserleri. Sempozyum kitabında sempozyumun kaç yılında yapıldığı zikredilmemiş ama ilki 1988 yılında yapılmış. Buradan 1990 yılında yapıldığını tahmin edebiliyoruz sempozyumun.
Şimdi bakalım o eserlere. Bugün acaba bu eserlerin hangilerini okumak istediğimizde ulaşmamız mümkün? Bir kısmı Latin harfleri ile de basılmış bu kitapların bir kısmı ise basılmayı bekliyor.
Lugat kitaplarından;
el-Cevheri'nin Sıhah’ını okumuş. (Bu eserin Türkçe tercümesi Vankulu Lugati ismiyle bilinip hâlâ latinize edilmemiş bir lugat.)
Fıkıhtan;
Mavsıli'nin el-İhtiyar fi ta’lili’l-Muhtar’ını, Kinyetül-fetva’yı, Tavzihu fıkh’ı, Mecmau’l Bahreyn’i, Siracüddin Hindi’nin Şerh-u Hidaye’sini, Pezdevi kardeşlerin eserlerini, Hulasatu’l-fetva’yı, Kadıhan fetvasını,
Mev’ize kitaplarından;
Rüknü'l-İslam'ın Şirat’l-İslam’ını, Ebulleys Semerkandi’nin Bustanül Arifin’ini, İmamı Gazali’nin İhya u Ulumuddin’ini, Ümaruddin Mahmud bin Ahmedil Fababi’nin Ahlasul Halisa’sını, Yahya el Naradiyyin'in Beyanül İtikad'ını,
İlm-i Hadis'ten;
Şihabüddin Zuhri'nin Asarürresul'ünü, İmam Bagavi'nin Mesahibüssünne'sini ve şerhlerinden Mefatihi ve Tervişî şerhini, İmam Sagani'nin Meşarikül Envar'ını ve şerhlerinden Vecihüddin Şemsüddin Herevî şerhlerini, Kudai Elf Kelime'sini ve İbnül Münzir'in Camiul Ezkar'ını, Kadı İyaz'ın Şifa'sını,
Tefsirden;
Salebi'nin Tefsirini, Nesefi'nin Tefsir'ini, Zemahşeri'nin Keşşaf'ını, Necmeddin Kübra'nın Mirsadü Aynül Hayat'ını ve Fevatihül Celal'ini,
Tasavvuftan;
Mevlana'nın Mesnevi'sini, Divan-ı Kebir'ini, İbn Arabi'nin Fususul Hikem ve Fütühatı Mekkiye'sini, Ceddi Sühreverdi'nin Avarifül Maarif'ini, Cüneydi Bağdadi'nin eserlerini, Tusteri'nin eserlerini, Kuşeyri Risalesini ve Kuşeyri'nin diğer eserlerini, Kelabazi'nin Kitabüttearüf'ünü, Gazali'nin eserlerini, Amr b. Fariz'in bütün kasidelerini ve Fariz'e Fergani'nin yazdığı şerhlerini, Şeyhülislam Ebu İsmail Abdullah b. Muhammed'in Menazilüssairin'ini, Abdürrezzak Kaşani'nin Istılahatı Sofiyye'sini, Deylemi'nin Akval'ini, Bayezidi Bistami'nin Akval'ini, Ebu Talip el Mekki'nin Ku'tul Kulub'unu, Şeyh Ebu Medyeni Mağribi'nin Levamiül Esrar'ını, Şeyh Ebu Medyen b. Tusi'nin eserlerini, Ahmed b. Muhammed b Ganzali'nin Tecrid'ini, Abdulkadir Geylani'nin Mevaiz'ini, Yusuf ül Gürani'nin Bediül Enfaz fi Şerhil Gavlisselasi'sini, Risale i Kudsiyyesini, Zeynüddin Hafi'nin eserlerini, Muhammed b Ebi Bekir Abdulkadir Razi'nin Hadayidül Hakayık'ını, Sadi'nin kasidelerini, Attar'ın Mantıkuttayr'ını, Evhadüddin Kirmani'nin eserlerini, Seyyid Nimetullah'ın Divan'ını, Seyfüddin Baharzi'nin eserlerini, İbrahim Hüseyni'nin eserlerini, Muhammed b Sirin'ül Mağribiyyüt Tebrizi'nin eserlerini, Âşık Paşa'nın eserlerini, Sadreddin Konevi'nin eserlerini, Fahrüddin İbrahim'in Levami ve Lemaat'ini, Şeyh Müeyyed Cündi'nin Füsus şerhini ve Sultan Veled'in eserlerini okumuş.
Tıbba dair okuduğu eserleri ise Risaletinnuriye ve Def-i Meta' ve Teracimi Ahval'inden tesbit etmek mümkün olamamış. Şakayık-ı Numaniye'de tıbba dair eserler okuduğu zikredilse de isimleri zikredilmemiş.
kaynak: dunyabizim