İlkyardım gerektiren durumlarda öncelikle kendi güvenliğimizi sağlamak ve sadece durumun kötüleşmesini engellemeye çalışmak yeterlidir.
Buna göre hastanın durumu karmaşık ve ciddi ise profesyonel yardım çağırın, gerektiğinde kullanabilmek için temel yaşam desteği uygulamalarını öğrenin.
Bayılmalar
Bayılan veya kendini kaybeden birini tokatlayıp, üzerine su dökmeyin. Su içirmeye çalışarak, nefes borusuna su kaçmasına ve hastanın ölümüne yol açabilirsiniz.
Sara hastasının ellerinde, kollarında kasılmalar izlenir ve ağzından köpükler sızar. Nöbeti durdurmaya çalışmayın, hastanın başını koruyarak kontrolsüzce yere çarpmasını önleyin. Nöbetlerin neredeyse hepsi kendiliğinden durur.
Hastanın ağzına bir şeyler sokmaya çalışmayın; çünkü soluk borusuna kaçabilir. Parmağınızı ısırıp koparabilir. Ağzında köpükler ya da kusmuk varsa soluk borusuna kaçmasın diye kişiyi yan çevirmek yeterli.
Burkulmalar/kırılmalar
Zedelenen bölgeyi hareketsiz kılmaktan için karton, gazete, güneşlik, üçgen bant kullanılabilir.
Eğer ön kolda bir kırık varsa, kolu bir eşarp veya kravatla boyna asıp, yanına karton konularak hareket etmesi önlenmiş olur.
Açık bir kırık varsa ve kemik dışarı çıkmışsa içeri itilmemesi, gerekiyor. Böylece çevre damar ve sinirlerin yaralanması önlenmiş olur.
Burkulmalarda ise ayak bileğinin üzerine basılmaması ve buz uygulanması gerekir. Burkulan yeri yukarıda tutmak, şişmeleri önler.
Böcek sokmaları
Yılan, akrep ve böcek sokması halinde bölgeyi emmeye, bıçakla kesip kanatmaya çalışmayın. -Zehirli bölgeye bir şey sürmeyin. Temiz bir bezle üzerini kapatıp hemen doktora başvurun.
Sokulan bölgede kızarma, şişme ve yanma olabilir. Genel durum kötüleşirse hastayı doktora götürün.
Boğulma tehlikesi
Boğulduğu düşünülen kişiye, ilkyardım bilmeyenler yardım etmeye çalışmamalı. Kime suni solunum, kime kalp masajı yapılacağının bilinmesi büyük önem taşıyor. Çok iyi bir yüzücü de denizde kalp krizi veya felç geçirdiği için ya da dalarken, boynu zedelendiği için boğulma tehlikesi yaşayabilir. Tüm hastalara boynu zedelenmiş gibi dikkatli davranmak gerekiyor.
Boğulan kişiyi ters çevirmek, kollarından rastgele tutup yere yatırmak, ters döndürerek ağzından su çıkarmaya çalışmak o kişiye zarar vermekten başka bir işe yaramaz.
Yanıklar
Yanık oluştuysa ısısı artan deriyi musluğu açarak yanma hissi geçene kadar soğuk su altında tutun.
Yanmış cilde direkt buz sürmeyin.
Yanığı musluktan akan suya tuttuktan sonra üzerine temiz bir bez kapatın ve doktora başvurun.
Yanan kişi bir çocuksa, yüz, genital ve el bölgesindeki yanıklar önemlidir. Alanın büyüklüğü ve derinliği sıvı kaybını belirler.
Yanığın üzerine yoğurt, salça, diş macunu ya da herhangi bir krem sürmeyin. Yabancı maddeler, doktorun, yanığın derinliğini anlamasını engeller. Enfeksiyon riskini artırır.
Anaflatik şok
Arı sokmasına bağlı olarak nadir de olsa hastanın tansiyonu düşer, yığılıp kalır, dudağında, yüzünde şişlikler, kızarıklar oluşabilir. Hasta hızlı ve sıkıntılı nefes alıp verir. Temel yaşam desteğini başlatıp suni solunum, gerekiyorsa kalp masajı yapmak ve hastayı hızla hastaneye götürmek gerekir.
*Acıbadem Bakırköy Hastanesi Acil Tıp uzmanı
Buna göre hastanın durumu karmaşık ve ciddi ise profesyonel yardım çağırın, gerektiğinde kullanabilmek için temel yaşam desteği uygulamalarını öğrenin.
Bayılmalar
Bayılan veya kendini kaybeden birini tokatlayıp, üzerine su dökmeyin. Su içirmeye çalışarak, nefes borusuna su kaçmasına ve hastanın ölümüne yol açabilirsiniz.
Sara hastasının ellerinde, kollarında kasılmalar izlenir ve ağzından köpükler sızar. Nöbeti durdurmaya çalışmayın, hastanın başını koruyarak kontrolsüzce yere çarpmasını önleyin. Nöbetlerin neredeyse hepsi kendiliğinden durur.
Hastanın ağzına bir şeyler sokmaya çalışmayın; çünkü soluk borusuna kaçabilir. Parmağınızı ısırıp koparabilir. Ağzında köpükler ya da kusmuk varsa soluk borusuna kaçmasın diye kişiyi yan çevirmek yeterli.
Burkulmalar/kırılmalar
Zedelenen bölgeyi hareketsiz kılmaktan için karton, gazete, güneşlik, üçgen bant kullanılabilir.
Eğer ön kolda bir kırık varsa, kolu bir eşarp veya kravatla boyna asıp, yanına karton konularak hareket etmesi önlenmiş olur.
Açık bir kırık varsa ve kemik dışarı çıkmışsa içeri itilmemesi, gerekiyor. Böylece çevre damar ve sinirlerin yaralanması önlenmiş olur.
Burkulmalarda ise ayak bileğinin üzerine basılmaması ve buz uygulanması gerekir. Burkulan yeri yukarıda tutmak, şişmeleri önler.
Böcek sokmaları
Yılan, akrep ve böcek sokması halinde bölgeyi emmeye, bıçakla kesip kanatmaya çalışmayın. -Zehirli bölgeye bir şey sürmeyin. Temiz bir bezle üzerini kapatıp hemen doktora başvurun.
Sokulan bölgede kızarma, şişme ve yanma olabilir. Genel durum kötüleşirse hastayı doktora götürün.
Boğulma tehlikesi
Boğulduğu düşünülen kişiye, ilkyardım bilmeyenler yardım etmeye çalışmamalı. Kime suni solunum, kime kalp masajı yapılacağının bilinmesi büyük önem taşıyor. Çok iyi bir yüzücü de denizde kalp krizi veya felç geçirdiği için ya da dalarken, boynu zedelendiği için boğulma tehlikesi yaşayabilir. Tüm hastalara boynu zedelenmiş gibi dikkatli davranmak gerekiyor.
Boğulan kişiyi ters çevirmek, kollarından rastgele tutup yere yatırmak, ters döndürerek ağzından su çıkarmaya çalışmak o kişiye zarar vermekten başka bir işe yaramaz.
Yanıklar
Yanık oluştuysa ısısı artan deriyi musluğu açarak yanma hissi geçene kadar soğuk su altında tutun.
Yanmış cilde direkt buz sürmeyin.
Yanığı musluktan akan suya tuttuktan sonra üzerine temiz bir bez kapatın ve doktora başvurun.
Yanan kişi bir çocuksa, yüz, genital ve el bölgesindeki yanıklar önemlidir. Alanın büyüklüğü ve derinliği sıvı kaybını belirler.
Yanığın üzerine yoğurt, salça, diş macunu ya da herhangi bir krem sürmeyin. Yabancı maddeler, doktorun, yanığın derinliğini anlamasını engeller. Enfeksiyon riskini artırır.
Anaflatik şok
Arı sokmasına bağlı olarak nadir de olsa hastanın tansiyonu düşer, yığılıp kalır, dudağında, yüzünde şişlikler, kızarıklar oluşabilir. Hasta hızlı ve sıkıntılı nefes alıp verir. Temel yaşam desteğini başlatıp suni solunum, gerekiyorsa kalp masajı yapmak ve hastayı hızla hastaneye götürmek gerekir.
*Acıbadem Bakırköy Hastanesi Acil Tıp uzmanı